Y Bont-faen
 | |
| Math | tref farchnad  |
|---|---|
| Gefeilldref/i | Klison |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Y Bont-faen a Llanfleiddan |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.4605°N 3.448°W |
| Cod OS | SS995745 |
| Cod post | CF71 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Jane Hutt (Llafur) |
| AS/au y DU | Kanishka Narayan (Llafur) |
 | |
| Statws treftadaeth | Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
- Erthygl am y dref ym Mro Morgannwg yw hon. Am y pentref ym Mhowys, gweler Y Bont-faen, Powys. Gweler hefyd Pont-faen (Powys), Pontfaen (Sir Benfro).
Tref farchnad ym mwrdeistref sirol Bro Morgannwg, Cymru, yw Y Bont-faen[1] (weithiau Y Bont faen a Bont-faen yn ogystal heb y cysylltnod; Saesneg: Cowbridge).[2] Enwyd y Bont-faen ar ôl yr hen bont ar Afon Ddawan, sy'n llifo trwy'r dref. Fe'i lleolir yng nghymuned Y Bont-faen a Llanfleiddan.
Ar un adeg bu gan yr hynafiaethydd a'r ffugiwr llenyddol enwog Iolo Morganwg siop lyfrau yn y Bont-faen. Fe'i gwelir o hyd yn y Stryd Fawr ac arni lechen gyda'r arwyddair 'Y Gwir yn erbyn y Byd' arno, yn yr wyddor Gymraeg arferol a gwyddor Coelbren y Beirdd. Ym 1795 cynhaliodd Iolo gwrdd cyntaf Gorsedd Beirdd Ynys Prydain fymryn y tu allan i'r dref.
Adeiladau a chofadeiladau
[golygu | golygu cod]- Capel Ramoth
- Castell Llanfleiddan
- Cofeb ryfel
- Eglwys y Groes Sanctaidd
- Gardd feddyginiaeth
- Mur y dref
- Neuadd y dref
- Ysgol Ramadeg
Enwogion
[golygu | golygu cod]- Syr Leoline Jenkins (1625-1685), cyfreithiwr a diplomydd
- Trevor Preece (1882-1965), chwaraewr criced
- Anneka Rice (g. 1958), cyflwynydd teledu
- The Automatic, band roc
Gefeilldref
[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
- ↑ British Place Names; adalwyd 18 Chwefror 2022
Trefi
Y Barri · Y Bont-faen · Llanilltud Fawr · Penarth
Pentrefi
Aberogwr · Aberddawan · Aberthin · City · Clawdd-coch · Corntwn · Dinas Powys · Eglwys Fair y Mynydd · Ewenni · Ffontygari · Gwenfô · Larnog · Llanbedr-y-fro · Llancarfan · Llancatal · Llandochau · Llandochau Fach · Llandŵ · Llanddunwyd · Llan-faes · Llanfair · Llanfihangel-y-pwll · Llanfleiddan · Llangan · Llansanwyr · Llwyneliddon · Llyswyrny · Marcroes · Merthyr Dyfan · Ogwr · Pendeulwyn · Pen-llin · Pennon · Pen-marc · Y Rhws · Sain Dunwyd · Saint Andras · Sain Nicolas · Sain Siorys · Sain Tathan · Saint-y-brid · Sili · Silstwn · Southerndown · Trebefered · Trefflemin · Tregatwg · Tregolwyn · Tresimwn · Y Wig · Ystradowen
