Dagaaba :[1] Dagaaba laŋkpeɛbo ane a kɔkɔre zannoo boɔloo. Dagaaba taa la le ba naŋ maŋ boɔle ba neɛ bēē ta soba ka neɛ tõɔ wɛl ba taa. Dagaaba kɔkɔre la ka ba boɔlɔ ka Dagaare.[2] Ka a wuli ka noba naŋ na yele a kɔkɔre e la Dagaaba. Dagaaba are ko la nenyaga a ba laŋkpeɛbo ane a kɔkɔre zannoo poɔŋ. Noba mine maŋ boɔlɔ la ka a nenyeni e Dagao, ka ba mine meŋ yeli ka Dagara. Ama pãã yi la a zie na o soba naŋ yi, lɛnso ka a boɔloo ba yi taa kyɛ kɔkɔre yeni la o zaa.[3][4]
Dagaare[5] e la a kɔkɔre Dagaaba naŋ maŋ yele bee wolloo na ba naŋ maŋ wollo ba yele yelibu saŋa.[6]
Dagaaba e la a noba naŋ yele a kɔkɔre Dagaare. A kɔkɔ yelbe la ka Dagaaba boɔlɔ ka "Dagaaba" kyɛ a kɔkɔre meŋɛ la "Dagaare".[4]
Ziiri mine aŋa Nandom paaloŋ poɔŋ, ba maŋ yeli ka Dagara e la bēē are ko la a kɔkɔre ane a noba zaa a yelbu saŋa. Kyɛ peɛroo yaga wuli ka Neɛ naŋ yelle a kɔkɔre Dagaare e Dagao. Dagao e la nenyeni yoŋ kyɛ ka a Dagaaba are ko nenyaga a kɔkɔre poɔŋ. Kyɛ a kyɛlɛɛ na zaa aŋa Gyerapaa(baa) paaloŋ poɔ Dagao la ka ba boɔlɔ a nenyeni naŋ yele a kɔkɔre.[7]
Gbɛɛ yaga ka neɛ gaa Burkina Faso paaloŋ poɔ fo na baŋ nyɛ ka a ba yelyelli poɔ ba ba baŋ Dagao. Ba ŋmɛ a la meele taa aŋa Dagara ka o are ko a kɔkɔre kyɛ na are ko a noba naŋ yele a kɔkɔre meŋ. Ba ba maŋ boɔra ka ba sage ka Dagao ne Dagara e la yelyeni a kɔkɔre poɔŋ.
Kyɛ meŋ gba na are ko nenyaga ane a nenyeni a kɔkɔre poɔŋ.[7]