Η προσβασιμότητα στον παγκόσμιο ιστό είναι η πρακτική ενσωμάτωσης για την εξασφάλιση ότι δεν υπάρχουν εμπόδια που να εμποδίζουν την αλληλεπίδραση ή την πρόσβαση σε ιστότοπους του Παγκόσμιου Ιστού από άτομα με σωματικές αναπηρίες, καταστάσεις αναπηρίας και κοινωνικοοικονομικούς περιορισμούς όσον αφορά το εύρος ζώνης και την ταχύτητα. Όταν οι ιστότοποι έχουν σχεδιαστεί, αναπτυχθεί και επεξεργαστεί σωστά, γενικά όλοι οι χρήστες έχουν ισότιμη πρόσβαση σε πληροφορίες και λειτουργικότητα.
Για παράδειγμα, όταν ένας ιστότοπος κωδικοποιείται με σημασιολογική με νόημα HTML, με ισοδύναμα κείμενα που παρέχονται για εικόνες, και με συνδέσεις που ονομάζονται με νόημα, αυτό βοηθά τους τυφλούς χρήστες να χρησιμοποιούν λογισμικό κειμένου σε ομιλία ή/και υλικό κειμένου σε μπράιγ. Όταν το κείμενο και οι εικόνες είναι μεγάλες ή/και δυνατό να μεγαλώσουν, είναι ευκολότερο για τους χρήστες με κακή όραση να διαβάζουν και να κατανοούν το περιεχόμενο. Όταν οι σύνδεσμοι είναι υπογραμμισμένοι (ή διαφορετικά διαφοροποιημένοι) καθώς και έγχρωμοι, αυτό εξασφαλίζει ότι οι τυφλοί χρήστες θα μπορούν να τους παρατηρήσουν. Όταν οι σύνδεσμοι με δυνατότητα κλικ και οι περιοχές τους είναι μεγάλοι, αυτό βοηθά τους χρήστες που δεν μπορούν να ελέγξουν το ποντίκι με ακρίβεια. Όταν οι σελίδες δεν κωδικοποιούνται με τρόπο που παρεμποδίζει την πλοήγηση μόνο με το πληκτρολόγιο ή μόνο με μία συσκευή πρόσβασης με διακόπτη, αυτό βοηθά τους χρήστες που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ποντίκι ή ακόμα και ένα τυποποιημένο πληκτρολόγιο. Όταν τα βίντεο έχουν υπότιτλους ή είναι διαθέσιμη μια έκδοση νοηματικής γλώσσας, οι κωφοί και οι χρήστες με προβλήματα ακοής μπορούν να καταλάβουν το βίντεο. Όταν τα εφέ με αναβόσβημα αποφεύγονται ή γίνονται προαιρετικά, οι χρήστες που είναι επιρρεπείς σε επιληπτικές κρίσεις που προκαλούνται από αυτές τις επιπτώσεις δεν τίθενται σε κίνδυνο. Και όταν το περιεχόμενο είναι γραμμένο σε απλή γλώσσα και απεικονίζεται με διδακτικά διαγράμματα και κινούμενα σχέδια, οι χρήστες με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες κατανοούν καλύτερα το περιεχόμενο. Όταν οι ιστότοποι είναι σωστά κατασκευασμένοι και συντηρημένοι, όλοι αυτοί οι χρήστες μπορούν να φιλοξενηθούν χωρίς να μειώσουν την χρηστικότητα του ιστότοπου για χρήστες χωρίς αναπηρία.
Οι ανάγκες στις οποίες επιδιώκεται να αντιμετωπίσει η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο περιλαμβάνουν:
Η προσβασιμότητα δεν περιορίζεται στον παραπάνω κατάλογο, αλλά επεκτείνεται σε όσους αντιμετωπίζουν μόνιμη, προσωρινή ή περιστασιακή αναπηρία. Η κατάσταση της αναπηρίας αναφέρεται σε κάποιον που μπορεί να βιώνει ένα όριο που βασίζεται στην τρέχουσα εμπειρία. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να είναι περιστασιακά μονόχειρας αν κουβαλά ένα μωρό. Η προσβασιμότητα στο διαδίκτυο πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους χρήστες που αντιμετωπίζουν μια μεγάλη ποικιλία φραγμών.
Τα άτομα που ζουν με αναπηρίας χρησιμοποιούν τεχνολογίες υποβοήθησης, όπως τα παρακάτω, για να ενεργοποιήσουν και να βοηθήσουν την περιήγηση στον ιστό:
Το 1999, η Πρωτοβουλία για την Προσβασιμότητα στον Ιστό ( Web Accessibility Initiative), ένα έργο της Κοινοπραξίας Παγκοσμίου Ιστού (W3C), δημοσίευσε τις Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού WCAG 1.0.
Στις 11 Δεκεμβρίου 2008, η WAI δημοσίευσε τη WCAG 2.0 ως σύσταση. Η WCAG 2.0 στοχεύει να είναι ενημερωμένη και πιο τεχνολογικά ουδέτερη. Αν και οι σχεδιαστές ιστοσελίδων μπορούν να επιλέξουν τα πρότυπα που πρέπει να ακολουθήσουν, το WCAG 2.0 έχει γίνει ευρέως αποδεκτό ως οι οριστικές οδηγίες για τον τρόπο δημιουργίας προσβάσιμων ιστότοπων. Οι κυβερνήσεις υιοθετούν σταθερά τη WCAG 2.0 ως πρότυπο προσβασιμότητας για τις δικές τους ιστοσελίδες.[1] Το 2012, οι Οδηγίες για την Προσβασιμότητα στο Περιεχόμενο Ιστού δημοσιεύθηκαν επίσης ως πρότυπο ISO/IEC: "ISO/IEC 40500:2012: Τεχνολογία Πληροφορικής - Οδηγίες Προσβασιμότητας Περιεχομένου Ιστού (WCAG) 2.0 W3C". [2]
Υπήρξε κάποια κριτική για τη διαδικασία του W3C, με ισχυρισμούς ότι δεν θέτει επαρκώς τον χρήστη στην καρδιά της διαδικασίας.[3] Υπήρξε μια επίσημη αντίρρηση στον αρχικό ισχυρισμό της WCAG ότι το WCAG 2.0 θα αφορά απαιτήσεις για άτομα με μαθησιακές δυσκολίες και γνωστικούς περιορισμούς, με επικεφαλής τη Lisa Seeman και υπογεγραμμένη από 40 οργανισμούς και ανθρώπους. [4] Σε άρθρα όπως το "WCAG 2.0: Οι νέες οδηγίες του W3C αξιολογούνται", [5] "Για την κόλαση με WCAG 2.0" [6] και "Οι δοκιμές κοστίζουν πολύ" [7] η WAI έχει επικριθεί για το ότι άφησε την WCAG 1.0 όλο και πιο μακριά από τις σημερινές τεχνολογίες και τεχνικές δημιουργίας και κατανάλωσης περιεχομένου ιστού, για τον αργό ρυθμό ανάπτυξης του WCAG 2.0, για τη δυσκολία πλοήγησης και κατανόησης των νέων κατευθυντήριων γραμμών και από άλλες προβληματικές ελλείψεις.
Η προσβασιμότητα των ιστότοπων βασίζεται στη συνεργασία πολλών στοιχείων: [8]
Οι προγραμματιστές του διαδικτύου χρησιμοποιούν συνήθως εργαλεία δημιουργίας και εργαλεία αξιολόγησης για τη δημιουργία περιεχομένου ιστού.
Οι άνθρωποι ("χρήστες") χρησιμοποιούν προγράμματα περιήγησης στον Ιστό, συσκευές αναπαραγωγής πολυμέσων, βοηθητικές τεχνολογίες ή άλλους " πράκτορες χρηστών " για να λαμβάνουν και να αλληλεπιδρούν με το περιεχόμενο . [8]
Λόγω της αύξησης της χρήσης του διαδικτύου [14] και της αυξανόμενης σημασίας της στην καθημερινή ζωή, οι χώρες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν θέματα ψηφιακής πρόσβασης μέσω της νομοθεσίας. Μια προσέγγιση είναι να προστατευθεί η πρόσβαση σε ιστότοπους για άτομα με αναπηρία χρησιμοποιώντας τη νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή τα δικαιώματα των πολιτών. Ορισμένες χώρες, όπως και οι ΗΠΑ, προστατεύουν την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες μέσω της διαδικασίας προμήθειας τεχνολογίας. [15] Είναι κοινό για τα κράτη να υποστηρίξουν και να υιοθετήσουν τις Οδηγίες Προσβασιμότητας στο Περιεχόμενο Ιστού (WCAG) 2.0, παραπέμποντας στις κατευθυντήριες γραμμές από τη νομοθεσία τους. [16] [17]
Τον Φεβρουάριο του 2014, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε νομοσχέδιο που αναφέρει ότι όλοι οι ιστότοποι που διαχειρίζονται οργανισμοί του δημόσιου τομέα πρέπει να είναι προσιτοί σε όλους. [18]
Στις 26 Οκτωβρίου 2016, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποδέχθηκε μια οδηγία που απαιτεί την προσβασιμότητα στις ιστοσελίδες και τις κινητές εφαρμογές οργανισμών του δημόσιου τομέα. Οι σχετικές απαιτήσεις προσβασιμότητας περιγράφονται στο ευρωπαϊκό πρότυπο EN 301 549 V1.1.2 (που δημοσιεύθηκε από το ETSI ). Τα κράτη μέλη της ΕΕ αναμένονταν να θέσουν σε ισχύ έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2018 νόμους και κανονισμούς που θα επιβάλλουν τις σχετικές απαιτήσεις προσβασιμότητας. Οι δικτυακοί τόποι των φορέων του δημόσιου τομέα θα έπρεπε να συμμορφωθούν έως τις 23 Σεπτεμβρίου 2018, εφαρμογές για κινητά έως τις 23 Ιουνίου 2021. Ορισμένες κατηγορίες ιστοτόπων και εφαρμογών εξαιρούνται από την οδηγία, για παράδειγμα «ιστότοποι και εφαρμογές κινητών των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών φορέων και των θυγατρικών τους». [19]
Το "Κυλιόμενο Πρόγραμμα Τυποποίησης 2017" της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει ότι το πρότυπο ETSI EN 301 549 V1.1.2 θα χρειαστεί να επικαιροποιηθεί ώστε να προστεθούν απαιτήσεις προσβασιμότητας για κινητές εφαρμογές και μεθοδολογίες αξιολόγησης για τη δοκιμή συμμόρφωσης με το πρότυπο. [20]
Το 2019, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισήγαγε τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Προσβασιμότητα οοποίος θεωρείται τώρα ως ένα από τα κορυφαία νομοθετήματα για την ψηφιακή προσβασιμότητα.
Ένας αυξανόμενος αριθμός οργανισμών, εταιρειών και συμβούλων προσφέρουν ελέγχους προσβασιμότητας στον ιστότοπο. Αυτοί οι έλεγχοι, ένας τύπος δοκιμής συστήματος, προσδιορίζουν τα προβλήματα προσβασιμότητας που υπάρχουν σε έναν ιστότοπο και παρέχουν συμβουλές και καθοδήγηση σχετικά με τα βήματα που πρέπει να ληφθούν για τη διόρθωση αυτών των προβλημάτων.
Χρησιμοποιείται μια σειρά μεθόδων για τον έλεγχο ιστοτόπων για την προσβασιμότητα :
Κάθε μία από αυτές τις μεθόδους έχει τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες της:
Στην ιδανική περίπτωση, θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένας συνδυασμός μεθόδων για την αξιολόγηση της προσβασιμότητας ενός ιστοτόπου.
Μόλις πραγματοποιηθεί έλεγχος προσβασιμότητας και εντοπιστούν σφάλματα προσβασιμότητας, τα σφάλματα θα χρειαστεί να αποκατασταθούν προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο ιστότοπος συμμορφώνεται με σφάλματα προσβασιμότητας. Ο παραδοσιακός τρόπος διόρθωσης ενός μη προσβάσιμου ιστότοπου είναι η επιστροφή στον πηγαίο κώδικα, ο επαναπρογραμματισμός του σφάλματος και στη συνέχεια η δοκιμή για επιβεβαίωση ότι το σφάλμα έχει διορθωθεί. Εάν ο ιστότοπος δεν έχει προγραμματιστεί να αναθεωρηθεί στο εγγύς μέλλον, αυτό το σφάλμα (και άλλα) θα παραμείνει στον ιστότοπο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενδεχομένως παραβιάζοντας τις οδηγίες προσβασιμότητας. Επειδή πρόκειται για μια περίπλοκη διαδικασία, πολλοί ιδιοκτήτες ιστοτόπων επιλέγουν να αποκτήσιυν προσβασιμότητα με ένα νέο σχεδιασμό του ιστότοπου ή να ξαναρχίσουν, καθώς μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική η ανάπτυξη του ιστότοπου ώστε να συμμορφώνεται με τις οδηγίες προσβασιμότητας, αντί να διορθώσουν αργότερα τα σφάλματα.
Για να είναι προσβάσιμη μια ιστοσελίδα, όλες οι σημαντικές σημασιολογίες σχετικά με τη λειτουργικότητα της σελίδας πρέπει να είναι διαθέσιμες έτσι ώστε η βοηθητική τεχνολογία να μπορεί να κατανοεί και να επεξεργάζεται το περιεχόμενο και να το προσαρμόζει για το χρήστη. Ωστόσο, καθώς το περιεχόμενο καθίσταται όλο και πιο περίπλοκο, οι τυποποιημένες ετικέτες HTML και τα χαρακτηριστικά είναι ανεπαρκείς για την αξιόπιστη απόδοση της σημασιολογίας. Οι σύγχρονες εφαρμογές Web συχνά χρησιμοποιούν δέσμες ενεργειών σε στοιχεία για να ελέγχουν τη λειτουργικότητά τους και να τους επιτρέπουν να λειτουργούν ως έλεγχος ή άλλα δυναμικά στοιχεία. Αυτά τα προσαρμοσμένα στοιχεία ή widgets δεν παρέχουν έναν τρόπο να μεταφέρουν σημασιολογικές πληροφορίες στον πράκτορα χρήστη. Η WAI-ARIA (Accessible Rich Internet Applications) είναι μια προδιαγραφή [22] που δημοσιεύθηκε από το World Wide Web Consortium που καθορίζει το πώς να αυξηθεί η προσβασιμότητα του δυναμικού περιεχομένου και των στοιχείων του περιβάλλοντος εργασίας χρήστη που αναπτύσσονται με Ajax, HTML, Javascript και σχετικές τεχνολογίες. Η ARIA επιτρέπει την προσβασιμότητα επιτρέποντας στον συγγραφέα να παρέχει όλες τις σημασιολογίες για να περιγράψει πλήρως την υποστηριζόμενη συμπεριφορά. Επιτρέπει επίσης σε κάθε στοιχείο να εκθέτει τις τρέχουσες καταστάσεις και ιδιότητες του και τις σχέσεις του με άλλα στοιχεία. Τα προβλήματα προσβασιμότητας με το δείκτη εστίασης και καρτέλας διορθώνονται επίσης.