Dɔɔ bee pɔge bee dɔgebo | pɔge ![]() |
---|---|
Dɔgebo paaloŋ | Ghana ![]() |
Yo-ennaa bee yoporaa | Abena ![]() |
Family name | Asare ![]() |
Dɔgebo bebiri | 16 Gyɛnoɔre 1979 ![]() |
Kɔkɔyelii, sɛge ne bee goligoluu | Bɔrefɔ ![]() |
Tonnoɔre | Pɔleteesa, banker ![]() |
Voaraa | Member of the Parliament of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana ![]() |
Zanne la | Wesley Girls' Senior High School, University of Ghana ![]() |
Politikal paati mɛmba | New Patriotic Party, Atiwa East Constituency ![]() |
Ŋmene bee sagediibu | Kiristaaloŋ ![]() |
Abena Osei Asare e la neɛ kaŋa na yi a Ghana poɔ ka ba boɔlo o Abena Osei Asare. Ba dɔge la a pɔge ŋa a Gyenoɔre kyuu 16, 1979. O e la Ghanaian pɔleteesa ane bɛgemaale die mɛmba ko Atiwa Isi Gbandige naŋ be Taŋgõɔ Irigyiŋ, Ghana.[1][2][3][4][5]
O taa la seɛre ane bebiri bata; bidɔba bayi ane bipɔge.[6]
Abena Osie Asare piili la o sakuuri gaabo Achimota peramere sakuuri poɔ. O yi la be leɛ gaa Wesley siinia haae sakuuri naŋ e bipɔgeba sakuuri a cape coast poɔ be ka o te e gyenoɔraa Art, "Economic, Geography, Government ane Elective Mathematics" la ka o da e poɔ a o zannoo yelzu eŋɛ. O yi la a be gaa a Ghana Yuniveniti be ka o zanne Economic ane Geography a yi neŋ o BA(Hons) a Economic ane Geography poɔ. A yi a Ghana Yuniveniti meŋ neŋ o Msc libie yɛlɛ bee zannoo a yi neŋ a Ghana Business sakuuri. Be ka o yi gaa te poɔ a Association (maaloŋ) chartered certified Accountant (UK) a 2009 poɔ kyɛ te ta 2014. A yi o yelmeŋɛ zuiŋ ba zage o la gaa neŋ a institute of chartered Accountant (ICA) Gaana.[6]
O la taa la sɛtefekate in Dealing a yi ACI (Financial Markets Association).[7][8]
Abena Osei Asare naŋ da baare o degeree dendɛŋ soba, o yie la a soŋ a teŋɛ a " president's Special initiative on textiles" ane a Garment a yidaandɔɔ Agyekum Kufour naaŋ eŋɛ.[5]
O gaa la niŋe te toŋ sonna daarɛɛta toma facilities ane Finance eŋɛ ko a New York University, Accra, Ghana poɔ a yi a vuo (2004 te tɔ 2007).[9]
O dompole kyogibu Absa Bank eŋɛ [naŋ da e Barclays Bank Ghana], o da e la dadiribe kpaaroŋ wederɛ a retail department poɔ (2007-2009) ane koɔre koɔrɔ ko a Treasury Department (2009–12).[10]
A yuoni 2000 poɔ o da leɛ la mɛmba ko a Wɔɔ paate ana paate ŋa yuori eŋɛ la ka o da ŋmɛ a Atiwa East (Eastern Irigyiŋ) ana saŋa na gbandige paalaa ba naŋ kuri begemaale die kyakya a 2012 begemaale die nuneɛ wagere.[11][12]
Abena da arɛɛ la a di a wɔɔ paate bɛgemaale die kogi a ko Atiwa Isi Gbandige naŋ be a Taŋgõɔ Irigyiŋ, a Ghana poɔ a youni 2012 poɔ. A 2016 Ghana deme nuuri neɛ kpoŋ eŋɛ, a di a kogi. Ona ane Asante Foster naŋ be a Kataweɛ Paate la da are.
Abena da die ana nuuri neɛbo ŋa ne 17,399 nuuri a yi 22,486 nuuri eŋa naŋ e 77.81% a nuuri zaa naŋ neɛ eŋɛ.[13][14][15]
A kyaare neŋ o bɛgemaala neɛ, o are a bɛgemaale die poɔ toma yelɛ a ko Atiwa Ese noba. O e la Finance Kɔmatee, Public Accounts Kɔmatee ane Employment ane Social Welfare and State Enterprises Kɔmatee a bɛgemaale die poɔ ane o maŋ la woɔno la has played legislation ane agreements, ane ba toma interrogating auditees on the Annual Auditor General's Report. O la e la board mɛmba a ko Prestigious Parliamentary Service Board(PSB).
A youni 2017 poɔ, o da e la youmo 38, Abena da e la pɔge bebiri a bɛgemaale die poɔ a ko Ministry of Finance aneŋ Economic Planning a kyaare ne minista potuuro.
A kyaare ne o Ministry of Finance, o da are a ko Ministry aneŋ Bɛgemaale die a kyaare ne loan agreements, bills aneŋ annual National budget. Saŋa na o naŋ waa Deɛpete Minista naŋ kaara budget, ona, a tona a ŋa a Minista ko Finance, naŋ na sonna a maala aneŋ kyɛ enna a gɔmenante budget a ko a yuomo anaare zaa. Ona da la neɛ a naŋ e nimmize daana naŋ maala a labour union yɛlɛ a H.E. Nana Addo Dankwa Akufo-Addo yuomo anaare dɛndɛŋ soba.
O are ko la a ministɛɛ a donɛɛ nɔyeni lantaa ziiri mine aŋa a UN mintiri te kyaare ne SDGs aneŋ ILO te kyaare ne tontoneba yɛlɛ. Ka fooŋ leɛ kaa a Corporate Governance yɛlɛ, O are ko la a Ministry of Finance aŋa Daarɛta ko a gbulo ama na; ADB BANK, SSNIT, NHIA ane GIADEC.
Abena e la kiristabie naŋ e Presbyterian ŋmendie mɛmba.[16] O be la kultaa die ne bibiiri bata.[11] O meŋ la kaara la NGO, Waterbrook Foundation naŋ sonna Sakuubiiri naŋ baŋ gane kyɛ ba taa a eebo ne ba ganzanne.[17]