Δυναστεία των Παλαιολόγων

Δυναστεία Παλαιολόγων
Χώρα	Βυζάντιο
Ιδρυτής	Μιχαήλ Η´
Τελευταίος ηγεμόνας	Κωνσταντίνος ΙΑ΄
Ίδρυση	11ος αιώνας
Εκθρόνιση	1453

Η Δυναστεία των Παλαιολόγων ήταν η τελευταία αυτοκρατορική οικογένεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Γενάρχης της ήταν ο Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος ο οποίος ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας το 1261, όταν ανακατέλαβε την Κωνσταντινούπολη και κατέλυσε τη Λατινική Αυτοκρατορία η οποία είχε ιδρυθεί μετά την Δ΄ Σταυροφορία. Η Δυναστεία των Παλαιολόγων διήρκεσε μέχρι τις 29 Μαΐου 1453 και την άλωση της Κωνσταντινούπολης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, με τελευταίο βυζαντινό αυτοκράτορα των Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο.

Αυτοκράτορες

Η Δυναστεία των Παλαιολόγων αποτελείτο από τους ακόλουθους αυτοκράτορες (εντός παρενθέσεως η περίοδος βασιλείας τους):

1. Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος (1259-1282)
2. Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος (1282-1328), γιος του Μιχαήλ Η'
3. Μιχαήλ Θ' Παλαιολόγος (1295-1320) συναυτοκράτορας, γιος του Ανδρόνικου Β'
4. Ανδρόνικος Γ' Παλαιολόγος (1328-1341), γιος του Μιχαήλ Θ'
5. Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος (1341-1391), γιος του Ανδρόνικου Γ'
6. Ανδρόνικος Δ' Παλαιολόγος (1376-1379), πρωτότοκος γιος του Ιωάννη Ε'
7. Ιωάννης Ζ' Παλαιολόγος (1390), γιος του Ανδρόνικου Δ'
8. Ανδρόνικος Ε' Παλαιολόγος (1403-1407) συναυτοκράτορας, γιος του Ιωάννη Ζ'
9. Μανουήλ Β' Παλαιολόγος (1391-1425), δευτερότοκος γιος του Ιωάννη Ε'
10. Ιωάννης Η' Παλαιολόγος (1425-1448), πρωτότοκος γιος του Μανουήλ Β'
11. Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος (1449-1453), τεταρτότοκος γιος του Μανουήλ Β'

Τιτουλάριοι Αυτοκράτορες

• Θωμάς Παλαιολόγος
• Ανδρέας Παλαιολόγος, από το 1465. Το 1494 πώλησε τα δικαιώματά του στον Βασιλιά της Γαλλίας και με τη διαθήκη του, το 1502 τα κληροδοτούσε στους Καθολικούς Βασιλείς της Ισπανίας

Δεσπότες του Μυστρά

• Θεόδωρος Α' Παλαιολόγος, Δεσπότης το διάστημα 1383-1407
• Θεόδωρος Β' Παλαιολόγος, Δεσπότης το διάστημα 1407-1443
• Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Δεσπότης το διάστημα 1443-1449
• Δημήτριος Β' Παλαιολόγος, Δεσπότης το διάστημα 1449-1460
• Θωμάς Παλαιολόγος, Δεσπότης το διάστημα 1428-1460

Γενεαλογία Παλαιολόγων

ΟΙΚΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ

Ιωάννης Δούκας καίσαρ ΟΙΚΟΣ ΔΟΥΚΩΝ σύζ. Ειρήνη Πηγουνίτισσα

Κωνσταντίνος Ι΄ Δούκας Αυτ. των Ρωμαίων

Νικηφόρος δούκας της Μεσοποταμίας

Ανδρόνικος Δούκας πρωτοπρόεδρος σύζ. Μαρία της Βουλγαρίας

Αλέξιος Α΄ Κομνηνός Αυτ. των Ρωμαίων ΟΙΚΟΣ ΚΟΜΝΗΝΟΝ

Γεώργιος στρατηγός

Άννα Δούκαινα

Ειρήνη Δούκαινα

Θεοδώρα Κομνηνή σύζ. Κωνσταντίνος Άγγελος

Ανδρόνικος δούκας της Θεσσαλονίκης σύζ. Κομνηνή (εγγονή Κωνσταντίνου Ι΄ Δούκα)

Νικηφόρος

Αλέξιος σύζ. Άννα Κομνηνή Δούκαινα

Μιχαήλ σεβαστός

Ανδρόνικος Άγγελος ΟΙΚΟΣ ΑΓΓΕΛΩΝ

Μιχαήλ

Γεώργος μέγας εταιρειάρχης

Αλέξιος Γ΄ Άγγελος Αυτ. των Ρωμαίων

Αλέξιος μέγας δούκας σύζ. Ειρήνη Κομνηνή

Αλέξιος δεσπότης

2.Ειρήνη Αγγελίνα

2.(άγνωστη)

Ανδρόνικος μέγας δομέστικος

1.Θεοδώρα Παλαιολογίνα

(1) Μιχαήλ Η΄ σύζ.Θεοδώρα Βατάτζαινα (ανιψιά Ιωάννου Γ΄ Βατάτζη)

(1) Ιωάννης μέγας δομέστικος σύζ. Τορνίκη

(2) Κωνσταντίνος σύζ.Ειρήνη Βράναινα

Μαρία σύζ.Νικηφόρος Ταρχανειώτης

Ειρήνη (Ευλογία) σύζ.Ιωάννης Καντακουζηνός

Ανδρόνικος Β΄ σύζ.1.Άννα των Άρπαντ (κόρη Στεφάνου Ε΄ της Ουγγαρίας) 2.Γιολάντα (Ειρήνη) του Μομφερράτου

Ειρήνη σύζ.Ιβάν Γ΄ Μίτσο-Ασέν βασ. της Βουλγαρίας

Άννα σύζ.Δημήτριος (Μιχαήλ) Άγγελος

Ευδοκία σύζ.Ιωάννης Β΄ Μέγας Κομνηνός αυτ. της Τραπεζούντας

Θεοδώρα σύζ. Δαβίδ ΣΤ΄ των Βαγρατιδών-Ιβηρίας ηγεμόνας της Γεωργίας

(νόθη) Ευφροσύνη σύζ. Νογκάι Χαν της Χρυσής Ορδής

(νόθη) Μαρία σύζ. Αμπακά Χαν Ιλχανιδών Περσίας

Κωνσταντίνος στρατηγός σύζ. Ειρήνη Ραούλαινα

Θεόδωρος

(νόθη) Ειρήνη σύζ.Ιωάννης Β΄ Άγγελος δεσπότης της Θεσσαλίας

(1) Μιχαήλ Θ΄ σύζ. Ρίτα Χετουμιδών (κόρη Λέοντος Γ΄ της Μικράς Αρμενίας)

(1) Κωνσταντίνος σύζ. 1.Ευδοκία Μουζάλωνος (κόρη Θεοδώρου) 2.Ευδοκία

(2) Ιωάννης κυβερνήτης Θεσσαλονίκης σύζ. Ειρήνη Χούμνου (κόρη Νικηφόρου)

(2) Σιμωνίς σύζ.Στέφαν-Ουρός Β΄ Νεμάνιτς ηγεμόνας της Σερβίας

(2) Θεόδωρος Α΄ μαρκήσιος του Μομφερράτου ΚΛΑΔΟΣ ΜΟΜΦΕΡΡΑΤΟΥ

(2) Δημήτριος κυβερνήτης της Θεσσαλονίκης σύζ.Θεοδώρα

Ιωάννης κυβερνήτης Θεσσαλονίκης σύζ.Ειρήνη (κόρη Θεοδώρου Μετοχίτου)

Ανδρόνικος Γ΄ σύζ.1.Αδελαΐς (Ειρήνη) Γουέλφων-Μπράουνσβαϊγκ 2.Ιωάννα (Άννα) Σαβοΐας

Άννα σύζ.1.Θωμάς Α΄ Άγγελος δεσπότης της Ηπείρου 2.Νικόλαος Ορσίνι κόμης της Κεφαλληνίας

Θεοδώρα σύζ.1.Θεόδωρος-Σβετοσλάβ Τέρτερ ηγεμόνας της Βουλγαρίας 2.Μιχαήλ Γ΄ Σισμάν ηγεμόνας της Βουλγαρίας

(νόθος) Μιχαήλ Καθαρός

Ιωάννης Β΄ μαρκήσιος του Μομφερράτου

Ειρήνη σύζ. Ματθαίος Καντακουζηνός

Μαρία σύζ.Στέφαν-Ουρός Γ΄ Νεμάνιτς ηγεμόνα της Σερβίας

(νόθη) Ειρήνη σύζ.Βασίλειος Α΄ Μέγας Κομνηνός αυτ. της Τραπεζούντας

Ιωάννης Ε΄ σύζ.Ελένη Καντακουζηνή (κόρη Ιωάννη ΣΤ΄)

Μιχαήλ πορφυρογέννητος δεσπότης

Ειρήνη σύζ. Μιχαήλ Ασέν Δ΄ βασ. της Βουλγαρίας

Μαρία σύζ.Φραγκίσκου Α΄ Γατελούζου ηγεμόνα της Λέσβου

Θεόδωρος Β΄ μαρκήσιος του Μομφερράτου

Θεοδώρα Νεμάνια σύζ.Ντεγιάν Δραγάτση σεβαστοκράτορος

Ανδρόνικος Δ΄ σύζ.Κυράτσα Σισμάν (κόρη Ιβάν-Αλεξάντερ Βουλγαρίας)

Μανουήλ Β΄ σύζ.Ελένη Δραγάτση (δισεγγονή Μαρίας Παλαιολογίνας)

Θεόδωρος Α΄ δεσπότης του Μωρέως σύζ.Βαρθολομαία Ατσαγιόλι (κόρη Νέριου Α΄ δούκα των Αθηνών)

Μιχαήλ δεσπότης Μεσημβρίας

Ιωάννης-Ιάκωβος μαρκήσιος του Μομφερράτου

Ιωάννης Ζ΄ σύζ. Ειρήνη Γατελούζων (κόρη Φραγκίσκου Β΄ Λέσβου)

Θεόδωρος Β΄ δεσπότης του Μωρέως σύζ.Κλεώπα Μαλατέστα

Ιωάννης Η΄ σύζ.1.Άννα Ρουρικιδών 2.Σοφία του Μομφερράτου 3.Μαρία Μεγάλη Κομνηνή

Ανδρόνικος δεσπότης της Θεσσαλονίκης

Κωνσταντίνος ΙΒ΄ σύζ.1.Μαγδαληνή/Θεοδώρα Τόκκο 2.Αικατερίνη Γατελούζου (κόρη Δορίνου Λέσβου)

Δημήτριος Παλαιολόγος σύζ. 1.Ζωή Παρασπονδύλου 2.Θεοδώρα Ασανίνα

Θωμάς σύζ.Κατερίνα Ζακαρία πριγκίπισσα της Αχαΐας

Βονιφάτιος Γ΄ μαρκήσιος του Μομφερράτου

Ανδρόνικος Ε΄

Ελένη σύζ.Ιωάννης Β΄ των Πουατιέ-Λουζινιάν βασ. της Κύπρου

Ελένη σύζ.Λάζαρ Β΄ Μπράνκοβιτς δεσπότης Σερβίας

Ζωή (Σοφία) σύζ.Ιβάν Γ΄ Ρουρικιδών μέγας πρίγκιψ της Μόσχας

Ανδρέας τιτουλάριος αυτ.Ρωμαίων σύζ.Κατερίνα

Μανουήλ

Γουλιέλμος Θ΄ μαρκήσιος του Μομφερράτου

Καρλόττα βασ. της Κύπρου σύζ.1.Ιωάννης της Κοΐμπρα 2.Λουδοβίκος της Γενεύης

Μίλιτσα Μπράνκοβιτς σύζ.Λεονάρδος Γ΄ Τόκκος δεσπότης της Ηπείρου

Βασίλειος Γ΄ Ρουρικιδών μέγας πρίγκιπας της Μόσχας

Κωνσταντίνος

Ανδρέας

Βονιφάτιος Δ΄ μαρκήσιος του Μομφερράτου

Γενεαλογικό δένδρο

• α1. Ανδρόνικος (Δούκας Κομνηνός) Παλαιολόγος (–μετά το 1246), νυμφεύθηκε τη Θεοδώρα Παλαιολογίνα
  • β1. Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος (1224/5–1282), νυμφεύθηκε (1253) τη Θεοδώρα (Δούκαινα) Βατάτζαινα (1240–1303)
    • γ1. Μανουήλ Παλαιολόγος (1254/7–π.1259)
    • γ2. Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγος (1259–1332)
    • γ3. Κωνσταντίνος (Δούκας) Παλαιολόγος (π.1261–1306), σύζυγος Ειρήνης Ραούλαινας
    • γ4. Θεόδωρος Παλαιολόγος (–μετά το 1310)
    • γ5. Ειρήνη Παλαιολογίνα, σύζυγος Ιβάν Γ΄ Ασέν, ηγεμόνα της Βουλγαρίας
    • γ6. Άννα (Κομνηνή) Παλαιολογίνα (1260–1299/1300), σύζυγος Δημητρίου (Μιχαήλ) Αγγέλου Ηπείρου
    • γ7. Ευδοκία Παλαιολογίνα (–1302), σύζυγος Ιωάννου Β΄ Κομνηνού Τραπεζούντος
    • γ8. Θεοδώρα Παλαιολογίνα
    • γ9. (νόθη) Ευφροσύνη Παλαιολογίνα, σύζυγος Teval, χάνου της Χρυσής Ορδής
    • γ10. (νόθη) Μαρία Παλαιολογίνα, σύζυγος 1.Abaqa Borjigin, ιλχάνου της Περσίας 2.Charbanden
  • β2. Ιωάννης (Κομνηνός) Παλαιολόγος (–1274), σύζ. Τορνίκη
    • γ1. Κωνσταντίνος (Τορνίκης) Παλαιολόγος
    • γ2. Άννα Παλαιολογίνα (–1280), παντρεύτηκε (π. 1267) τον Νικόλαο Μαλιασηνό
  • β3. Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (–1271), συζ. Ειρήνη Βράναινα
    • γ1. Μιχαήλ Παλαιολόγος (–π.1321)
    • γ2. Ανδρόνικος Παλαιολόγος, νυμφεύθηκε την Άννα Ταρχανειώτισσα
    • γ3. Μαρία Παλαιολογίνα, παντρεύτηκε τον Ισαάκιο Τορνίκη
    • γ4. μία κόρη, παντρεύτηκε τον Σμίλετς της Βουλγαρίας
    • γ5. Θεοδώρα Παλαιολογίνα, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Συναδηνό
  • β4. Μαρία Παλαιολογίνα (–1274), παντρεύτηκε (π.1237) τον Νικηφόρο Ταρχανειώτη
  • β5. Ειρήνη Παλαιολογίνα (1218–1284), παντρεύτηκε (πριν το 1240) τον Ιωάννη Καντακουζηνό (–πριν το 1257)

Απόγονοι των Παλαιολόγων

Από κατάλογο επιβατών Γενουατικού πλοίου το οποίο διέφυγε στις 29 Μαΐου γεμάτο πρόσφυγες, πληροφορούμαστε πως υπήρχαν και ονόματα έξι μελών της οικογένειας των Παλαιολόγων. Παράλληλα οι αδελφοί του Κωνσταντίνου ΙΑ΄, Δημήτριος και Θωμάς, παρέμειναν στον Μορέα.^[1] Μετά την πτώση του Δεσποτάτου του Μυστρά Παλαιολόγοι διέφυγαν στις κτήσεις της Ενετικής Δημοκρατίας και σε όλες της κτήσεις της όπως η Κύπρος.

Ο Δημήτριος απεβίωσε ως μοναχός το 1470, ενώ πιο πριν είχε αποβιώσει η κόρη του· η σύζυγός του απεβίωσε λίγες εβδομάδες μετά από τον σύζυγό της. Ο Θωμάς απεβίωσε το 1465· τρία από τα τέσσερα παιδιά του, που είχε αποκτήσει από τη σύζυγό του Αικατερίνη, έζησαν στο εξωτερικό: ^[2]

Η Ελένη Παλαιολογίνα, η μεγαλύτερη από τις κόρες του Θωμά, παντρεύτηκε τον Λάζαρ, τρίτο γιο του Γεωργίου Μπράνκοβιτς δεσπότη της Σερβίας. Έζησε με τις τρεις κόρες της στο Σμεντέρεβο, κοντά στον Δούναβη. Κατέφυγε στη Λευκάδα, όπου απεβίωσε ως μοναχή τον Νοέμβριο του 1473. Δεν είχε αποκτήσει γιους για να συνεχίσουν το όνομα των Παλαιολόγων.^[3]

Η μικρότερη κόρη του Θωμά και της Αικατερίνης, η Ζωή, μεθοδεύθηκε από τον Πάπα Σίξτο Δ' να παντρευτεί τον Ιβάν Γ' για να προσηλυτίσει τους Ρώσους στον Ρωμαιοκαθολικισμό. Τελικά παντρεύτηκε (αφού βαπτίσθηκε Σοφία) κατά το ορθόδοξο τυπικό τον Ιβάν και απέκτησε μαζί του τέσσερις γιους. Ο Ιβάν Δ' ο Τρομερός ήταν εγγονός της.^[4]

Οι δύο επιζήσαντες γιοι του Δεσπότη Θωμά ήταν ο Ανδρέας, γεννημένος το 1453 και ο Μανουήλ, γεννημένος το 1455. Και οι δύο μεγάλωσαν στην Ιταλία. Ο Μανουήλ έφυγε από την Ιταλία και αφέθηκε στο έλεος του Μωάμεθ, που του έδωσε κτήμα και επιδόματα. Νυμφεύτηκε και απέκτησε δύο γιους: τον Ιωάννη, που απεβίωσε σε νεαρή ηλικία και τον Ανδρέα που έγινε Μουσουλμάνος.^[5]

Ο Ανδρέας, ως ο μεγαλύτερος ανιψιός του τελευταίου Αυτοκράτορα, θεωρείτο ως νόμιμος διάδοχος του Ρωμαϊκού θρόνου. Όμως νυμφεύτηκε μια γυναίκα του δρόμου της Ρώμης ονόματι Αικατερίνη. Αρχικά -και επειδή ο Πάπας αρνήθηκε να τον υποστηρίξει- πήγε να μείνει με την αδελφή του Ζωή (Σοφία) στη Μόσχα. Σχεδίαζε εκστρατεία ανακατάληψης του Μορέως από τους Τούρκους, η οποία τελικά δεν πραγματοποιήθηκε. Έδωσε τα δικαιώματα επί του Ρωμαϊκού θρόνου και τον τίτλο του στον Κάρολο Η' της Γαλλίας. Όταν απεβίωσε ο Κάρολος Η΄, κληροδότησε όλους τους τίτλους στον Φερδινάνδο της Αραγωνίας και την Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης. Τον Ιούνιο του 1502 απεβίωσε. ^[6] Κάποιοι λένε πως απεβίωσε άτεκνος, άλλοι ότι είχε γιο ονόματι Κωνσταντίνο, που προσλήφθηκε διοικητής της Παπικής φρουράς. Τέλος Ρωσικά έγγραφα αναφέρουν μια κόρη του ονόματι Μαρία, την οποία η θεία της Ζωή (Σοφία) την πάντρεψε με τον Βασίλειο Μιχαήλοβιτς πρίγκιπα της Βερέγια.^[7]

Σφετεριστές του ονόματος των Παλαιολόγων

Όλοι όσοι έφεραν το όνομα των Παλαιολόγων δεν ήταν μέλη του Αυτοκρατορικού κλάδου. Τον 15ο και 16ο αι υπήρξαν πολλοί Παλαιολόγοι στην υπηρεσία της Βενετίας ως stradioti (μισθοφόροι). Ένας τέτοιος ήταν ο Θεόδωρος Παλαιολόγος από τον Μυστρά, ο Ιωάννης (τέλη 15ου αι.) και ο Αννίβας και ο γιος του Λεζινιάνο και ο Ανδρέας Παλαιολόγος Γραίτζας. Ένας άλλος είναι ο Λούκιος ή Λίβιος Ανδρόνικος Παλαιολόγος, ο οποίος έζησε στις αρχές του 16ου αι. στο Σαν Ελπίντιο α Μάρε κοντά στο Πέζαρο. Άλλος ο Ιάκωβος Παλαιολόγος της Χίου που έγινε Δομινικανός μοναχός. Είχε γιο τον Θεόδωρο, που ζούσε στην Πράγα το 1603. Άλλος ένας είναι ο Παναγιώτης Παλαιολόγος, τον οποίο εντοπίζουμε στη Βιέννη. Η πόλη Βιτέρμπο συνδέθηκε πιο πολύ με τους Παλαιολόγους δια μιας παρετυμολογίας: (Vetus verbum=Παλαιός Λόγος)^[8]

Οι γιοι του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου και της δεύτερης συζύγου του Γιολάντας (Ειρήνης) του Μοντφεράτ εντοπίζονται στη βόρειο Ιταλία. Ο κλάδος αυτός έσβησε το 1533 με τον θάνατο του Τζιαρτζότζιο ο οποίος εστερείτο νόμιμου διαδόχου. Οι Μομφεράτοι-Παλαιολόγοι εντοπίζονται στη συνέχεια στην Κεφαλονιά μέχρι τον 17ο αι. Στη Σύρο άλλος κλάδος της οικογένειας ισχυρίστηκε πως καταγόταν από από ένα γιο του Ανδρόνικου Παλαιολόγου, Δεσπότη της Θεσσαλονίκης. Ένας άλλος κλάδος προέβαλε την καταγωγή του από τον Αυτοκράτορα Μανουήλ Β' μέσω του Θεόδωρου, Δεσπότη του Μορέως και αδελφού του τελευταίου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Ο Θεόδωρος είχε έναν γιο ονόματι Εμμανουήλ Πέτρο: απόγονοί του αξιώνουν πως είναι οι υπάρχοντες Παλαιολόγοι στη Μάλτα και στη Γαλλία. Ο συγγραφέας και διπλωμάτης Μωρίς Παλαιολόγκ (πέθανε το 1944) προβάλει αυτήν την καταγωγή από τον Εμμανουήλ, αλλά έχει Ρουμανικές ρίζες. ^[9]

Ο Ιωάννης Αντώνιος Άγγελος Φλάβιος Κομνηνός Λάσκαρις Παλαιολόγος, ο οποίος απεβίωσε το 1738, αυτοπαρουσιαζόταν ως απόγονος του Θεόδωρου Δεσπότη του Μορέως.^[10]Ο Ιωάννης Ανδρέας Άγγελος Φλάβιος Κομνηνός Λάσκαρις Παλαιολόγος, Δούκας της Θεσσαλίας, Πρίγκηπας της Μακεδονίας, Κόμης του Ντριβάστο και του Δυρραχίου ανασύστησε, το ιδρυμένο από τον Μέγα Κωνσταντίνο Τάγμα του Αγίου Ανδρέα και το 1697 το παραχώρησε στον Φραντζέσκο Α' Φαρνέζε δούκα της Πάρμας. Τον 19ο αι. ο Δημήτριος Ροδοκανάκης παρουσιαζόταν ως Μεγάλος Μάγιστρος του Κωνσταντίνιου Τάγματος, αλλά ο Αιμίλιος Λεγκράν αποδόμησε τις πλαστές γενεαλογίες του.^[11]

Επίσης στον ενοριακό ναό του Λάντοφ, κοντά στο Πλύμουθ της Κορνουάλης, υπάρχει μια ορειχάλκινη πλάκα, στην οποία αναγράφεται ο θάνατος κάποιου Θεόδωρου Παλαιολόγου το 1636 στο Κλύφτον, που ετάφη στο Λάντοφ. Αυτός πιστεύεται πως είναι άμεσος απόγονος μέσω τεσσάρων γενεών του Θωμά Παλαιολόγου, αδελφού του τελευταίου βυζαντινού Αυτοκράτορα και συγκεκριμένα του γιου του Ιωάννη. Έχει υποστηριχθεί πως ο Ιωάννης ήταν ή ένας νόθος γιος του Θωμά ή το πραγματικό του όνομα ήταν Λεωνής.^[12]Ένας από τους γιους του Θεόδωρου ήταν ο Φερδινάνδος Παλαιολόγος, ο οποίος απεβίωσε και ετάφη στα Μπαρμπάντος στα 1678. Αυτός είχε ένα γιο, τον Θεοδώριο ή Θεόδωρο που απεβίωσε ναυτικός στην Ισπανία το 1693.^[13]

Στις αρχές του 19ου αι. παρουσιάστηκε στην Αγγλία μια σύνδεση με τον θρόνο και τον τίτλο του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ Παλαιολόγου: το 1830 ο Ιρλανδός Μακντόναλντ Σάρσφηλντ Κοντ της Ντιουκ Στρητ στο Ουέξφορντ παρουσίαζε τον εαυτό του ως Κόμη του Σάρσφηλντ του Τάγματος της Αφοσίωσης, Διάδοχος και Αντιπρόσωπος των Βασιλικών Προγόνων του Κωνσταντίνων (sic) τελευταίων Βασιλευόντων Αυτοκρατόρων της Ελλάδος υποταγμένων στην Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους. Έστειλε σχετικές επιστολές στους βασιλείς της Γαλλίας, Πρωσίας, το Ρώσσο Αυτοκράτορα και στον Πάπα, αλλά έμειναν χωρίς ανταπόκριση. ^[14]

Όταν το 1862 ο Όθων της Ελλάδος εκδιώχθηκε, κάποιος Θεόδωρος Παλαιολόγος, ο οποίος διέμενε στην Αγγλία, με πιθανή καταγωγή από τη Μάλτα, προέβαλε τη γενεαλογική αξίωση σύνδεσής του με τον Ελληνικό θρόνο. Μάλιστα στον τάφο της συζύγου του στο Ελληνικό νεκροταφείο του Ουέστ Νόργουντ του νότιου Λονδίνου είχε γράψει: Θεόδωρος Αττάριο ντι Μπουγιόν, Πρίγκηπας Νικηφόρος Κομνηνός Παλαιολόγος (κληρονομικός διεκδικητής του Ελληνικού θρόνου 1863)^[15]Στο ίδιο νεκροταφείο ήταν θαμμένη η Πριγκήπισσα Ευγενία Νικηφόρου Κομνηνού Παλαιολόγου (1849-1934) αυτοπαρουσιαζόμενη ως μία απόγονος των Ελλήνων Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και οι γιοι της ως Πρίγκηπες του οίκου των Παλαιολόγων. ^[16] Τη δεκαετία του 1970 ένας ταχυδρόμος ονόματι Άρστι Ουάιτ-Παλαιολόγος δήλωνε πως ήταν Ελληνικής καταγωγής και πως το πραγματικό όνομά του ήταν Πρίγκηπας Ρόμπερτ Ουήλερ Παλαιολόγος. Ένας ακόμα Άγγλος ο Πήτερ Φράνσις Μίλλς από το Νιούπορτ στη νήσο Ουάιτ (πέθανε το 1988) αυτοαποκαλείτο Πρίγκηπας Πέτρος Παλαιολόγος. Είχε σφραγίδα με δικέφαλο αετό και υιοθετούσε τον τίτλο, Η Αυτού Αυτοκρατορική Μεγαλειότης Πέτρος Α', Δεσπότης και Αυτοκράτορας των Ρωμαίων, Πρίγκηπας Παλαιολόγος. Ο ίδιος θεωρούσε πως από την πλευρά της μητέρας του, Ρομπίνας Κόλλνατ καταγόταν από τους Παλαιολόγους. Ο γιος του Νίκολας μετά το θάνατο του πατέρα του διέψευσε κάθε σχέση της οικογένειας του πατέρα του με τους Παλαιολόγους.^[17]

Το γενεαλογικό δένδρο για τη Δυναστεία των Παλαιολόγων του Μομφερράτου δίνεται παρακάτω.

Γενεαλογία Παλαιολόγων, μαρκησίων του Μομφερράτου

Ανδρόνικος Β΄ Αυτοκράτορας των Ρωμαίων σύζ.1.Άννα της Ουγγαρίας 2.Γιολάντα του Μομφερράτου

(1) Μιχαήλ Θ΄ συναυτοκράτορας των Ρωμαίων

(2) Θεόδωρος Α΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1306-1338 ΚΛΑΔΟΣ ΜΟΜΦΕΡΡΑΤΟΥ σύζ. Αρτζεντίνα Σπινόλα

Ιωάννης Β΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1338-1372 σύζ. Ισαβέλλα της Μαγιόρκας

Όθων Γ΄/Σεκοντόττος μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1372-1378 σύζ. Γιολάνδη Βισκόντι

Ιωάννης Γ΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1378-1381

Θεόδωρος Β΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1381-1418 σύζ.1.Αρτζεντίνα Μαλασπίνα 2.Ιωάννα του Μπαρ 3.Μαργαρίτα του Πεδεμοντίου

Ιωάννης-Ιάκωβος μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1418-1445 σύζ. Ιωάννα της Σαβοΐας

Ιωάννης Δ΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1445-1464 σύζ. Μαργαρίτα της Σαβοΐας

Γουλιέλμος Η΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1464-1483 σύζ.1.Μαρία της Φουά 2.Ελισάβετ Σφόρτσα 3.Μπερνάντ τνε Μπρος

Βονιφάτιος Γ΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1483-1494 σύζ.1.Ορβιετάνα ντι Κάμποφρεγκόζο 2.Ελένα του Μπρος 3.Μαρία Μπράνκοβιτς

Θεόδωρος καρδινάλιος, επίσκοπος του Καζάλε

Γουλιέλμος Θ΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1494-1518 σύζ.Άννα του Αλανσόν

Ιωάννης-Γεώργιος μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1530-1533 σύζ. Ιουλία της Νάπολης

Μαργαρίτα μαρκησία τού Μομφερράτου 1533-1566 σύζ.Φρειδερίκος Β΄ Γκοντζάγκα δούκας της Μάντουα

Βονιφάτιος Δ΄ μαρκήσιος τού Μομφερράτου 1518-1530

(νόθος) Φλαμίνιο Παλαιολόγος σύζ. Λουσίντα ντελλα Τόρε

Οικόσημα

Νόμισμα του Γουλιέλμου Θ' Παλαιολόγου, μαρκησίου του Μομφερράτου (1494-1518), με το βυζαντινό δικέφαλο αετό και τα 4 Β των Παλαιολόγων

Οι Παλαιολόγοι ήταν οι πρώτοι βυζαντινοί αυτοκράτορες που χρησιμοποίησαν οικόσημα και θυρεούς, ακολουθώντας τη συνήθεια που εμφανίσθηκε στη Δυτική Ευρώπη στο τέλος του 12ου αιώνα. Στην αρχή το οικόσημο τους ήταν ένας χρυσός σταυρός σε ερυθρό υπόβαθρο. Μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1261, ο Μιχαήλ Παλαιολόγος πρόσθεσε τα τέσσερα ονομαζόμενα πυρεκβόλα, τα οποία έμοιαζαν στο σχήμα του γράμματος «Β» και γι' αυτό υποδείκνυαν το ρητό Βασιλεύς Βασιλέων, Βασιλεύων Βασιλευόντων.^[18]

Ένα άλλο, κοινό έμβλημα των Παλαιολόγων ήταν ο δικέφαλος αετός, που μερικές φορές έφερε και το μονόγραμμα του αυτοκράτορα στο κέντρο, για το οποίο δεν υπάρχουν αναφορές χρήσης του σε οικόσημα στο Βυζάντιο. Το δικαίωμα να φέρουν το δικέφαλο αετό στα οικόσημά τους παραχωρήθηκε όμως σε ορισμένες δυτικές οικογένειες, ενώ χρησιμοποιήθηκε, μαζί με το τετραγραμμικό σταυρό, και από τον κλάδο των Παλαιολόγων που κατέστησαν μαρκήσιοι του Μομφερράτου από το 1301 ως το 1533.

• 
  Το λεγόμενο «βασιλικό φλάμουλο» με τα 4 πυρέκβολα επί Παλαιολόγων στα μέσα του 14ου αιώνα, το οποίο περιγράφεται από τον ψευδο-Κωδινό και τον ισπανικό άτλαντα Conoscimento de todos los reinos.^[19][20] Μεσαιωνική μινιατούρα του 1330.
• 
  Ο δικέφαλος αετός με το μονόγραμμα (συμπίλημα) των Παλαιολόγων στο κέντρο, έμβλημα της Δυναστείας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τοιχογραφία του 14ου αιώνα σε ναό.

Δείτε επίσης

• Οικογένεια Σουλτάνων-Παλαιολόγων
• Βυζαντινές Δυναστείες
• Κατάλογος Βυζαντινών αυτοκρατόρων

Παραπομπές

1. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ156
2. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 161
3. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 161-162
4. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 162
5. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα 2009, σελ. 162-163
6. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα 2009, σελ. 163-164
7. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα 2009, σελ. 164
8. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 164-165
9. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου,μτφρ.Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 166-167
10. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 168
11. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 168-169
12. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 171-172
13. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 173-174
14. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 170
15. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 174
16. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 175
17. Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου, μτφρ. Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ. Eurobooks, Αθήνα, 2009, σελ. 175-176, 178
18. Byzantine Heraldry, from Heraldica.org
19. Γεώργιος Κωδινός, Περί των Οφφικίων, Bonn Ed. 1839, σελ. 28
20. «Other Byzantine flags shown in the "Book of All Kingdoms" (14th century)». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2010. 

Πηγές

• Donald M. Nicol, Ο αθάνατος Αυτοκράτορας. Η ζωή και ο θρύλος του Κωνσταντίνου ΙΑ' Παλαιολόγου,μτφρ.Δημήτρης Σταυρόπουλος, εκδ.Eurobooks, Αθήνα, 2009

Βιβλιογραφία

• Αναστασία Κοντογιαννοπούλου, Η εσωτερική πολιτική του Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου (1282-1328): Διοίκηση-Οικονομία, Βυζαντινά Κείμενα και Μελέται 36, Θεσσαλονίκη 2004
• Γεώργιος Σωτηρίου, «Ή εΐκών τοϋ Παλαιολόγου τής Μονής τοϋ Μεγάλου Σπηλαίου», Αρχαιολογικόν Δελτιον, 1918, σελ.30-44, είκ. 1-3.
• Αρχιμ. Αβέρκιος Θ. Παπαδόπουλος, Μια γενεαλογία των Παλαιολόγων 1259 - 1454, μτφρ.Χρήστος Π. Μπαλόγλου,εκδ.Ελεύθερη Σκέψις, 2008
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος,, «Ἰωάννου Ζ΄ Παλαιολόγου ἐκχώρησις τῶν ἐπὶ τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας δικαιωμάτων εἰς τὸν βασιλέα τῆς Γαλλίας Κάρολον ΣΤ΄», Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 10, 3 (1913), σελ. 248-257
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος, «Καὶ ἄλλαι εἰκόνες Ἰωάννου καὶ Κωνσταντίνου τῶν Παλαιολόγων», Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 6, 4 (1909), σσ. 399-408[1] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος, «Ἡ προτομὴ τοῦ Ἰωάννου Παλαιολόγου καὶ ἡ ἀνακοίνωσις τοῦ κ. Muñoz », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 4, 3 (1907), σελ. 409-416[2] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος, «Πρόσταγμα Ἰωάννου Παλαιολόγου ὑπὲρ τοῦ Φλωρεντινοῦ Ἰακώβου de Morellis », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 4, 2 (1907), σσ. 188-194[3] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος, «Ἰωάννου Παλαιολόγου πρόσταγμα ὑπὲρ τοῦ Φλωρεντίνου Παγκρατίου Μιχαὴλ Φεδίνη », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 4, 3 (1907), σσ. 296-302[4] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος,«Ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος ὡς σύζυγος ἐν τῇ ἱστορίᾳ καὶ τοῖς θρύλοις », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 4, 3 (1907), σσ. 417-466[5] Αρχειοθετήθηκε 2019-07-06 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος,«Εἰκόνες Ἰωάννου Η' τοῦ Παλαιολόγου καὶ τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἰωσήφ », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 4, 3 (1907), σσ. 385-408[6] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος, «Ὑπόμνημα τοῦ Καρδιναλίου Βησσαρίωνος εἰς Κωνσταντῖνον τὸν Παλαιολόγον », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 3, 1 (1906), σσ. 12-50[7] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος, «Αἱ εἰκόνες Κωνσταντίνου τοῦ Παλαιολόγου », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 3, 2 (1906), σσ. 229-244[8] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Σπυρίδων Π.Λάμπρος,«Σφραγῖδες τῶν τελευταίων Παλαιολόγων καὶ τῶν περὶ αὐτούς », Νέος Ἑλληνομνήμων [Τόμοι Α΄-ΙΔ΄], 1, 4 (1904), σσ. 416-432[9] Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
• Αναστάσιος Τάντσης, «Παλαιολόγοι και Καντακουζηνοί ως χορηγοί εκκλησιαστικών ιδρυμάτων στο Μυστρά», Βυζαντιακά 32 (2015), σελ. 257-290
• Ναυσικά Βασιλοπούλου, «Οὐ γὰρ δὴ µετριώτεροι τῶν Ἑσπερίων ἐχθρῶν οἱ παρὰ τῆς Ἀνατολῆς ὁρµώµενοι Τοῦρκοι. Ο ΘΕΟ∆ΩΡΟΣ Α΄ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 14ΟΥ ΑΙΩΝΑ», ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ 8 (2008 2012), σελ.325-352[10]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η Γενεαλογία της δυναστείας των Παλαιολόγων, Genealogy.eu