Ο Αλεσσάντρο Φόρτις (ιταλ.Alessandro Fortis, 16 Σεπτεμβρίου 1842 – 4 Δεκεμβρίου 1909) ήταν Ιταλός πολιτικός και υπουργός, που διετέλεσε ο 18ος στην ιστορία Πρωθυπουργός της Ιταλίας, το 1905 και το 1906. Υπήρξε ο πρώτος εβραϊκής καταγωγής Πρωθυπουργός της Ιταλίας.
Ο Φόρτις γεννήθηκε στο Φορλί της Εμίλια-Ρομάνια και σπούδασε νομικά. Ως οπαδός του Τζουζέππε Ματσίνι, εντάχθηκε στις δυνάμεις του Γαριβάλδη[7] το 1866 και πολέμησε με αυτές, πρώτα στο Τρεντίνο, μετά στη Μεντάνα και στη Γαλλία.[8] Μετά την πρώτη εκλογή του στη Βουλή των Αντιπροσώπων το 1880, ο Φόρτις υπηρέτησε την κυβέρνηση του Φραντσέσκο Κρίσπι ως υφυπουργός Εσωτερικών (1887-1890). Αργότερα έγινε υπουργός Γεωργίας στην πρώτη κυβέρνηση του Λουίτζι Πελλού (Ιούνιος 1898 – Μάιος 1899).[7][8]
Ο Φόρτις παραιτήθηκε το 1899 και εντάχθηκε στη φιλελεύθερη αντιπολίτευση του Τζοβάννι Τζολίττι, του οποίου η φιλελεύθερη τάση για μεταρρυθμίσεις ήταν πλησιέστερα στις δικές του πολιτικές απόψεις.[8][9]
Οι μετριοπαθείς φιλελεύθεροι αντιτάχθηκαν στα καταπιεστικά μέτρα του Πελλού, που περιόριζαν τις πολιτικές δραστηριότητες και την ελευθερία του λόγου, αποσκοπώντας στη διατήρηση των συνταγματικών ελευθεριών. Ο Φόρτις υπεστήριξε τις κυβερνήσεις του Τζουζέππε Τζαναρντέλλι (Φεβρουάριος 1901 – Νοέμβριος 1903) και του Τζολίττι (Νοέμβριος 1903 – Μάρτιος 1905).[7][8]
Τον Μάρτιο του 1905, μετά από σύσταση του Τζολίττι, ο Αλεσσάντρο Φόρτις σχημάτισε την πρώτη του κυβέρνηση, που είναι κυρίως γνωστή για την εθνικοποίηση των σιδηροδρόμων μετά την αντιμετώπιση μιας απεργίας των σιδηροδρομικών υπαλλήλων στις 17 έως 22 Απριλίου εκείνου του έτους[10][11], η οποία κόντεψε να παραλύσει τις μεταφορές στη χώρα. Οι σιδηροδρομικοί έγιναν δημόσιοι υπάλληλοι, κάτι που τους απαγόρευε να απεργούν σύμφωνα με τον τότε ιταλικό νόμο.[7][12]
Τον Σεπτέμβριο του 1905 ο Φόρτις επισκέφθηκε την Καλαβρία και τη Σικελία για να εξετάσει από πρώτο χέρι την έκταση των ζημιών από τον Σεισμό της Καλαβρίας της 8ης Σεπτεμβρίου.[8] Κατόπιν εισήγαγε έναν ειδικό νόμο προκειμένου να βοηθήσει αυτές τις περιοχές. Αυτό το μέτρο υπήρξε η πρώτη έμπρακτη αναγνώριση από το ιταλικό κράτος των θεμελιωδών προβλημάτων που βρίσκονταν στη βάση της υπαναπτύξεως του ιταλικού Νότου.[8]
Η κυβέρνηση του Φόρτις καταψηφίσθηκε από Βουλή των Αντιπροσώπων (που ήταν τότε η Κάτω Βούλη της Ιταλίας) τον Δεκέμβριο του 1905, όταν μια εμπορική συμφωνία με την Ισπανία, που θα μείωνε σημαντικά τους δασμούς για την εισαγωγή ισπανικών κρασιών στη χώρα, συνάντησε τη σφοδρή κοινοβουλευτική και λαϊκή αντίδραση, με αποτέλεσμα να απορριφθεί.[8][13] Ο πρωθυπουργός παραιτήθηκε, αλλά ξαναδιορίσθηκε και σχημάτισε νέα κυβέρνηση, η οποία όμως δεν πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο Φόρτις παραιτήθηκε έτσι οριστικά[14] τον Φεβρουάριο του 1906.
Ο Αλεσσάντρο Φόρτις πέθανε στη Ρώμη σε ηλικία 67 ετών.