Αποκλεισμός

Ενέργεια αποκλεισμού του λιμανιού της πόλης Τουλόν από τον Βρετανικό Στόλο, μεταξύ 1810 και το 1814, σε έργο του Τόμας Λούνι.
Εκφόρτωση αεροσκαφών C-47 στο Αεροδρόμιο Τέμπελχοφ του Βερολίνου, ως μέρος της αερομεταφοράς προμηθειών που έσπασε τον χερσαίο αποκλεισμό του δυτικού Βερολίνου από τη Σοβιετική Ένωση.

Ο αποκλεισμός είναι προσπάθεια αποκοπής των προμηθειών, του πολεμικού υλικού ή των επικοινωνιών σε μια συγκεκριμένη περιοχή με τη βία, είτε τμηματικά ή πλήρως. Ο αποκλεισμός δεν πρέπει να συγχέεται με το εμπάργκο ή τυχόν κυρώσεις, τα οποία είναι νομικά εμπόδια για το εμπόριο. Διαφέρει επίσης από μια πολιορκία μιας και ο αποκλεισμός απευθύνεται σε ολόκληρη χώρα ή περιοχή, αντί ενός κάστρου ή πόλης. Ενώ οι περισσότεροι αποκλεισμοί έλαβαν χώρα στη θάλασσα, ο αποκλεισμός εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και στη στεριά για την αποτροπή της μετάβασης προσώπων σε μια συγκεκριμένη περιοχή.

Μια δύναμη αποκλεισμού μπορεί να αποκόψει όλες τις θαλάσσιες μεταφορές από και προς την αποκλεισμένη περιοχή, αν και η διακοπή όλων των χερσαίων μεταφορών από και προς την περιοχή μπορεί επίσης να θεωρηθεί αποκλεισμός. Οι αποκλεισμοί περιορίζουν τα εμπορικά δικαιώματα των ουδετέρων, που πρέπει να υποβληθούν σε έλεγχο για τυχόν παράνομη διακίνηση, η οποία μπορεί να καθοριστεί στενά ή ευρύτερα από τη δύναμη αποκλεισμού, συμπεριλαμβάνοντας μερικές φορές τα τρόφιμα και τα φάρμακα. Τον 20ό αιώνα, η αεροπορία έχει χρησιμοποιηθεί επίσης για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του αποκλεισμού μέσω της ανάσχεσης της εναέριας κυκλοφορίας εντός του αποκλεισμένου εναέριου χώρου.

Η στενή περιπολία των εχθρικών λιμένων, προκειμένου οι ναυτικές δυνάμεις να μην μπορούν να βγουν στα ανοιχτά, αναφέρεται ως αποκλεισμός. Όταν παράκτιες πόλεις ή φρούρια πολιορκούνταν από την πλευρά της στεριάς, οι πολιορκητές απόκλειαν συχνά την πλευρά της θάλασσας. Πιο πρόσφατα, στους αποκλεισμούς περιλαμβάνονται η διακοπή των ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέσω παρεμβολών ραδιοφωνικών σημάτων και τομής των υποβρύχιων καλωδίων.

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και πρωτόγονοι ναυτικοί αποκλεισμοί πραγματοποιούνταν για χιλιετίες, οι πρώτες επιτυχημένες απόπειρες για τη θέσπιση πλήρους ναυτικού αποκλεισμού έγιναν από το Ναύαρχο του Στόλου Έντουαρντ Χωκ κατά τη διάρκεια του Επταετούς Πολέμου (1754-1763).[1] Μετά τη Βρετανική ναυτική επιτυχία στον Κόλπο του Κιμπερόν, η οποία τερμάτισε οποιαδήποτε ελπίδα για μεγάλη εισβολή στις Βρετανικές Νήσους,[2] οι Βρετανοί εφάρμοσαν αυστηρό οικονομικό αποκλεισμό στις γαλλικές ακτές. Αυτό προκάλεσε την εμπορική «ασιτία» των γαλλικών λιμανιών και την περαιτέρω αποδυνάμωση της Γαλλικής οικονομίας. Ο Χωκ ανέλαβε τη διοίκηση του στόλου αποκλεισμού από τη Βρέστη και τον επέκτεινε από τη Δουνκέρκη έως τη Μασσαλία.[3] Οι Βρετανοί ήταν σε θέση να επωφεληθούν από τη θέση του Ναυτικού και να αναπτύξουν σχέδια για αμφίβια απόβαση στην ακτή. Ωστόσο, τα σχέδια αυτά τελικά εγκαταλείφθηκαν, λόγω της τρομερής υλικοτεχνικής πρόκλησης που έπρεπε να αντιμετωπίσουν.[4]

Η στρατηγική σημασία του αποκλεισμού εδραιώθηκε κατά τους Πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης και κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους, όταν πραγματοποιήθηκαν επιτυχημένοι αποκλεισμοί στη Γαλλία από το Βασιλικό Ναυτικό, οι οποίοι οδήγησαν σε σοβαρές οικονομικές διαταραχές.[5] Ο αποκλεισμός των Ενωτικών στα λιμάνια του νότου ήταν σημαντικός παράγοντας στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο, όπως ήταν η αποτυχία του αποκλεισμού των πλοίων U στον Α΄ και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[6]

Ο Τζούλιαν Κόρμπετ και ο Ναύαρχος Μάχαν τόνισαν ότι η επιτυχία των ναυτικών επιχειρήσεων βασιζόταν κυρίως σε αποφασιστικές μάχες και αποκλεισμούς.[7]

Είδη αποκλεισμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα γερμανικά πλοία-U επιχείρησαν να σταματήσουν πλοία που μετέφεραν τρόφιμα, προμήθειες και υλικά προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό αποτελεί παράδειγμα αποκλεισμού εξ απόστασης.

Στενός, μακρινός και χαλαρός αποκλεισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένας στενός αποκλεισμός συνεπάγεται την τοποθέτηση πολεμικών πλοίων εντός οπτικού πεδίου της ακτής ή του λιμένα που πρόκειται να αποκλειστεί, ώστε να εξασφαλιστεί η άμεση παρακολούθηση του κάθε πλοίου που κινείται στην περιοχή. Είναι η πιο αποτελεσματική και η πιο δύσκολη μορφή αποκλεισμού ως προς την εφαρμογή της. Οι δυσκολίες που προκύπτουν είναι πως τα πλοία πρέπει να παραμείνουν συνεχώς στη θάλασσα, και να εκτίθενται σε κακοκαιρία και κακουχίες, συνήθως χωρίς οποιαδήποτε υποστήριξη, και ευάλωτα σε ξαφνική επίθεση από την άλλη πλευρά.[8]

Σε έναν εξ αποστάσεως αποκλεισμό, τα πλοία αποκλεισμού βρίσκονται μακριά από την αποκλεισμένη ακτή και επιχειρούν να εμποδίσουν οποιοδήποτε πλοίο. Αυτό μπορεί να απαιτήσει τη χρήση περισσότερων πλοίων, αλλά από την άλλη συνήθως μπορούν να επιχειρούν πιο κοντά στις βάσεις τους, και να διατρέχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο από εχθρικές επιδρομές. Αυτό ήταν σχεδόν αδύνατο πριν από τον 16ο αιώνα, λόγω της φύσης των πλοίων που χρησιμοποιούνταν.[9]

Ένας χαλαρός αποκλεισμός είναι στενός αποκλεισμός όπου τα πλοία αποκλεισμού αποσύρονται εκτός οπτικού πεδίου της ακτής (πίσω από τον ορίζοντα), αλλά όχι μακρύτερα. Το αντικείμενο του χαλαρού αποκλεισμού είναι ο δελεασμός του εχθρού σε ενέργειες αλλά σε κοντινή απόσταση ώστε να πραγματοποιηθεί χτύπημα.[10]

Ο βρετανός ναύαρχος Οράτιος Νέλσον εφάρμοσε χαλαρό αποκλεισμό στο Κάδιθ, το 1805. Ο γαλλο-ισπανικός στόλος υπό τον Πιερ-Σαρλ Βιλνέβ στη συνέχεια βγήκε έξω από το λιμάνι, με αποτέλεσμα την πραγματοποίηση της Ναυμαχίας του Τραφάλγκαρ.[11]

Ειρηνικός αποκλεισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι το 1827, οι αποκλεισμοί, ως μέρος του οικονομικού πολέμου, ήταν πάντα μέρος του πολέμου. Αυτό άλλαξε όταν η Γαλλία, η Ρωσία και η Βρετανία έσπευσαν να υποστηρίξουν τους Έλληνες επαναστάτες κατά της Τουρκίας. Απέκλεισαν την υπό τουρκική κατοχή ακτή, και οδηγήθηκαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Ο πόλεμος δεν ξέσπασε ποτέ, ωστόσο, θεωρείται ο πρώτος ειρηνικός αποκλεισμός.[12] Ο πρώτος πραγματικά ειρηνικός αποκλεισμός, χωρίς τη χρήση οπλισμού, ήταν ο Βρετανικός αποκλεισμός της Δημοκρατίας της Νέας Γρανάδας, το 1837, ο οποίος ξεκίνησε ώστε η Νέα Γρανάδα να υποχρεωθεί να απελευθερώσει έναν φυλακισμένο Βρετανό πρόξενο.[13]

Νομικό καθεστώς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο πρόεδρος Κένεντι και οι σύμβουλοί του συζητούν για την Κρίση των πυραύλων της Κούβας. Μέρος από την απάντηση των ΗΠΑ στους σοβιετικούς πυραύλους που τοποθετήθηκαν στην Κούβα ήταν ο ναυτικός αποκλεισμός του νησιού.

Από το 1945, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ καθορίζει το νομικό καθεστώς των αποκλεισμών και μέσω του άρθρου 42 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το Συμβούλιο μπορεί να πραγματοποιήσει αποκλεισμούς.[14] Ο Χάρτης του OHE δίνει το δικαίωμα της αυτοάμυνας, αλλά απαιτεί οι ενέργειες πρέπει να αναφέρονται αμέσως στο Συμβούλιο Ασφαλείας για να εξασφαλιστεί η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης.

Σύμφωνα με το μη επικυρωμένο έγγραφο του Εγχειριδίου του Σαν Ρέμο για το Διεθνές Δίκαιο που εφαρμόζεται στις Ένοπλες Συγκρούσεις στη Θάλασσα, της 12ης Ιουνίου 1994,[15] ο αποκλεισμός είναι νόμιμη μέθοδος του πολέμου στη θάλασσα, αλλά διέπεται από κανόνες. Το εγχειρίδιο περιγράφει τι δεν μπορεί ποτέ να είναι λαθρεμπόριο. Η χώρα που πραγματοποιεί τον αποκλεισμό είναι ελεύθερη να επιλέξει τον κατάλογο προϊόντων και αγαθών που θεωρούνται λαθρεμπόριο, τον οποία οφείλει να δημοσιεύει.

Η χώρα που πραγματοποιεί τον αποκλεισμό συνήθως καθορίζει την αποκλεισμένη περιοχή, και κάθε σκάφος μπορεί να ελεγχθεί αμέσως μόλις διαπιστωθεί ότι επιχειρεί να σπάσει τον αποκλεισμό. Η επιθεώρηση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στην αποκλεισμένη περιοχή ή σε διεθνή ύδατα, αλλά ποτέ μέσα σε χωρικά ύδατα ενός ουδέτερου έθνους. Ένα ουδέτερο πλοίο πρέπει να υπακούσει σε αίτημα ελέγχου από τη χώρα που πραγματοποιεί τον αποκλεισμό. Αν η κατάσταση το απαιτεί, η χώρα που πραγματοποιεί τον αποκλεισμό μπορεί να ζητήσει από το πλοίο να αλλάξει πορεία προς μια συγκεκριμένη τοποθεσία ή λιμάνι για επιθεώρηση. Αν το πλοίο δεν σταματήσει, τότε υπόκειται σε σύλληψη. Αν οι άνθρωποι πάνω στο πλοίο αντισταθούν στη σύλληψη, μπορούν να διωχθούν νόμιμα.[16]

Πράξη πολέμου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κατά πόσον ή όχι ένας αποκλεισμός θεωρείται νόμιμος εξαρτάται από τους νόμους των εθνών, το εμπόριο των οποίων επηρεάζεται από τον αποκλεισμό. Ο αποκλεισμός της Βραζιλίας στο Ρίο ντε λα Πλάτα, το 1826, κατά τη διάρκεια του Πολέμου μεταξύ Αργεντινής και Βραζιλίας, για παράδειγμα, θεωρείται νόμιμος, σύμφωνα με τη βρετανική νομοθεσία, αλλά παράνομος σύμφωνα με τη γαλλική και την αμερικανική νομοθεσία. Οι δύο τελευταίες χώρες ανακοίνωσαν ότι θα υπερασπιζόταν τα πλοία τους εναντίον των πλοίων αποκλεισμού της Βραζιλίας, ενώ η Βρετανία αναγκάστηκε να κατευθύνει μια ειρηνική λύση μεταξύ της Βραζιλίας και της Αργεντινής.[17]

Πολιτική ανυπακοή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
30.000 διαδηλωτές πραγματοποιώντας αποκλεισμό στο Greenham Common.

Υπάρχουν μια σειρά από ενέργειες διαμαρτυρίας, με ειδικό σκοπό να αποκόψουν το υλικό, τους ανθρώπους ή την επικοινωνία από μια συγκεκριμένη περιοχή χωρίς τη χρήση βίας. Η αποτελεσματικότητα αυτών των αποκλεισμών βασίζονται στις αρχές της μη βίαιης αντίστασης και ιδιαίτερα τη συμμετοχή των ανθρώπων και τεχνικές «κλειδώματος».[18]

Μια καθιστική διαμαρτυρία είναι μορφή πολιτικής ανυπακοής, με την οποία μία οργανωμένη ομάδα εργαζομένων, που συνήθως απασχολούνται σε ένα εργοστάσιο ή άλλη κεντρική θέση, καταλαμβάνουν τον χώρο εργασίας «καθήμενοι» στον χώρο, αποτρέποντας τους εργοδότες τους να χρησιμοποιήσουν απεργοσπαστικό προσωπικό.[19]

Το κίνημα του Μάου ήταν μη βίαιο κίνημα για την ανεξαρτησία της Σαμόα από την αποικιακή κυριαρχία κατά τις αρχές του 1900. Μεταξύ άλλων δράσεων, οι συμμετέχοντες σχημάτισαν τη δική τους «αστυνομία», καταλαμβάνοντας καταστήματα στην Άπια ώστε να αποτρέψουν την πληρωμή των δασμών στις αρχές.[20]

Σχεδιασμός του αποκλεισμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σκιτσογράφος των Βορείων γελοιοποιεί τις αρχικές προσπάθειες αποκλεισμού Συνομοσπονδιακών λιμανιών από τους Ενωτικούς, στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο.

Οι αποκλεισμοί εξαρτώνται από τέσσερις γενικούς παράγοντες[21]:

  • Η αξία του στοιχείου που αποκλείεται πρέπει να εγγυάται την ανάγκη να αποκλεισμό. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της Κρίσης των πυραύλων της Κούβας το 1962, τα στοιχεία αποκλεισμού ήταν μέσου βεληνεκούς βαλλιστικοί πύραυλοι, με τη δυνατότητα μεταφοράς πυρηνικών όπλων, με προορισμό την Κούβα. Η αξία τους ήταν υψηλή, ως στρατιωτική απειλή εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.
  • Η ισχύς της δύναμης αποκλεισμού πρέπει να είναι ίση ή μεγαλύτερη δύναμη από την αντιτιθέμενη. Ο αποκλεισμός είναι επιτυχής μόνο αν το «αντικείμενο» που προκαλεί τον αποκλεισμό δεν φτάσει στον παραλήπτη του. Για παράδειγμα, η συντριπτική δύναμη του Βασιλικού Ναυτικού πέτυχε τον αποκλεισμό της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και έπειτα.
  • Στην περίπτωση του χερσαίου αποκλεισμού, σημαντική είναι η επιλογή του κατάλληλου εδάφους.
  • Ένας αποκλεισμός που τείνει να γίνει μακρά εκστρατεία απαιτεί μακροπρόθεσμη δέσμευση από τη δύναμη αποκλεισμού. Η εκστρατεία των πλοίων-U (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος) και η Μάχη του Ατλαντικού στόχευαν ουσιαστικά στα γερμανικά πλοία αποκλεισμού, και διήρκεσαν καθ' όλη τη διάρκεια των πολέμων. Το Αυτοκρατορικό Ιαπωνικό Ναυτικό, ωστόσο, πραγματοποίησε μόνο σποραδικές προσπάθειες αποκλεισμού κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ειρηνικού, προτιμώντας να επιδιώξει τη νίκη, με ενέργειες του στόλου.

Σπάσιμο του αποκλεισμού

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπάσιμο του αποκλεισμού είναι στην πράξη η παράδοση φορτίου (τρόφιμα, για παράδειγμα) στην αποκλεισμένη περιοχή. Πραγματοποιούνταν κυρίως από πλοία σε λιμένες υπό ναυτικό αποκλεισμό. Τα πλοία δρομείς ήταν συνήθως τα πιο γρήγορα πλοία και συχνά ελαφρά οπλισμένα και τεθωρακισμένα.[22]

Ωστόσο, πλέον πραγματοποιείται από αεροσκάφη, σχηματίζοντας αερογέφυρες, όπως στον αποκλεισμό του Βερολίνου μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Harding, Richard (2002). Seapower and Naval Warfare, 1650-1830. UK: Routledge. ISBN 9780203029497. 
  2. ↑ Anderson σελ. 381-83
  3. ↑ Corbett σελ. 86
  4. ↑ Corbett σελ. 93-94
  5. ↑ Gardiner, Robert (2006). Fleet Battle and Blockade: The French Revolutionary War 1793-1797. USA: Mercury Books. ISBN 9781845600112. 
  6. ↑ Davis, Lance E.· Engerman, Stanley L. (2006). Naval Blockades in Peace and War: An Economic History since 1750. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 63. ISBN 9781139458481. 
  7. ↑ Vego, Dr. Milan (2009). Naval Classical Thinkers and Operational Art. Naval War College, σελ. 4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-01-31. https://web.archive.org/web/20170131144505/https://www.usnwc.edu/getattachment/85c80b3a-5665-42cd-9b1e-72c40d6d3153/NWC-1005-NAVAL-CLASSICAL-THINKERS-AND-OPERATIONAL-.aspx. Ανακτήθηκε στις 02-08-2017. 
  8. ↑ Till, Geoffrey (2013). Seapower: A Guide for the Twenty-First Century. London: Routledge. σελ. 180. ISBN 9781136255557. 
  9. ↑ Palmer, Michael A. (2005). Command at Sea: Naval Command and Control since the Sixteenth Century. Cambridge: Harvard University Press. σελ. 22. 
  10. ↑ Phifer, Michiko (2012). A Handbook of Military Strategy and Tactics. New Delhi: Vij Books India Pvt Ltd. σελ. 42. ISBN 9789382573289. 
  11. ↑ Reynolds, Clark G. (1998). Navies in History, σελ. 98. (ISBN 1-55750-715-5).
  12. ↑ Oppenheim, L. & Roxburgh, Ronald. (2005). International Law: A Treatise, σελ. 53. (ISBN 1-58477-609-9).
  13. ↑ Encyclopædia Britannica, 11η εκδ. 1911. Pacific Blockade, τόμ. 20, σελ. 433-434.
  14. ↑ D'Amato, Anthony A. (1995). International Law and Political Reality: Collected Papers, σελ. 138. (ISBN 90-411-0036-9).
  15. ↑ «Treaties, States parties, and Commentaries - San Remo Manual on Armed Conflicts at Sea, 1994». ihl-databases.icrc.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2017. 
  16. ↑ Phifer, Michiko (2012). A Handbook of Military Strategy and Tactics. New Delhi: Vij Books India Pvt Ltd. σελ. 43. ISBN 9789382573289. 
  17. ↑ Sondhaus, Lawrence. (2004). Navies in Modern World History, σελ. 98. (ISBN 1-86189-202-0).
  18. ↑ Nepstead, Sharon Erickson· Kurtz, Lester R. (2012). Nonviolent Conflict and Civil Resistance. Bingley, UK: Emerald Group Publishing. ISBN 9781781903469. 
  19. ↑ Omer, Haim (2004). Non-Violent Resistance. Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 63. ISBN 9780521536233. 
  20. ↑ Clough, Marshall S. (1998). Mau Mau Memoirs: History, Memory, and Politics. London: Lynne Rienner Publishers. ISBN 9781555875374. 
  21. ↑ Phifer, Michiko (2012). A Handbook of Military Strategy and Tactics. New Delhi: Vij Books India Pvt Ltd. σελ. 44. ISBN 9789382573289. 
  22. ↑ Altmayer, Bud (2002). The Blockade Runners. UK: AuthorHouse. ISBN 9781403315588.