धोंडो केशव कर्वे
| महर्षि धोंडो केशव कर्वे | |
|---|---|
 कर्वे भारतको १९५८ टिकटमी | |
| जन्म | १८ अप्रिल १८५८ दापोली, बम्बे प्रेसिडेन्सी, ब्रिटिश भारत |
| मृत्यु | ९ नोभेम्बर १९६२ (१०४ वर्ष) पुणे, महाराष्ट्र, भारत |
| पेशा |
|
| जिवनसाथी | राधाबाई र गोदुबाई |
| सन्तान | ३, रघुनाथ कर्वे सहित |
| पुरस्कार | भारत रत्न (१९५८) पद्मविभूषण (१९५५) |
धोंडो केशव कर्वे (१८ अप्रिल १८५८ – ९ नोभेम्बर १९६२) महर्षि कर्वे भनेर चिनिने, भारतमी महिला कल्याणको क्षेत्रमी एक समाज सुधारक थिइन्। उनले विधवा पुनर्विवाहको वकालत गरे रे उनले आफैं पनि विधवासँग विवाह गरे। कर्वे विधवाहरूको शिक्षाको प्रवर्द्धनमी अग्रगामी थिए। उनले सन् १९१६ मी भारतमी पहिलो महिला विश्वविद्यालय, श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसे महिला विश्वविद्यालय स्थापना गरे। [१] सन् १९५८ मी उनको १०० औं जन्मदिनको अवसरमी भारत सरकारले उनलाई सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार भारत रत्न प्रदान गरेको थियो। उनले देवदासी प्रथाविरुद्ध सम्मेलन आयोजना गरे । उनले केटीहरूको लागि अनाथ बालिकाश्रम सुरु गरे। उनको प्रयासबाटी २० औं शताब्दीमी पहिलो महिला विश्वविद्यालय स्थापना भएको थियो।
जीवनी
[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा
धोंडो केशव कर्वेको जन्म १८ अप्रिल १८५८ मी महाराष्ट्रको रत्नागिरी जिल्लाको शेरावलीमी भएको थियो। उहाँ निम्न मध्यम वर्गीय चितपावन ब्राह्मण परिवारका हुनुहुन्थ्यो रे उहाँको बुबाको नाम केशव बापुन्ना कर्वे थियो। [२] सन् १८८४ मी उनले एल्फिन्स्टन कलेजबाटी गणितमी स्नातक गरे। [३]
जीवनवृति
1891-1914 को समयमी, कार्वेले पुणे, महाराष्ट्रको फर्ग्युसन कलेजमी गणित पढाए। [४] 1929 मी, उहाँले युरोप, अमेरिका रे जापान भ्रमण गर्नुभयो। यस यात्राको क्रममी उनले अल्बर्ट आइन्स्टाइनलाई भेटे। यो विश्व भ्रमणको क्रममी उनले विश्वविद्यालयका लागि कोष पनि उठाए । [५]
पुरस्कार र सम्मान
[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]- 1942 - बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय द्वारा डक्टर अफ लेटर (डी. लिट.) सम्मानित
- 1951 – डि.लिट. पुणे विश्वविद्यालय द्वारा
- 1954 – डि.लिट. द्वारा S.N.D.T. विश्वविद्यालय
- 1955 – भारत सरकार द्वारा पद्म विभूषण सम्मानित[६]
- 1957 - LL.D. मुम्बई विश्वविद्यालय द्वारा
- 1958 – भारत सरकार द्वारा भारत रत्न, भारतको सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार से सम्मानित[६]
उनको सम्मानमी, पुणेको कर्वेनगरलाई उनको नाममी नामकरण गरिएको थियो रे मुम्बई (मुम्बई) को क्वीन्स रोडको नाम महर्षि कर्वे रोड राखिएको थियो।
सन्दर्भ
[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]- ↑ ईन्डियाटुडे अनलाईन
- ↑ "beaninspirer वेवसाइड". Archived from the original on 6 February 2019. Retrieved 28 January 2024.
- ↑ thebetterindia.com
- ↑ [१] [२]
- ↑ [३]
- ↑ ६.० ६.१ "Padma Awards Directory (1954–2007)". Ministry of Home Affairs. Archived from the original (PDF) on 10 April 2009. Retrieved 26 नोभेम्बर 2010. Check date values in:
|access-date=(help)
