Ανάβλεψ

Δύο Anableps anableps στη Γαλλική Γουιάνα
Δύο Anableps anableps στη Γαλλική Γουιάνα
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia)
Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata)
Υποσυνομοταξία: Σπονδυλωτά (Vertebrata)
Ομοταξία: Ακτινοπτερύγιοι (Actinopterygii)
Τάξη: Κυπρινοδοντόμορφα (Cyprinodontiformes)
Οικογένεια: Αναβλεπίδες (Anablepidae)
Υποοικογένεια: Αναβλεπίνες (Anablepinae)
Γένος: Ανάβλεψ (Anableps)
Συνώνυμα

Cobitis (Λινναίος 1758)

Ο ανάβλεψ (Anableps) είναι γένος από ψάρια των γλυκών και υφάλμυρων νερών. Είναι γνωστά και ως «τετρόφθαλμοι ιχθύες» (four-eyed fish) και ανήκουν σε ομώνυμη μικρή οικογένεια, τις αναβλεπίδες. Το ιδιάζον χαρακτηριστικό τους, από όπου και οι ονομασίες τους, είναι ότι έχουν μάτια υπερυψωμένα πάνω από το ανώτατο σημείο της κεφαλής τους, που είναι διαιρεμένα σε δύο μέρη το κάθε μάτι, ώστε το ψάρι να μπορεί να βλέπει καθαρά τόσο κάτω, όσο και πάνω από την επιφάνεια του νερού ταυτοχρόνως.

Ο ανάβλεψ ζει στις χαμηλές περιοχές από το Μεξικό έως την Ονδούρα και τις βορειότερες περιοχές της Νότιας Αμερικής.[1]

Είδη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σήμερα αναγνωρίζονται τρία είδη στο γένος Anableps[2], τα εξής:

Φυσικά χαρακτηριστικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μάτι του Anableps: 1. Υποβρύχιος αμφιβληστροειδής 2. Φακός 3. κόρη αέρα 4. Διαχωριστικός ιστός 5. Ίριδα 6. Υποβρύχια κόρη 7. Αμφιβληστροειδής αέρα 8. Οπτικό νεύρο

Το μέγιστο ολικό μήκος του γένους που έχει μετρηθεί είναι τα 32 εκατοστά στο A. microlepis, κάτι που καθιστά αυτό το είδος το μεγαλύτερο σε μέγεθος σε όλη την τάξη των κυπρινοδοντόμορφων.[3]

Ο ανάβλεψ έχει δύο, και όχι τέσσερα μάτια, αλλά αυτά είναι προσαρμοσμένα στη διαβίωση του γένους στην επιφάνεια του νερού. Στα πρώτα στάδια της ζωής του ψαριού το κρανίο αναπτύσσεται έτσι ώστε τα μάτια να βρεθούν στο ανώτατο τμήμα της κεφαλής και να εξέχουν από αυτή.[4] Ο ανέβλεψ μπορεί έτσι να βλέπει ταυτοχρόνως καθαρά πάνω και κάτω από την επιφάνεια του νερού όταν επιπλέει. Το κάθε μάτι είναι χωρισμένο σε «ραχιαίο» και «εμπρόσθιο» ήμισυ, που διαχωρίζονται από μία αδιαφανή ζώνη ιστού. Το κάθε ήμισυ διαθέτει ξεχωριστή κόρες και ξεχωριστό κερατοειδή χιτώνα, αλλά το φως του καθε μισού διαθλάται από τον ίδιο, ενιαίο φακό, και μετά προσπίπτει σε ξεχωριστούς αμφιβληστροειδείς χιτώνες.[5] Το ραχιαίο (ανώτερο) ήμισυ του ματιού είναι προσαρμοσμένο για όραση στον αέρα, ενώ το εμπρόσθιο (κατώτερο) ήμισυ είναι προσαρμοσμένο για όραση μέσα στο νερό.[1] Η διαφορά του δείκτη διαθλάσεως των δύο μέσων (αέρα και νερού) αντισταθμίζεται από το διαφορετικό πάχος του άνω και του κάτω μέρους του ενιαίου φακού. Επίσης ο εμπρόσθιος «ημι-αμφιβληστροειδής» (hemiretina) έχει παχύτερο στρώμα κυττάρων και περιέχει περισσότερους νευρώνες, που δίνουν μεγαλύτερη οξύτητα οράσεως σε σχέση με τον ραχιαίο ημι-αμφιβληστροειδή.[4]

Ο ανάβλεψ είναι ζωοτόκο και όχι ωοτόκο ψάρι, με την έννοια ότι κατακρατεί τα αυγά του μέσα στο σώμα του μέχρι την εκκόλαψή τους. Καθώς συμβαίνει και με το συγγενικό γένος Jenynsia, ζευγαρώνει μόνο με τη μία πλευρά, τα «δεξιά» αρσενικά με «αριστερά» θηλυκά και αντιστρόφως.[6]

Συμπεριφορά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα μάτια ενός A. anableps στο Τρινιδάδ εξέχουν πάνω από την επιφάνεια.

Ο ανάβλεψ περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην επιφάνεια του νερού. Τρώει κυρίως χερσαία έντομα, που τυχαίνει να πέσουν στην επιφάνεια του νερού, ωστόσο μπορεί να τραφεί και με άλλα ασπόνδυλα, διάτομα, ακόμα και μικρότερα ψαράκια.[7]

Το κάθε είδος του γένους έχει διαφορετικές ομαδικές συνήθειες: Το Anableps anableps συνηθίζει να συγκεντρώνεται σε κοπάδια.[7] Το A. microlepis είναι επίσης αγελαίο, αλλά περιορίζει το μέγεθος του κοπαδιού σε περίπου 10-12 ψάρια, ενώ έχει παρατηρηθεί και μόνο του ή σε ζεύγη.[3]

Το είδος Anableps anableps είναι επίσης γνωστό για την ικανότητά του να επιζεί έξω από το νερό όταν εκτίθεται στον αέρα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της άμπωτης.[7]

  • Το είδος Rhinomugil corsula, που συγγενεύει με τον κέφαλο και βρίσκεται στις ασιατικές και αυστραλιανές θάλασσες, μοιάζει με τον Anableps και αποκαλείται και «ψευδοτετρόφθαλμος» (false four-eyed fish). Επίσης, τα είδη ψαριών δολιχοπτέρυξ ο μακρύπους και Rhynchohyalus natalensis έχουν μάτια που υποδιαιρούνται σε δύο τμήματα το καθένα, αλλά στην περιπτωση αυτή το ένα χρησιμοποιεί τη διάθλαση, ενώ το άλλο τμήμα την ανάκλαση.


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Nelson, Joseph, S. (2006). Fishes of the World. John Wiley & Sons, Inc. 
  2. ↑ FishBase, γένος «Anableps», Αύγουστος 2012
  3. ↑ 3,0 3,1 FishBase, «Anableps microlepis», Μάρτιος 2007
  4. ↑ 4,0 4,1 Perez, Louise N.; Lorena, Jamily; Costa, Carinne M.; Araujo, Maysa S.; Frota-Lima, Gabriela N.; Matos-Rodrigues, Gabriel E.; Martins, Rodrigo A.P.; Mattox, George M.T. και άλλοι. (2017-04-12). «Eye development in the four-eyed fish Anableps anableps: cranial and retinal adaptations to simultaneous aerial and aquatic vision». Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 284 (1852): 20170157. doi:10.1098/rspb.2017.0157. ISSN 0962-8452. PMID 28381624. 
  5. ↑ Oliveira, Francisco Gilberto; Coimbra, João Paulo; Yamada, Elizabeth Sumi; Montag, Luciano Fogaça De Assis; Nascimento, Francyllena L.; Oliveira, Valéria A.; Mota, Diógenes Luís Da; Bittencourt, Alexandre Motta και άλλοι. (November 2006). «Topographic analysis of the ganglion cell layer in the retina of the four-eyed fish Anableps anableps». Visual Neuroscience 23 (6): 879-886. doi:10.1017/S0952523806230232. ISSN 0952-5238. https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0952523806230232/type/journal_article. 
  6. ↑ «Four Eyes and More, the Family Anablepidae». WetWebMedia.com. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2007. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 FishBase, Μάρτιος 2007

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]