Εζεκίας Παπαϊωάννου | |
---|---|
3ος Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ | |
Περίοδος 1949 – 10 Απριλίου 1988 | |
Προκάτοχος | Φιφής Ιωάννου |
Διάδοχος | Δημήτρης Χριστόφιας |
Βουλευτής Βουλής των Αντιπροσώπων (Εκλογική Περιφέρεια Λευκωσίας) | |
Περίοδος 16 Αυγούστου 1960 – 15 Ιουλίου 1970 | |
Βουλευτής Βουλής των Αντιπροσώπων (Εκλογική Περιφέρεια Λεμεσού) | |
Περίοδος 16 Ιουλίου 1970 – 10 Απριλίου 1988 | |
Προσωπικά στοιχεία | |
Γέννηση | 8 Οκτωβρίου 1908, Κελλάκι, Κύπρος |
Θάνατος | 10 Απριλίου 1988 (79 ετών) Λευκωσία, Κύπρος |
Εθνότητα | Ελληνική |
Υπηκοότητα | Κυπριακή |
Πολιτικό κόμμα | ΑΚΕΛ |
Επάγγελμα | Επαγγελματικό στέλεχος ΑΚΕΛ |
Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου ήταν Ελληνοκύπριος κομμουνιστής πολιτικός. Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ και βουλευτής.[1]
Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου γεννήθηκε στο Κελλάκι στις 8 Οκτωβρίου 1908.[1][2] Ομιλούσε, πέρα από την ελληνική, την αγγλική γλώσσα.[1] Ήταν επαγγελματικό στέλεχος του ΑΚΕΛ.[1]
Φοίτησε στην Αμερικανική Ακαδημία Λάρνακας, αλλά το τελευταίο έτος φοίτησε στην Αγγλική Σχολή Λευκωσίας.[3] Μετά την αποφοίτηση του εργάστηκε ως μεταλλωρύχος στα μεταλλεία της Σκουριώτισσας και ως εργάτης στο λιμάνι του Πειραιά.[2][3] Το 1930 μετακόμισε στη Μεγάλη Βρετανία όπου και συνδέθηκε αρχικά με ομάδες Κυπρίων φοιτητών του Λονδίνου και ακολούθως με το Κομμουνιστικό Κόμμα Μεγάλης Βρετανίας.[2] Την ίδια περίοδο ήταν ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Κυπριακών Υποθέσεων, ο οποίος ζητούσε την αποχώρηση των Βρετανών από την Κύπρο.[2]
Συμμετέχοντας σε μια διαδήλωση υποστήριξης των Ισπανικών Δημοκρατικών Δυνάμεων στο Λονδίνο, αποφασίζει να ανταποκριθεί στο κάλεσμα για κατάταξη εθελοντών στον ισπανικό εμφύλιο που θα πολεμούσαν στο πλευρό των Δημοκρατικών Δυνάμεων.[2] Συμμετείχε στον πόλεμο και τραυματίστηκε στη μάχη της Κόρντοβας, οπόταν και αναγκάστηκε να επιστρέψει στο Λονδίνο.[1][3]
Όταν ξεκίνησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος θέλησε να πολεμήσει εναντίον των δυνάμεων του Άξονα, αλλά απορρίφθηκε λόγω της μόνιμης βλάβης που είχε υποστεί στον ισπανικό εμφύλιο.[2] Ωστόσο, κατάφερε να ενταχθεί στην αεροπορική άμυνα.[2]
Όταν τελείωσε ο πόλεμος επέστρεψε στην Κύπρο και ανέλαβε τη Διεύθυνση του Δημοκράτη (1946).[2] Το 1947 εξελέγη Κεντρικός Οργανωτικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ.[2] Το 1949 εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ, στο 6ο συνέδριο του κόμματος[1][2] και το 1953 διεκδίκησε το αξίωμα του Δημάρχου Λευκωσίας, ωστόσο ηττήθηκε από τον Θεμιστοκλή Δέρβη.[4]
Το 1955 το ΑΚΕΛ κηρύχθηκε παράνομο από την βρετανική διοίκηση της Κύπρου.[2] Ο Παπαϊωάννου ήταν ανάμεσα στα 134 μέλη του κόμματος που συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν.[2][5] Απέδρασε με τη βοήθεια των συντρόφων του από το ΑΚΕΛ.[6][3]
Το 1955, όταν ξέσπασε ο αγώνας της ΕΟΚΑ εναντίον της βρετανικής κυριαρχίας στην Κύπρο, ο Παπαϊωάννου, με την ιδιότητα του γ.γ. του ΑΚΕΛ, κατηγόρησε από τον κομματικό ραδιοσταθμό του ΚΚΕ, "Ελεύθερη Ελλάδα" την ΕΟΚΑ, τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και την ελληνική κυβέρνηση Παπάγου.[7] Το 1957, η στάση του ΑΚΕΛ έναντι της ΕΟΚΑ αναθεωρήθηκε, κυρίως διότι ενδιάμεσα η οργάνωση είχε παρουσιάσει σοβαρή δράση και είχε αποκτήσει λαϊκή βάση[8], ενώ τα επόμενα χρόνια, η αρχική στάση του Παπαϊωάννου, καθώς και οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί έναντι της ΕΟΚΑ, επικρίθηκαν έντονα από στελέχη του ΑΚΕΛ (όπως οι Ανδρέας Ζιαρτίδης[9] και Ανδρέας Φάντης[10]).
Το 1959 ο Παπαϊωάννου και το ΑΚΕΛ είχαν διαφωνήσει με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, «υποστηρίζοντας ότι ήταν ανεφάρμοστες και εγκυμονούσαν σοβαρούς κινδύνους».[11] Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, ο Παπαϊωάννου εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής στις πρώτες βουλευτικές εκλογές της Κύπρου (Βουλευτικές εκλογές 1960) στην Εκλογική Περιφέρεια Λευκωσίας με το ΑΚΕΛ για την Α΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[12] Επανεξελέγη βουλευτής στις Βουλευτικές εκλογές του 1970 στην Εκλογική Περιφέρεια Λεμεσού για την Β΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[13] Ακολούθησε επανεκλογή του στις βουλευτικές εκλογές του 1976 για την Γ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο,[14] στις βουλευτικές εκλογές του 1981 για την Δ΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο[15] και στις βουλευτικές εκλογές του 1985 για την Ε΄ Κοινοβουλευτική Περίοδο.[16] Μετά τις εκλογές του 1985 διεκδίκησε την προεδρία της Βουλής των Αντιπροσώπων, αλλά δεν εξελέγη καθώς υποστηρίχτηκε μόνο από το κόμμα του.[17]
Ο Παπαϊωάννου ήταν επικεφαλής του ΑΚΕΛ σε έξι βουλευτικές εκλογές. Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές του 1960 ίσχυε το πλειοψηφικό σύστημα. Λόγω αυτού του συστήματος, το ΑΚΕΛ πήρε μόνο 5 έδρες παρόλο που εξασφάλισε ποσοστό 35%.[12][18] Το ίδιο συνέβη και στις βουλευτικές εκλογές του 1970 όπου πήρε 9 έδρες παρόλο που είχε έρθει πρώτο κόμμα με ποσοστό 39,80%.[13][18] Στις βουλευτικές εκλογές του 1976 το ΑΚΕΛ κατήλθε στις εκλογές με κοινό συνδυασμό με ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ. Τα τρία κόμματα εξασφάλισαν όλες τις έδρες. Το ΑΚΕΛ είχε εννέα δικούς του υποψήφιους.[14][18]
Οι βουλευτικές εκλογές του 1981 διεξήχθησαν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Το ΑΚΕΛ ήρθε πρώτο κόμμα και εξασφάλισε 12 έδρες.[15] Στις βουλευτικές εκλογές του 1985 ήρθε τρίτο κόμμα εξασφαλίζοντας 15 έδρες.[16]
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει το αποτέλεσμα των εκλογών στις οποίες επικεφαλής του κόμματος ήταν ο Εζεκίας Παπαϊωάννου.
Εκλογές | Ποσοστό | Θέση | Έδρες | Πηγή |
---|---|---|---|---|
Βουλευτικές 1960 | 35% | 2ο | 5/35 | [19][18] |
Βουλευτικές 1970 | 39,80% | 1ο | 9/35 | [20][18] |
Βουλευτικές 1976 | 71,20% (Μαζί με ΔΗΠΑ και ΕΔΕΚ) | 9/35 | [21][18] | |
Βουλευτικές 1981 | 32,77% | 1ο | 12/35 | [22][18] |
Βουλευτικές 1985 | 27,43% | 3ο | 15/56 | [23][18] |
Ως επικεφαλής του ΑΚΕΛ οδήγησε το κόμμα σε έξι εκλογικές αναμετρήσεις για την ανάδειξη προέδρου της Δημοκρατίας. Στις προεδρικές εκλογές του 1959 το ΑΚΕΛ υποστήριξε τον Ιωάννη Κληρίδη, ο οποίος εξασφάλισε ποσοστό 32,92% έναντι 66,29% του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄.[24][25][26] Στις προεδρικές εκλογές του 1968 και στις προεδρικές εκλογές του 1973 υποστήριξε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄.[24] Μετά τον θάνατο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ το 1977 θα διεξάγονταν αναπληρωματικές εκλογές αλλά τα κόμματα συμφώνησαν στην εκλογή του Σπύρου Κυπριανού άνευ ανθυποψηφίου.[24] Χωρίς ανθυποψήφιο εκλέχτηκε ο Σπύρος Κυπριανού και στις προεδρικές εκλογές του 1978.[24] Στις προεδρικές εκλογές του 1983 το ΑΚΕΛ υποστήριξε τον Σπύρο Κυπριανού ο οποίος και εξελέγη.[24][26]
Στις προεδρικές εκλογές του 1988 το ΑΚΕΛ υποστήριξε τον επιχειρηματία Γιώργο Βασιλείου, προσωπική επιλογή του Εζεκία Παπαϊωάννου.[24][27] Στον α΄ γύρο εξασφάλισε ποσοστό 30,11% στηριζόμενος μόνο από το ΑΚΕΛ. Στον β΄ γύρο εξελέγη με ποσοστό 51,6%, με τη στήριξη του ΑΚΕΛ και τις ΕΔΕΚ.[24][26]
Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου απεβίωσε στις 10 Απριλίου 1988, εξακολουθώντας να κατέχει τη θέση του γενικού γραμματέα του ΑΚΕΛ.[2] Πριν το θάνατο του είχε επιλέξει τον διάδοχο του στην ηγεσία του ΑΚΕΛ, τον Δημήτρη Χριστόφια.[27][28] Η διαδοχή έγινε μετά τον θάνατο του Εζεκία Παπαϊωάννου καθώς ο ίδιος δεν πρόλαβε να την ολοκληρώσει.[28]