भूपेन हाजरिका

भूपेन हाजरिका
हजारिका नोभेम्बर २०११ मी
जन्म८ सेप्टेम्बर १९२६
सादिया, आसाम, ब्रिटिश भारत
मृत्यु५ नोभेम्बर २०११(२०११-११-०५) (८५ वर्ष)
कोकिलाबेन धीरुभाई अम्बानी अस्पताल, मुम्बई, महाराष्ट्र, भारत[१]
अन्य नामसुधा कोन्थो
शिक्षाकटन कलेज, बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय, कोलम्बिया विश्वविद्यालय
पेशाकवि, गीतकार, गीतकार, संगीतकार, गायक, संगीत निर्देशक, फिल्म निर्माता, राजनीतिज्ञ
कार्यकाल१९३९–२०१०
प्रशिद्ध कार्यरुदाली
दरमियाँ: बीच में
गजगामिनी
दमन
इन्द्रमालती
राजनीतिक दलभारतीय जनता पार्टी (२००४–२०११)[२]
राजनीतिक कृयाकलापभारतीय जनता थिएटर संघ
जिवनसाथीप्रियमवदा पटेल
सन्तान१
आफन्तसुदक्षिणा सरमा (बहिनी) जयन्त हजारिका (भाइ)
पुरस्कारभारत रत्न (२०१९) (मरणोपरान्त)
पद्म विभूषण (२०१२) (मरणोपरान्त)
पद्मभूषण (२००१)
पद्मश्री (१९७७)
दादा साहेब फाल्के पुरस्कार (१९९२)
संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप (2008)
असोम रत्न (२००९)
फ़्रेंड्स ऑफ़ लिबरेशन वॉर ऑनर(२०११)
असम विधान सभा का सदस्य
In office
१९६७ – १९७२
अग्रज'निर्वाचन क्षेत्र स्थापना'
उतराधिकारीलिलाकान्त दास
निर्वाचन‍‍ क्षेत्रनाओबोइचा (विधानसभा निर्वाचन क्षेत्र)
वेबसाइटbhupenhazarika.com

भूपेन हजारिका (८ सेप्टेम्बर १९२६ – ५ नोभेम्बर २०११) एक भारतीय पार्श्व गायक, गीतकार, संगीतकार, कवि, अभिनेता, कलाकार, सम्पादक, फिल्म निर्माता, प्रोफेसर रे राजनीतिज्ञ थिए। उनका गीतहरू मुख्यतया असमिया भाषामी आफैले लेखेका रे गाएका थिए, मानवता रे विश्वव्यापी भ्रातृत्वद्वारा चिन्हित छन् रे धेरै भाषाहरूमी अनुवाद रे गाइएका छन्, विशेष गरी बंगाली रे हिन्दी।[३][४]

साम्प्रदायिक सद्भाव, विश्वव्यापी न्याय रे समानुभूतिको विषयवस्तुमी आधारित उनका गीतहरू विशेष गरी आसाम, पश्चिम बंगाल रे बंगलादेशका मानिसहरूमाझ लोकप्रिय छन्। उनले आसाम रे उत्तरपूर्व भारत को संस्कृति रे लोक संगीतलाई राष्ट्रिय स्तरमा हिन्दी सिनेमामी परिचय गराएको पनि स्वीकार गरिन्छ। उनले 1975 मी सर्वश्रेष्ठ संगीत निर्देशनको लागि राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार, संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार (1987), पद्मश्री (1977), रे पद्मभूषण (2001) प्राप्त गरे। ,[५] दादा साहेब फाल्के अवार्ड (१९९२), भारतको सिनेमाको लागि सर्वोच्च पुरस्कार रे संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप (२००८), संगीत नाटक अकादमी को सर्वोच्च पुरस्कार ।उहाँलाई मरणोपरान्त दुबै पद्म विभूषण, भारतको दोस्रो-सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार, २०१२ मी[६] र भारत रत्न, भारतको सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार, २०१९ मी सम्मानित गरिएको थियो।[७][८] हजारिकाले डिसेम्बर १९९८ देखि डिसेम्बर २००३ सम्म संगीत नाटक अकादमी को अध्यक्षको पद पनि सम्हालिन्।[९]


बाल्यकाल

[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]

हजारिकाको जन्म ८ सेप्टेम्बर १९२६ मी नीलकान्त रे शान्तिप्रिया हजारिकाको घरमी सदिया, आसाम नदीको किनारमा रहेको एउटा भित्री सहर ब्रह्मपुत्र मी भएको थियो।[१०] उनका बुबा मूल रूपमी नाजिरा, शिवसागर जिल्ला मी अवस्थित सहरका थिए। दश सन्तानमध्ये जेठो, भूपेन हजारिका (साथै उनका भाइबहिनी) आफ्नी आमाको सांगीतिक प्रभावमी परेका थिए।[११] उनका बुबा 1929 मी गुवाहाटी को भरालुमुख क्षेत्रमी, [१०] राम्रो सम्भावनाको खोजीमी सरे, जहाँ भूपेन हजारिकाले आफ्नो प्रारम्भिक बाल्यकाल बिताए। 1932 मी, उनका बुबा धुब्री मी सरे,[१२]

शिक्षा रे जीवनवृति

[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]

हजारिकाले गुवाहाटीको सोनाराम हाई स्कूल, धुबरी सरकारी हाई स्कूल [१०] र १९४० मी तेजपुर हाई स्कूलबाटी म्याट्रिक गरे। उनले १९४२ मी कटन कलेज बाटी आफ्नो इन्टरमिडिएट आर्ट्स, रे बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय बाट राजनीति शास्त्रमी बीए (१९४४) र एमए (१९४६) पूरा गरे। छोटो अवधिको लागि, उनले अल इन्डिया रेडियो, गुवाहाटीमी काम गरे जब उनले कोलम्बिया विश्वविद्यालय बाटी छात्रवृत्ति प्राप्त गरे रे १९४९ मी न्यूयोर्कको लागि यात्रा गरे। त्यहाँ उनले आफ्नो "वयस्क शिक्षामा श्रव्य-भिजुअल प्रविधिहरू प्रयोग गर्न भारतको आधारभूत शिक्षाको तयारीका लागि प्रस्तावहरू" मी पीएचडी (1952) गरे। न्यूयोर्कमी भूपेन हजारिकाले उहाँलाई प्रभावित गर्ने प्रख्यात नागरिक अधिकार कार्यकर्ता पल रोबेसन सँग मित्रता राखे।[१२] उनले संगीतलाई "सामाजिक परिवर्तनको साधन" को रूपमी प्रयोग गरे पल रोबेसनको मार्ग पछ्याउँदै जसले उनलाई एक पटक आफ्नो बारेमी बताउनुभयो। - “Guitar is not a musical instrument, it is a social instrument.”[१३] कोलम्बिया विश्वविद्यालयमी, उनले प्रियमवदा पटेललाई भेटे, जसलाई उनले 1950 मी विवाह गरे। तिनीहरूको एक्लो सन्तान तेज हजारिकाको जन्म सन् १९५२ मी भएको थियो,[१४] र उनी १९५३ मी भारत फर्किए।

मृत्यु

[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]

हजारिकालाई सन् २०११ मी मुम्बई कोकिलाबेन धिरुभाई अम्बानी अस्पताल रे मेडिकल रिसर्च इन्स्टिच्युटमी भर्ना गरिएको थियो।[१५][१६] उनलाई ३० जुन २०११ मी सघन उपचार इकाई मी भर्ना गरिएको थियो। उनको ५ नोभेम्बर २०११ मी बहु-अंग विफलताको कारण मृत्यु भयो।[१७][१८][१९] उनको शव गुवाहाटीको जज फिल्डमी राज्यमा राखिएको थियो रे गौहाटी विश्वविद्यालय द्वारा दान गरिएको जग्गामी ब्रह्मपुत्र नदी नजिकै ९ नोभेम्बर २०११ मी दाहसंस्कार गरियो। उनको अन्त्येष्टिमी करिब आधा लाख मानिसको उपस्थिति रहेको थियो ।[२०][२१]

डा. भूपेन हजारिकाको सम्झनामी भारतीय हुलाक टिकट

पुरस्कार रे सम्मान

[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]

राष्ट्रिय रे राज्य सम्मान

[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]


सन्दर्भअन

[सम्पादन | स्रोत सम्पादन]
  1. ↑ "Acclaimed singer Bhupen Hazarika dies at 85", 5 November 1986.
  2. ↑ "Bhupen Hazarika joins BJP", Outlook, 27 February 2004. (in en)
  3. ↑ "Bhupen Hazarika: The Bard of Brahmaputra", Hindustan Times, 17 September 2019. (in en)
  4. ↑ "Who is Bharat Ratna Bhupen Hazarika? Key things to know about him", India Today. (in en)
  5. ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 21 July 2015.
  6. ↑ "Padma Awards". pib. 27 January 2013. Retrieved 27 January 2013.
  7. ↑ "Bharat Ratna for Pranab Mukherjee, Nanaji Deshmukh and Bhupen Hazarika". Times Now. 25 January 2019. Archived from the original on 31 August 2020. Retrieved 25 January 2019.
  8. ↑ Northeast, Newsdesk Rising (26 January 2019). "Assam Celebrates Late Bhupen Hazarika being awarded with Bharat Ratna " Rising NorthEast". Archived from the original on 12 February 2019. Retrieved 11 February 2019.
  9. ↑ Dr. Bhupen Hazarika – the Legend of Assam Archived 26 August 2014 at the Wayback Machine. India-north-east.com
  10. ↑ १०.० १०.१ १०.२ "As ashes merge into rivers", The Telegraph, 12 November 2011.
  11. ↑ "Celebrated Indian singer Bhupen Hazarika dies", BBC News, 5 November 2011.
  12. ↑ १२.० १२.१ Sushanta Talukdar, Brahmaputra Balladeer, The Hindu, 10 November 2011
  13. ↑ "Revolutionary Artist Dr. Bhupen Hazarika: Voicing the Silence of the Subaltern" (PDF). Asian Journal of Humanities and Social Sciences: 9. Archived from the original (PDF) on 2023-05-09. Retrieved 2024-03-03.
  14. ↑ Asjad Nazir, Bhupen Hazarika obituary, The Guardian, 6 November 2011
  15. ↑ "Hazarika's death plunges Kolkata into gloom". Movies.ndtv.com. 6 November 2011. Archived from the original on 7 November 2011. Retrieved 25 December 2012.
  16. ↑ http://www.cathnewsindia.com/2011/11/07/church-condoles-hazarikas-death/[permanent dead link]
  17. ↑ "Music Legend Bhupen Hazarika passes away". Bollywood Life. 5 November 2011. Retrieved 5 November 2011.
  18. ↑ "Bhupen Hazarika is no more". Indiavision news. 5 November 2011. Archived from the original on 7 November 2011. Retrieved 5 November 2011.
  19. ↑ "Celebrated Indian singer Bhupen Hazarika dies", BBC News, 5 November 2011.
  20. ↑ "Lakhs aend Bhupen Hazarika's funeral". indiatv. 9 November 2011. Retrieved 13 December 2011.
  21. ↑ Smitha (29 December 2011). "Bollywood pays tribute to Bhupen Hazarika — Oneindia Entertainment". Entertainment.oneindia.in. Archived from the original on 6 January 2012. Retrieved 25 December 2012.
  22. ↑ "9th National Film Awards". International Film Festival of India. Archived from the original on 2 December 2016. Retrieved 8 September 2011.
  23. ↑ "NFA archives" (PDF). Directorate of Film Festivals. Archived from the original (PDF) on 26 May 2011. Retrieved 5 November 2011.
  24. ↑ "Arunachal Pradesh mourns Hazarika's death", The Hindu, 6 November 2011.
  25. ↑ "Royal elegy for Bhupen", The Telegraph.
  26. ↑ "Padma Awards Directory (1954–2009)" (PDF). Ministry of Home Affairs. Archived from the original (PDF) on 10 May 2013.
  27. ↑ "Pranab Mukherjee, Nanaji Deshmukh, Bhupen Hazarika conferred Bharat Ratna", The Hindu, 8 August 2019.