Γιάκοπο ντα Μπολόνια

Γιάκοπο ντα Μπολόνια
Γενικές πληροφορίες
Θάνατος14ος αιώνας[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΠαπικά Κράτη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΙταλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυνθέτης
Περίοδος ακμής1373[2]
Περίοδος ακμής1340 - 1360
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Γιάκοπο ντα Μπολόνια (Jacopo da Bologna, fl. 1340 – 1386;) [i] ήταν Ιταλός συνθέτης του 14ου αιώνα. Άκμασε στην αποκαλούμενη εποχή τού τρετσέντο (trecento) ή της περιόδου που, μερικές φορές, αναφέρεται ως ιταλική αρς νόβα (ars nova).

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ελάχιστα είναι γνωστά για την ημερομηνία γέννησης και θανάτου ή τη γενέτειρα τού Γιάκοπο ντα Μπολόνια. Το σίγουρο είναι ότι άκμασε στα μέσα του 14ου αιώνα, περίπου το 1340. Πέρασε τη ζωή του στη Φλωρεντία, τη Βερόνα και το Μιλάνο (1346) και υπήρξε δάσκαλος του Φ. Λαντίνι (Francesco Landini).[3] Λέγεται ότι ήταν δεξιοτέχνης αρπιστής, αλλά αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί.[4] Πέθανε γύρω στο 1386.

Μουσική και μουσικολογικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γιάκοπο ντα Μπολόνια ήταν από τους πρώτους συνθέτες της εποχής τού τρετσέντο, σύγχρονος των Τζεραρντέλο. ντα Φιρέντσε (Gherardello da Firenze) και Τζοβάνι ντα Φιρέντσε (Giovanni da Firenze). Θεωρείται από τους πρώτους εκπροσώπους των νέων -για την εποχή- μουσικών μορφών και του νέου φλωρεντινού ύφους,[3] μαζί με τον Τ. ντα Κάσα (Giovanni da Cascia) και κάποιον αρχιμουσικό Πιέρο (Piero).[5]

Σώζονται, περίπου, 35 σύντομα έργα του.[4] Επικεντρώθηκε κυρίως στη σύνθεση δίφωνων και τρίφωνων μαδριγαλίων, τόσο κανονικού (caccia-madrigal) όσο και μη-κανονικού τύπου, αλλά συνέθεσε, επίσης, μπαλάντες (lauda-ballata) και ένα (1) διπλό μοτέτο με τίτλο Lux Purpurata, το οποίο βρίσκεται στην Πάντοβα.[3][6][7] Η σύνθεσή του Non al suo amante, που γράφηκε γύρω στο 1350, είναι το μόνο γνωστό έργο, σύγχρονο της ποίησης του Πετράρχη.[7][8] Το μουσικό ιδεώδες του Γιάκοπο ντα Μπολόνια ήταν το suave dolce melodia «γλυκιά, απαλή μελωδία».[7] Το στυλ του χαρακτηρίζεται από κομμάτια για φωνές με κείμενο, στις οποίες ουδέποτε υπάρχει διασταύρωση. Τα φωνητικά περάσματα που δεν συνοδεύονται από κείμενο, σε πολλά από τα μαδριγάλιά του είναι, επίσης, άξια αναφοράς.[9]

Ο Γιάκοπο ντα Μπολόνια εκπροσωπείται επαρκώς στον Κώδικα Σκουαρτσαλούπι (Squarcialupi Codex, Φλωρεντία, Biblioteca Medicea Laurenziana, Med. Pal., 87), τη μεγάλη ανθολογία μουσικής του 14ου αιώνα που, για πολλά χρόνια, ανήκε στους Μεδίκους. Είκοσι εννέα συνθέσεις του βρίσκονται στο έργο αυτό, την κύρια πηγή μουσικής της ιταλικής ars nova, μαζί με μουσική του Λαντίνι και άλλων.[10] Ένα πορτρέτο του συνθέτη βρίσκεται σε αυτό το χειρόγραφο και ένα άλλο -πιθανό- πορτρέτο βρίσκεται σε ένα βορειοϊταλικό χειρόγραφο (Fulda, Landesbibliothek, Hs. D23, fol. 302) [7][11]

Εκτός από μουσική, ο Γιάκοπο ντα Μπολόνια έγραψε, επίσης, το Questa è l'arte del biscanto misurato,[12][13] μια σύντομη πραγματεία επηρεασμένη από τη γαλλική θεωρία περί μουσικής σημειογραφίας [7] που φυλάσσεται στη Μπολόνια.[3] Μπορεί, επίσης, να έγραφε ποιήματα, αν κρίνει κάποιος από τα -αυτοβιογραφικά- κείμενα των μαδριγαλίων Io me sun che che, Oselleto salvazo και Vestìse la cornachia.[7]

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

i. ^ Αναφέρεται -πιθανόν λανθασμένα- το διάστημα 1300-1365, ως περίοδος ζωής του συνθέτη [3]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ (Καταλανικά) Gran Enciclopèdia de la Música. Grup Enciclopèdia. 1999. 17426. Ανακτήθηκε στις 7  Οκτωβρίου 2021. ISBN-10 84-412-0232-X.
  2. ↑ «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 ΠΛΜ
  4. ↑ 4,0 4,1 http://www.hoasm.org/IIIA/Jacopo.html
  5. ↑ Treccani. it
  6. ↑ Marrocco, 14-6, 27-8
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Fischer & d'Agostino
  8. ↑ Petrobelli
  9. ↑ Cuthbert, 192
  10. ↑ Marrocco, 6
  11. ↑ Fischer, 62
  12. ↑ Jacopo da Bologna
  13. ↑ Marrocco 146-55

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
  • Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
  • Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
  • Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
  • Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» (ΠΛΜ), έκδοση 1991, τόμος 17, σ. 219
  • Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
  • Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)
  • Cuthbert, Michael Scott. 2006. "Trecento Fragments and Polyphony Beyond the Codex". Ph.D. diss. Cambridge: Harvard University.
  • Fischer, Kurt von. 1973. "'Portraits' von Piero, Giovanni da Firenze und Jacopo da Bologna in einer Bologneser Handschrift des 14. Jahrhunderts?" Musica Disciplina 27: 61–64.
  • Fischer, Kurt von, and Gianluca d'Agostino. 2001. "Jacopo da Bologna". The New Grove Dictionary of Music and Musicians, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan Publishers.
  • Jacopo da Bologna. 1933. L' arte del biscanto misurato secondo el Maestro Jacopo da Bologna, edited by Johannes Wolf. Regensburg: Bosse.
  • Marrocco, W. Thomas. 1954 The Music of Jacopo da Bologna. University of California Publications in Music 5. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1954. (Appendix C is an English translation of Jacopo's treatise.)
  • Petrobelli, Pierluigi. 1975. "'Un leggiadretto velo' ed altre cose petrarchesche", Rivista Italiana de Musicologia 10:32–45