Tiŋa | Argentina |
---|---|
Tingbani shɛli din yina | Argentina |
Intangible cultural heritage status | Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity |
Described at URL | https://ich.unesco.org/en/RL/01069, https://ich.unesco.org/fr/RL/01069, https://ich.unesco.org/es/RL/01069 |
Filete porteño in Buenos Aires, a traditional painting technique | |
---|---|
Country | Argentina |
Reference | 1069 |
Region | Buenos Aires |
Inscription history | |
Inscription | 2015 (10th session) |
List | Representative |
Fileteado (Spanish pronunciation: [fileteˈaðo]) nyɛla bɔmbu mini bachinima sabbu balishɛli, ni laai niɣima mini fulaawaasi, mɔri din duri tihi ka bɛ tooi niŋdi li Buenos Aires, Argentina. bɛ tooi mali li n niŋdi binyɛra pam kamani: "signs", teezi nina, lɔra hali ti tabili colectivos, Buenos Aires's baasi kura.
Filetes ( fileteado laai shɛŋa din mali niɣima) nyɛla laai nima din mali nahingbaŋ bɔbigu ka naai ni yɛltɔɣatamalisi zaɣi ŋmahi, ŋaha ni "aphorisms", din yari ninsalinima ni binkɔbiri yɛltɔɣa, suhuni mini biɛhigu yɛltɔɣa. Di nyɛla din be Porteños kaya ni taɣada ni (daadama nima ban be Buenos Aires) tum 20th century piligu .
Filetes daa nyɛla din pili kamani nachintɛri la, ka pa nyari naba zani tiŋgbani maa ni. Ban daa pili li pam shɛba n-nyɛ Europea nima ban kuli ni, ka ʒi Europe binyɛra din jɛndi fileteado kpe ni, ka pa leei Argentina bɔmbu din gahim ka bɛ zaŋ pahi bɛ bɔmbu nima tuma ni zuŋɔ ŋɔ. Fileteado daa nyɛla tuunbaŋsim din gahim yuuni 1970, di ni daa tuui yina.
Fileteado pilimi ni yuri ni daa vari lɔ shɛŋa, ka ʒiri binwɔla, bihim, ni nyamanyama mini borɔborɔ 19th century.[1]
Peenta peenta ŋun daa dihi lɔri maa nachiinsi yuli n daa booni Fileteador, dama o daa tumdi la tuma maa ni peentibu dɔ'waɣinli din mali mihi din yuli gba booni "Brushes for making filetes". Lala bachi ŋɔ yimi na Latin "Filum" ka di gbunni nyɛ "miya", ka wuhiri bɔmbu mi shɛŋa din dihiri nachiinsi maa.
Pirim la bɛ ni daa niŋdi li lɔɣu mali naai nyaaŋa maa, amaa pɔi ka yori naan yi deei, di daa nyɛla tuunshɛli sin tumdi yomyom.
Lala saha maa, peenta peenta baŋdiba pam yuya daa dɔni la tiŋa, kamani Ernesto Magiori mini Pepe Aguado bee baŋdiba kamani Miguel Venturo, Salvador Venturo dapali bidib'bila. Saha ŋɔ bahigu dini maa nyɛla Merchant Navy ŋun yina Italy ka pili li Buenos Aires, ka zaŋ o yaa zaa jɛndi Fileteado, ka laɣim "motifs" din yina o ya tiŋgbani ni. Miguel bɔhim la peentibu ka kpaŋsi o ba tuma maa, ka niriba pam booni o peenta peenta ŋum Filete zali. Noonsi zaŋ pahi, fulaawaasi, "diamonds" ni ʒerisi ban be "motifs" nyɛla o ni pili shɛli, n-ti pahi bachinima din dizaai m-pa lɔra nyaŋa. Tum bɛ ni daa pili paɣaba bachi kara din pa lɔra zuɣu farigu deebu, Miguel pa niŋdi la bachi bihi ka leei niŋ dizaai viɛla gili li ka salo haŋkali kpari di polo, dizaai nima din yuura.
Filete porteño buku shɛli Alfredo Genovese ni sabi ni, "anthropologist" Norberto Cirio nyɛla ŋun buɣisi fileteado nahingbana kamani:
For a modern example of its use, see the cover of the 2005 album Haughty Melodic by Mike Doughty.
Wikimedia Commons has media related to Fileteado. |