ސައިނަސް(އިނގިރޭސި ބަހުން: Sinusitis) އަކީ ނޭފަތް އާއި، އޭގެ ވަށައިގެން ވައިކޮތަޅު ތަކުގެ އެތެރެއިން ލެވިފައިވާ ތެތް ދުލިފަށް ތަކުގައި އިންފެކްޝަން އަށަގަނެ ދުޅަވުމެވެ. މިބުނި ވައިކޮތަޅު ތަކަކީ ލޮލާއި، ނޭފަތުގެ ވަށައިގެން ކައިރީގައި، އަދި ކޯތާފަތުގައި، ހުންނަ ކުދިކުދި ވައިކޮތަޅު ތަކެކެވެ. އެންމެ ވައިކޮތަޅެއްގެ އެތެރެއިން ލެވިފައިވާ ތެތްދުލިފަށް ދުޅަވި ނަމަވެސް، ސައިނަސް ޖެހިފައިވާ ކަމުގައި ބެލެވިދާނެއެވެ.
ވައިކޮތަޅު ތަކުގައި އިންފްލެމޭޝަން އުފެދުމުން، އެކޮތަޅުތައް ދުޅަވެ، އެއިން ބޭރުކުރާ ދިޔަތައް، ނޭފަތާއި އަރުގެ ތެރެއަށް ވާޞިލް ވުމަށް ހުރަސް އަޅައެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ވައިކޮތަޅުތަކުގެ އެތެރޭގެ ޕްރެޝަރު މަތިވެ، ރިހުން އުފެދޭގޮތް ވެއެވެ. ވައިކޮތަޅުތަކުގެ އެތެރޭގައި އުފެދޭ ދިޔަތައް ބޭރުވާ ގޮތް ނުވާނަމަ، ބެކްޓީރިޔާ އަދި ފަންގަސް ފަދަ ޖަރާސީމް ތައް ވައިކޮތަޅު ތަކުގެ ތެރޭގައި އަށަގަތުމަށް މަގުފަހި ވެއެވެ.
އަރިދަފުސް ރޯގާގެ ސަބަބުން މިބުނި ވައިކޮތަޅުތައް ބެދުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. އަރިދަފުސް ރޯގާ ޖެހުމަށްފަހު ބައެއް ފަހަރު ސައިނަސް އަށް ބަދަލުވުމަކީ ވެދާނެ ގޮތެކެވެ. އާންމު ގޮެތެއްގައި އަރިދަފުސް ރޯގާއާއި ގުޅިގެން ކުރިމަތިވާ އުދަގޫތައް 7-5 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރަގަޅުވެއެވެ. ސައިނަސްގެ އުދަގޫތައް ދިގުދެމިދެއެވެ. އަދި 7 ދުވަސް ވުމަށްފަހު އިތުރަށް ނުރައްކާވެގެންދެއެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން އަންނަނިވި ކަންތައްތައް މެދުވެރި ކުރުވައެވެ.
މަތީ ކޮލުދަތް ތަކުގައި އިންފެކްޝަން އަށަގަތުމަކީ ބައެއް ފަހަރު މެކްޒިލަރީ ސައިނަސް ގައި އިންފެކްޝަން އަށަގަތުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމެކެވެ. އެއީ މިބުނި ދަތްތައް (ކޮލުދަތްތައް) ހުންނަނީ މެކްޒިލަރީ ސައިނަސްގެ ތިރިން ކަމުގައިވާތީއެވެ. ކޮލުދަތްތަކުގެ ބުޑާއި، މެކްޒިލަރީ ސައިނަސް އާއި ދެމެދުގައިވާ ކަށީގެ ފާރު ތުނިވުމަކީ ދަތުގައި އުފެދޭ އިންފެކްޝަން މެކްޒިލަރީ ސައިނަސް އަށް ވާޞިލްވުމަށް އެހީވެދޭ ކަމަކަށް ވެއެވެ. ސައިނަސް (މެކްޒިލަރީ ސައިނަސް ދުޅަވުން ) ގެ ސަބަބުން ދަތުގައި ރިހުން ކުރިމަތިވަނީ މިސަބަބާއިހުރެކަން ވަނީ ފާހަގަ ކުރެވިފައެވެ.
މަތިންދާ ބޯޓުން ދަތުރުކުރުމަށްފަހު، ނުވަތަ އަޑިއަށް ފީނުން، ޑައިވްކުރުމަށްފަހު ބައެއް މީހުންނަށް ސައިނަސް ޖެހުން ކުރިމަތިވާގޮތް ވެއެވެ. މިއީ ވައިގެ ޕްރެޝަރަށް ބަދަލުއައުމުންވާ ކަމެކެވެ. ބޯޓް ނައްޓާލާއިރު ކަންފަތުގެ އެތެރޭގެ ޕްރެޝަރަށް އަންނަ ބަދަލު އަހަރެމެންނަށް ފާހަގަކުރެވޭނެއެވެ. އެއީ ކަންފަތް އަދި ނޭފަތް އާއި ދެމެދުގައި އިންނަ ވައި ހޮޅި ޕްރެޝަރަށް އަންނަ ބަދަލު ހަމަހަމަކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރާތީއެވެ. މިގޮތަށް މަސައްކަތްކުރަނީ ޕްރެޝަރަށް އަންނަ ބަދަލުގެ ސަބަބުން އެހިސާބުގައިވާ ނާޒުކު ބައިތަކަށް ގެއްލުންވިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައެވެ. ވައިގެ ޕްރެޝަރަށް ބަދަލުއައުމަކީ ވައިކޮތަޅު ތަކުގެ އެތެރެއިން ލެވިފައިވާ ތެތްދުލިފަށް ދުޅަވެ، އިންފެކްޝަން އަށަގަތުން މެދުވެރިކުރުވާ ކަމެކެވެ. އަރިދަފުސް ރޯގާ ޖެހިފައިވާނަމަ މިކަން އިތުރަށް ނުރައްކާވެގެން ދެއެވެ.
މާބަނޑު ދުވަސްވަރު ވަރަށް ގިނަ އަންހެނުންނަށް ނޭފަތުގެ އެތެރެއިން ލެވިފައިވާ ތެތްދުލިފަށް ދުޅަވެ، ނޭފަތުން އަރިދަފުސް ބޭރުވާގޮތް ވެއެވެ. މިއީ މާބަނޑުވުމުން ހޯރމޯން އަށް އަންނަ ބަދަލަކާއި ގުޅިގެން ކުރިމަތިވާ ކަމެއްކަމަށްވަނީ ފާހަގަކުރެވިފައެވެ. ބަޔާންކުރެވުނުގޮތަށް ނޭފަތުގައި އިންފްލެމޭޝަން އުފެދި ދުޅަވުމަކީ ސައިނަސްޖެހުމަށް މަގުފަހިވެގެންދާ ކަމެކެވެ. އަދި މިހާލަތުގައި ފަރުވާކުރުން އޮންނަނީ އުދަގޫކަމަކަށް ވެފައެވެ. އެއީ މާބަނޑު ދުވަސްވަރު ކޮންމެ ކޮންމެ ބޭހެއްނެގުން އުދަގޫކަމަށްވާނެތީ އެވެ.
ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ ބާރު އާންމު ގޮތެއްގައި ދަށްވަނީ ކެންސަރު ފަދަ ބައްޔަކަށް ފަރުވާކުރުމަށް ކީމޯތެރަޕީ ނެގުން، ރޭޑިއޭޝަންގެ ފަރުވާ ލިބިގަތުން، ގުނަވަނެއް ބަދަލުކުރުން، އެއިޑްސް ޖެހުން ފަދަ ހާލަތްތަކުގައެވެ. ދިފާޢީ ނިޒާމްގެ ބާރުދަށްވުމުން ވައިކޮތަޅުގައި ތަފާތު ޖަރާސީމް އަށަގަތުމަށް މަގުފަހިކުރުވައެވެ. އަދި މިއީ އިންފެކްޝަންތަކާއި ހަށިގަނޑު ހަނގުރާމަކުރުމަށް ހުރަސްތަކާއި ކުރިމަތިކުރުވާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން މިފަދަ މީހަކަށް ސައިނަސް ޖެހިއްޖެނަމަ ވީއެންމެ އަވަހަށް ފަރުވާ ދިނުމަކީ މުހިއްމު ކަމެކެވެ. އަދި ފަރުވާނުކޮށް ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އިންފެކްޝަން ލޯ އަދި ސިކުނޑިއަށް ވާޞިލްވުމަކީ ވެދާނެ ގޮތެކެވެ.
ނޭވަޔަށް އުދަގޫކުރުން، ނުވަތަ ނޭވާހިއްލުން ހުރުމަކީ ނޭފަތުގައި ޕޮލިޕް އުެފެދުން، ނުގުޅޭ އަސަރު ކުރިމަތިވުން، އަދި ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރި ކުރުވާކަމެއްކަމަށް ވަނީ ފާހަގަކުރެވިފައެވެ. އަދި ސައިނަސް ޖެހިއްޖެނަމަ ބައެއް ފަހަރު ވައިނޮޅީގައި އަރިދަފުސްތައް ޖަމާވެ، ނޭވާހިއްލުން އިތުރަށް ނުރައްކާވެގެން ދިއުމަކީ ވެދާނެ ގޮތެކެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ފެންނާނެ އެންމެ އާންމު ދެއަލާމާތަކީ ނޭފަތުން ފެންފޭބުން، މޫނުގެ މަސްތަކަށް ފިތި ވާންވެ މޫނުގައި ރިހުން އެވެ. ބައެއްފަހަރު ނޭފަތުން ބޭރުވާ ދަވަ، ނުވަތަ އަރިދަފުސް ރީނދޫ ނުވަތަ ފެހި ކުލައިގައި ހުރެދާނެއެވެ. ކުރިއަށް ލެންބުން، ބޯ އެކި ފަރާތްފަރާތަށް އެނބުރުން، ހެލުވުން ފަދަ ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުން މޫނުގައި އުފެދިފައި ހުންނަ ރިހުން އިތުރުވާގޮތް ވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ބައެއް ފަހަރު މޫނުގައި ބީހިލުމުން ވެސް ރިހުން އިތުރުވާގޮތް ވެއެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ކުރިމަތިވެދާނެ އިތުރު އުދަގޫ ތަކުގެ ތެރޭގައި ބޮލުގައި ރިހުން ، އަނގައިން ނުބައިވަސް ދުވުން، ހުންއައުން، ދަތުގައި ރިހުން، އަރިދަފުސް އައުމާއެކު ކެއްސުން، އަދި އެއްޗެތީގައި ރަހަ ނުލުމާއި، ވަސްނުދުވުން ފަދަ ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ.
މޫނުގައި ރިހުން އުފެދޭ ހިސާބު ބަރޯސާވެފައި އޮންނަނީ ސައިނަސްގެ އަސަރުކޮށްފައިވާ ވައިކޮތަޅެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ކުޑަކުދިންނަށް ސައިނަސް ޖެހުމުން ފެނިދާނެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ނޭފަތުން ފެން އަދި އަރިދަފުސް ފޭބުން، ބޮލުގައި ރިހުން، މޫނުގައި ރިހުން، ކެއްސުން ފަދަ ކަންތައްތައް ހިމެނެއެވެ. މިއުދަގޫތައް 10-7 ދުވަހުގެ މުއްދަތަކަށް ދެމިހުރެއެވެ. ބައެއް ކުދިންނަށް ނުގުޅޭ އަސަރު ނުވަތަ އެލާރޖީ، އަދި ކަންފަތުގެ އިންފެކްޝަން ފަދަ މައްސަލަތައް ދިމާވުމަކީ ވެދާނެ ގޮތެކެވެ.
ސައިންސް ކުރިމަތިވާ މުއްދަތަށް ރިޢާޔަތްކޮށް ދެވައްތަރަކަށް ސައިނަސް ބެހިފައިވެއެވެ.
ކުރުމުއްދަތަކަށް ( ދުވަސްކޮޅަކަށް) ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރިވަނީ އާންމު ގޮތެއްގައި ވައިރަސްގެ ސަބަބުން ޖެހޭ އިންފެކްޝަންގެ ސަބަބުންނެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި 4 ހަފްތާ ނުވަތަ އެއަށްވުރެ މަދު ދުވަސްކޮޅަކަށް މިވައްތަރު ދެމިހުރެއެވެ. އަދި ހަފްތާއެއްގެ ތެރޭގައި ފަރުވާ ނުކުރިޔަސް އޭގެ ޒާތުގައި މިވައްތަރުގެ ސައިނަސް އާއި ގުޅިގެން ކުރިމަތިވާ އުދަގޫތައް ރަގަޅުވާން ފަށައެވެ.
ބެކްޓީރިޔާގެ ސަބަބުން ކުރުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރިވެއްޖެނަމަ، އޭގެ ޒާތުގައި ރަގަޅުވާން ފެށުމަކީ ވަރަށް ނާދިރު ކަމެކެވެ. އަދި ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން، ނުވަތަ ސައިނަސް އާއި ގުޅިގެން މެދުވެރިވާ އެހެނިހެން ނުރައްކާތެރި އުދަގޫތައް މިކަމުގެ ސަބަބުން މެދުވެރިވެއެވެ. ބެކްޓީރިޔާގެ ސަބަބުން ކުރު މުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހިއްޖެނަމަ، ނޭފަތުން ދޮހާއި އެއްވެފައިވާ އަރިދަފުސް ބޭރުވުން 10 ދުވަހަށްވުރެ ދިގުމުއްދަތަށް ކުރިމަތިވުމަކީ ވަރަށް ގާތް ކަމެކެވެ. އަދި މިއީ ބެކްޓީރިޔާގެ ސަބަބުން ސައިނަސް ޖެހިފައިވާކަން ފާހަގަ ކޮށްދޭނެ ވަރުގަދަ ހެއްކެކެވެ.
ކުރު މުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން ކުރިމަތިވެއްޖެނަމަ، ނޭފަތް ބެދުން، ކަރާއި ނޭފަތުން އަރިދަފުސް ބޭރުވާ މިންވަރު އިތުރުވުން، ކިބިހިއެޅުން، ހިތް ނުތަނަވަސްވުން، ވަރުބަލިވުން ފަދަ އުދަގޫތައް މެދުވެރި ވެއެވެ. ބައެއް ފަހަރު ހުންއައުމަކީ ވެސް ވެދާނެ ގޮތެކެވެ. މޫނުގައި ރިހުން ނުވަތަ ބޮލުގައި ރިހުން ހުރިނަމަ އޭގެ މާނައަކީ ސައިނަސްގެ ޙާލަތު އިތުރަށް ނުރައްކާވެގެން އައުމެވެ. އަރިދަފުސް ރޯގާ ޖެހުމަށްފަހު ހަފްތާއަކަށްވުރެ ގިނަ ދުވަސްވެފައިވާނަމަ ސައިނަސް ހުރިކަމުގައި ޝައްކު ކުރެވިދާނެ އެވެ. މިހާލަތުގައި ހުން ގަދަވެ، ކަރާއި ނޭފަތުން ބޭރުވާ ދަވަ ގިނަވެ، އޭގެ ކުލަ ރީނދޫ ނުވަތަ ފެހިކުލައަށް ހުރެދާނެއެވެ. ބައެއް ފަހަރު އަޑުކުރަކިވެ ކެއްސުން ކުރިމަތިވެދާނެއެވެ. މިގޮތުން ކުރިމަތިވާ ކެއްސުން ހެދުނާއި، ރޭގަނޑު އަދި ދަންވަރުގެ ވަގުތުތަކުގައި އިތުރުވެއެވެ. އެއީ ދަވަތައް ބޭރުނުވެ، ވައިނޮޅީގެ ތެރޭގައި ޖަމާވެފައި ހުންނާތީ އެވެ. ސައިނަސްގެ ސަބަބުން ކަރުގައި ހުންނަ ލިމްފް ގޮށްތައް ދުޅަވެ، ގޮށްލުން މެދުވެރިވުމަކީވެސް ވެދާނެ ގޮތެކެވެ.
ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރިވަނީ އާންމު ގޮެތެއްގައި ބެކްޓީރިޔާ ނުވަތަ ފަންގަސް ގެ ސަބަބުން ޖެހޭ އިންފެކްޝަނެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން ކަމުގައި ބެލެވެނީ ސައިނަސްގެ އުދަގޫތައް 8 ހަފްތާއަށްވުރެ ދިގުމުއްދަތަކަށް ދިގުދެމިގެން ގޮސްފިނަމައެވެ. ބެކްޓީރިޔާ އަދި ފަންގަސް އިންފެކްޝަން ތަކަށް ފަރުވާ ކުރުމަކީ ބައެއް ފަހަރު އުދަގޫކަމަށް ވެދާނެއެވެ. ތިން ހަތަރު ފަހަރު ތަފާތު އެންޓިބަޔޮޓިކް ބޭނުންކޮށްގެން ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސްޖެހުމަށް ލުޔެއް ނުލިބިއްޖެނަމަ ޑޮކްޓަރަކާއި މަޝްވަރާކޮށް ފަރުވާއަށް އެހެން ގޮތެއް އޮތްތޯ ބެލިދާނެއެވެ.
ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުމަކީ ވައިކޮތަޅުތަކުގެ އެތެރެއިން ލެވިފައިވާ ތެތްދުލިފަށް ތަކުގައި ދާއިމީ ބަދަލުތަކެއް އުފައްދާނެ ކަމެކެވެ. އަދި އެކަމުގެ ސަބަބުން އަވަސް އަވަހަށް ސައިނަސް ޖެހުމަށް މަގުފަހިވެގެން ދެއެވެ.
ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުމުން ފާހަގަކުރެވޭ އެންމެ އާންމު އެއް އަލާމާތަކީ ނޭފަތް ބެނދި، ކަރާއި ނޭފަތުން ދަވަ ނުވަތަ އަރިދަފުސް ބޭރުވާ މިންވަރު އިތުރުވެ، އެދަވަތައް ބޭރުވުމަށް ހުރަސްއެޅި، ވައިނޮޅީގައި ޖަމާވެފައި ހުރުމެވެ. ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން ހެދުނާއި، ރޭގަނޑު އަދި ދަންވަރުގެ ވަގުތުތަކުގައި ކެއްސުން އިތުރުކުރުވައެވެ. މީގެ އިތުރުން އަނގައިން ނުބައިވަސް ދުވުން، ބޮލުގައި ރިހުން، އަދި މޫނުގައި ރިހުން މިއީ ވެސް ދިމާވެދާނެ ކަންތައްތަކެވެ.
ސައިނަސް ޖެހިފައި ހުރިތޯ ބަލައި ދެނެގަތުން ބަރޯސާ ވެފައި އޮންނަނީ ކުރިމަތިވާ އުދަގޫތަކާއި، ހެދޭ ޓެސްޓްތަކުގެ މައްޗަށެވެ. ކުރިމަތިވި އުދަގޫތަކުން އެއީ ކަނޑައެޅިގެން ސައިނަސް ކަން އެނގޭނަމަ އެހެން ޓެސްޓްތައް ހަދާކަން ނުޖެހޭނެއެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ބައެއް ފަހަރު ހަދަންޖެހޭ ޓެސްޓްތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ޓެސްޓްތައް ހިމެނެއެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ދެވޭ ފަރުވާގެ މައިގަނޑު އަމާޒް ބިނާވެފައި އޮންނަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ މައްޗަށެވެ.
އާންމުގޮތެއްގައި ސައިނަސް ޖެހުމުން ބޭސް ދެނީ ބެކްޓީރިޔާގެ ސަބަބުން ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރިވެފައިވާނަމަ އެވެ. ފަރުވާ ކުރެވޭ މުއްދަތު ސައިނަސް ޖެހިފައިވާ މިންވަރާއި ގުޅިގެން ތަފާތުވެއެވެ. ކުރުވެގެން 3 ދުވަހުގެ މުއްދަތުން ފެށިގެން ދިގުވެގެން ދެތިން ހަފްތާގެ މުއްދަތަށް ވެސް މިބައްޔަށް ފަރުވާ ކުރަންޖެހިދާނެއެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ފަރުވާކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ ބޭސްތަކުގެ ތެރޭގައި
ކުރު މުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރިވީ ބެކްޓީރިޔާއެއްގެ ސަބަބުން ކަމަށްވާނަމަ 10-5 ދުވަހާއި ދެމެދުގެ މުއްދަތަކަށް އެންޓިބަޔޮޓިކް ބޭނުންކުރަން ޖެހެއެވެ. ދިގުމުއްދަތަކަށް ސައިނަސް ޖެހުން މެދުވެރިވެފައިވާނަމަ 4-3 ހަފްތާ ވަންދެން އެންޓިބަޔޮޓިކް ބޭނުންކުރަންޖެހެއެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ބޭހުން ކުރެވޭ ފަރުވާއިން ހައްލެއް ނުލިބިއްޖެނަމަ ބައެއް ފަހަރު އޮޕަރޭޝަން ކުރަންޖެހެއެވެ. މިގޮތުން އާންމުކޮށް ހެދެނީ އިންޑޯސްކޮޕިކް ސާރޖަރީ އެވެ.
ސައިނަސް ޖެހުމުން ދުރުހެލިވެ، އެކަމުން ރައްކާތެރިވުމަށްޓަކައި އަންނަނިވި ކަންތައްތައް ކުރެވިދާނެއެވެ.