Cysticercosis | |
Buɣisim | Foto din wuhiri maŋa neurocysticercosis bar’ zuɣupuri ni |
Bolibu | 3341 |
Alaama | Tɛmplet:ICD10 |
Taɣibu | Tɛmplet:ICD9 |
Nyeviya din yi kalinli |
Cysticercosis nyɛla nyuɣu ni doro din nabigir’ yamdi ninsal’ ningbina ni. Di sababuni nyɛla zu’ shɛli bɛn bɔli cysticercus ban mi to n-yi Taenia solium gara ni la. Kuruchunima n-namdi Taenia soilum gara ŋɔ.[1][2] Yuun bɔbigu ni tooi gari ka doro ŋɔ nahimgbana bi yi polo di bari ni. Bar' shɛba beni, gbirimagbirima din bi biera ka di galisim be centimeter 1-2 sunsuuni ni wɔɣi be ningbingbana zuɣu. Doro ŋɔ yi go n-ti meei bari zuɣupuri, be booni ni la neurocysticercosis.[3][4] Chira a shɛm bee yuma nyaaŋa, gbirimagbirima ŋɔ yi niŋ zaɣ’kara ka pili biɛrim. Di nyaaŋa, din kuui ka gbaai fuɣusi bahi.[3] Lebiginsim ni na bi wuligi anduniya tiŋ'shɛŋa, doro ŋɔ n-luhiri kpiinkpihi n gari doriti kam.[3]
Niri ni tooi kɔbi doro ŋɔ di yi niŋ ka o nyu ko shɛli bee n di bindir’ shɛli din nyɔɣi gara gala. Gara tooi lahi be ʒe kaha ni.[2] Gara gala ŋɔ yirila ninsal’ so gar’ kura ni be o puli ni bindi ni na. English silminsi booni niŋsim ŋo la taeniasis.[3][5] Taeniasis nyɛla dɔr’ dabaŋ din yiri kuruchu nimdi shɛli din bi duɣi-bi vienyela. Kuruchu nimdi zoo ya ka gar’ kura n be di ni.[2] Niriba yi laɣim be ka be puuni yino mali gara ŋɔ o ni, ban kpalim ni tooi kobi cysticercosis.[5] Doro ŋo ni yɛn vihi-baŋ shee ka baŋdib’ pii gbirili din waɣi ninsal ningbiŋ zuɣɔ n zaŋ shariga vo di kom, ka naan yi maai be maŋa n-zaŋ maʒina n-kpa n-yuli kom ŋɔ viɛnyɛla. Silminsi booni vihigu ŋɔ aspiration.[3] Be yi yɛn vihili zuɣu puri ni, bɛ ni zaŋ computer tomography (CT) bee magnetic resonance imaging (MRI) n ŋmahi zuɣu puri ŋɔ foto. Din lahi pahi, ninsal white blood cells yi ti yam o [[cerebral spinal fluid|yaankɔbli-kom]] puuni (be booni niŋsim ŋɔ eosinophils), di wuhiri ni doro ŋɔ be yɔma.[3]
Sabita malibu n nyɛ din taɣiri doro ŋɔ nyaŋ tuhili kam. Sabita biɛhagu kaman: viɛnyɛla yɔɣu damdibu shee, ko suŋ nyubu n-ti pahi kuruchu nimdi viɛnyɛla dɔɣibu. Di tu ka ti tibiri taeniasis barinima, din yɛn gu ka che doro ŋɔ yiɣi lɔhi.[2] Di bi ʒi talahi ni di tuhi dɔr’ bil’ kam din dɔli li na.[3] Di yi lee paagi saha shɛli gbira ni waɣi zuɣupuri ni, praziquantel bee albendazole n-nyɛ ti shɛli be ni nyuhiri bari ŋɔ. Bari ŋɔ ni nyu tima ŋɔ ka di niŋ dabaayi. Steroids mini anti-seizure tiima gba tu ni di be yɔma tibibu ŋɔ saha. Diyi ti kɔŋ tim zaa, shee ka baŋdiba karigi a n vuɣi-yihi gbira ŋɔ ninsal ni.[2]
Kuruchu-ni gara ŋɔ zooya Asia, Sub-Saharan Africa, n-ti pahi Latin America tingbana-ni.[3] Tiŋ shaŋa beni, nirib’ paaigi 25% ka doro ŋɔ mala.[3] Doro ŋɔ ka yaa andunia luɣi shaŋa ninniensim ni yoli.[6] 1990 yuuni puli ni, doro ŋɔ daa kula nirib’ 1300 ka yuuni 2010 mii ka di ku nirib’ 1200.[7] Cysticercosis doro ŋɔ gbahari kuruchu nim’ mini niɣi. Di lei be gbahariba ka ʒiri lahimgbana na Kaman dini gbahari ninsalnim sham la, domini binniema ŋɔ nyaviya ni be waɣi la.[2] Ninsalnim piligu saha ka be mini doro ŋɔ laɣim taba.[6] Cysticercosis pahi dori shaŋa din yoli andunia tulim luɣa shehi.[8]