Αιθιόνημα

Αιθιόνημα
Το είδος αιθιόνημα το μεγανθές
Το είδος αιθιόνημα το μεγανθές
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Angiosperms)
Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Dicotyledoneae)
Τάξη: Κραμβώδη (Brassicales)
Οικογένεια: Σταυρανθή (Brassicaceae)
Γένος: Αιθιόνημα
(Aethionema)
R.Br.
Συνώνυμα
  • Acanthocardamum, Thell.
  • Campyloptera, Boiss.
  • Crenularia, Boiss.
  • Diastrophis, Fisch. & C.A.Mey.
  • Disynoma, Raf.
  • Eunomia, DC.
  • Iondra, Raf.
  • Lipophragma, Schott & Kotschy ex Boiss.

Το αιθιόνημα (Aethionema) είναι γένος δικοτυλήδονων φυτών, που ανήκει στην οικογένεια των σταυρανθών. Είναι ιθαγενή φυτά των ηλιόλουστων ασβεστολιθικών βουνοπλαγιών της Ευρώπης και της Δυτικής Ασίας, ιδιαιτέρως της Τουρκίας. Γενικώς ευδοκιμεί σε πετρώδη εδάφη.

Τα περισσότερα είδη αιθιονήματος είναι πολυετή φυτά, αλλά υπάρχουν και μονοετή.[1]

Ονομασία και ταξινομική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επιστημονική ονομασία Aethionema προέρχεται από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις αἴθω (= υποδαυλίζω φωτιά) και νῆμα. Το αιθιόνημα είναι αδελφό προς το σύνολο των υπόλοιπων γενών των σταυρανθών και θεωρείται ότι απέκλινε από αυτά κατά τη διάρκεια της Ηώκαινης εποχής.[1]

Είδη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το γένος έχει πολλά είδη (αρκετά από αυτά ταυτοποιήθηκαν μετά τη δεκαετία του 1960), μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τα εξής[2]:

  • Aethionema alanyae, H.Duman
  • Aethionema alidaghenicum, Yild.
  • Aethionema annuum, Yild.
  • Aethionema apetalum, Yild. & Kiliç
  • Aethionema arabicum (L.), Andrz. ex DC.
  • Aethionema armenum, Boiss.
  • Aethionema bingoelicum, Yild. & Kiliç
  • Aethionema capitatum, Boiss. & Balansa
  • Aethionema carlsbergii, Strid & Papan.
  • Aethionema carneum (Banks & Sol.), B.Fedtsch.
  • Aethionema compactum (Hartvig & Å.Strid), Yild.
  • Aethionema cordatum (Desf.), Boiss.
  • Aethionema coridifolium, DC. – «αιθιόνημα του Λιβάνου»
  • Aethionema demirizii, P.H.Davis & Hedge
  • Aethionema diastrophis, Bunge
  • Aethionema dincii, Yild.
  • Aethionema dumanii, Vural & Adigüzel
  • Aethionema dumelicum, Yild.
  • Aethionema edentulum, N.Busch
  • Aethionema erinaceum (Boiss.), Khosravi & Mumm.
  • Aethionema ertughrulii, Yild.
  • Aethionema erzincanum, Kandemir & Aytaç
  • Aethionema eunomioides (Boiss.), Bornm.
  • Aethionema fimbriatum, Boiss.
  • Aethionema froedinii, Rech.f.
  • Aethionema gileadense, Post
  • Aethionema glaucinum, Greuter, Burdet, I.A.Andersson, Carlström, Franzén, Karlén & Nybom
  • Aethionema grandiflorum, Boiss. & Hohen. – «αιθιόνημα το περσικό»
  • Aethionema heterocarpum, J.Gay
  • Aethionema heterophyllum (Boiss. & Buhse), Boiss.
  • Aethionema huber-morathii, P.H.Davis & Hedge
  • Aethionema karamanicum, Ertugrul & Beyazoglu
  • Aethionema kilicii, Yild.
  • Aethionema lepidioides, Hub.-Mor.
  • Aethionema levandowskyi, N.Busch
  • Aethionema lycium, I.A.Andersson, Carlström, Franzén, Karlén & H.Nybom
  • Aethionema marashicum, P.H.Davis
  • Aethionema membranaceum, DC.
  • Aethionema munzurense, P.H.Davis & Yild.
  • Aethionema orbiculatum (Boiss.), Hayek
  • Aethionema ozbekii, Yild.
  • Aethionema papillosum, P.H.Davis
  • Aethionema retsina, Phitos & Snogerup
  • Aethionema rhodopaeum, D.K.Pavlova
  • Aethionema sabzevaricum, Khosravi & Joharchi
  • Aethionema saxatile (L.), W.T.Aiton
  • Aethionema schistosum, Boiss. & Kotschy
  • Aethionema semnanensis, Mozaff.
  • Aethionema speciosum, Boiss. & A.Huet
  • Aethionema spicatum, Post
  • Aethionema stylosum, DC.
  • Aethionema subulatum (Boiss. & Heldr.), Boiss.
  • Aethionema syriacum (Boiss.), Bornm.
  • Aethionema thesiifolium, Boiss. & Heldr.
  • Aethionema thomasianum, J.Gay
  • Aethionema transhyrcanum (Czerniak.), N.Busch
  • Aethionema turanicum, Yild.
  • Aethionema turcica, H.Duman & Aytaç
  • Aethionema virgatum (Boiss.), Hedge
  • Aethionema yildirimlii, Kiliç

Τουλάχιστον πέντε είδη αιθιονήματος φύονται στη φύση στην Ελλάδα και από αυτά ένα, το Aethionema retsina, βρίσκεται μόνο στην Ελλάδα.

Καλλιέργεια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικά είδη αιθιονήματος καλλιεργούνται για τους πλούσιους βότρεις των λουλουδιών τους, που έχουν αποχρώσεις του ρόδινου, του κοκκινωπού ή του λευκού. Το φυτό ανθίζει συνήθως την άνοιξη και στις αρχές του καλοκαιριού. Είναι κατάλληλο για βραχόκηπους και μπορεί να φυτρώσει ακόμα και σε ακανόνιστο πέτρινο τοίχο, ενώ στο χώμα το έδαφος πρέπει να αποστραγγίζεται επαρκώς. Ευδοκιμεί σε αλκαλικά εδάφη, αλλά δεν πρέπει να μάς εκπλήξει αν μαραθεί γρήγορα: απλώς έχει φθάσει στο φυσικό τέλος της ζωής του, καθώς μερικά φυτά μπορεί να είναι αρκετά βραχύβια.[3] Το ανθρωπογενές υβρίδιο «Warley Rose», χαρακτηριζόμενο «υποθάμνος», έχει ζωηρόχρωμα ροζ άνθη και κέρδισε το «Βραβείο Κηπουρικής Αξίας» (Award of Garden Merit) της Βασιλικής Κηπουρικής Εταιρείας του Λονδίνου.[4][5]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Mohammadin, Setareh; Peterse, Kim; Van De Kerke, Sara J.; Chatrou, Lars W.; Dönmez, Ali A.; Mummenhoff, Klaus; Pires, J. Chris; Edger, Patrick P. και άλλοι. (2017). «Anatolian origins and diversification of Aethionema, the sister lineage of the core Brassicaceae». American Journal of Botany 104 (7): 1042-1054. doi:10.3732/ajb.1700091. PMID 28743759. 
  2. ↑ «Aethionema R.Br». Plants of the World Online. Royal Botanical Gardens Kew. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2018. 
  3. ↑ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. Ηνωμένο Βασίλειο: Dorling Kindersley. 2008. σελ. 1136. ISBN 978-1405332965. 
  4. ↑ «Aethionema 'Warley Rose' AGM». Royal Horticultural Society. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021. 
  5. ↑ «AGM Plants - Ornamental» (PDF). www.rhs.org. Royal Horticultural Society. Ιούλιος 2017. σελ. 3. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2019. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμ. 2, σελ. 684 (με εικόνα)