Aŋa yitaalombile | Ga–Dangme |
---|---|
Native label | Ga |
Country | Ghana |
Indigenous to | Ga-Adangbe people, Greater Accra Region |
Writing system | Latin script |
Ethnologue language status | 4 Educational |
Ghana Place Names URL | https://sites.google.com/site/ghanaplacenames/languages-locations/ga |
Wikimedia language code | gaa |
Ga e la Kua kɔkɔre naŋ maŋ yeli Ghana poɔ, a Accra naŋ e a Ghana teŋkpoŋ a Ga noba la maŋ yele o. A yelebe mine be la Togo, Benin ne a Western Nigeria poɔ. O taa la voonoo tɛɛtɛɛ voonebinyagene ata poɔ.
Ga e la Kwa kɔkɔre, naŋ poɔ a Niger-Congo yideme poɔ. O peɛle la ne Adangme, ka a zaa lantaa waa a Ga- Dangme ulee naŋ poɔ a kwa poɔ.
Ga e la a kɔkɔre yelebe naŋ e gyamaa a Ga noba zie, naŋ e saakonnoo yeni kaŋa deme a Ghana poɔ. A Ga saakonnoo yideme yoe la Owoo, Lartey, Nortey, Aryee, Lamptey, Tetteh, Ankrah, Tetteyfio, Laryea, Ayitey, Okine, Bortey, Quarshie, Quaye, Quaynor, Ashong, Kotei, Clottey, Nai, Sowah, Odoi, Maale, Ako, Adjetey, Annang, Yemoh,ne Abbey.
Ga yele la a south - eastern Ghana poɔ, a Accra ne ziere naŋ peɛle. O yaa la kɔkɔkpegelɛ fee lɛ. Ane a zaa la English e la a ɔfiri kɔkɔre ko a Ghana, Ga poɔ la a kɔkɔrɛɛ pie ne yɔɔbo a Bureau a Ghana kɔkɔrɛɛ ŋmɛyaaroo toma poɔ.
Ga taa la 31 voonebidaare voonoo
Labial | Dental | Postalveolar
and palatal |
Velar | Labial-
velar |
Glottal | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Plain | Labialized | Plain | Lab.v | Plain | Lab. | |||||||||||
Nasal | m | n | ɲ | ŋ | ŋ͡m | |||||||||||
Stop | p | b | t | d | tʃ | dʒ | tʃʷ | dʒʷ | k | ɡ | kʷ | ɡʷ | k͡p | ɡ͡b | ||
Fricative | f | v | s | z | ʃ | ʃʷ | h | hʷ | ||||||||
Approximant | l | j | ɥ | w |
Ga taa la noɔre voonebinyagene ayɔpoi ne nɔ-ɛremɛ voonebinyagene anuu. A voonebinyagene zaa taa la voonoo ata tɔnɔɔ: ŋmaa, wogi, ( a maŋ saa la naŋ erɛ bee e baaroo yɛlɛ poɔ).
Front | Central | Back | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
oral | nasal | oral | nasal | oral | nasal | |
Close | i | ĩ | u | ũ | ||
Close-mid | e | o | ||||
Open-mid | ɛ | ɛ̃ | ɔ | ɔ̃ | ||
Open | a | ã |
A Ga sɛgebie la: Aa, Bb, Dd, Ee, Ɛɛ, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Ŋŋ, Oo, Ɔɔ, Pp, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Yy, Zz
A sɛgebie ama areko la voonoo naŋ waa yeni ne a IPA sɛgebie (aseŋ B areko la /b/):
Voobikpara
[Category Q33287Dagaare ]