Στο Μαλάουι εκλέγονται σε πανεθνικό επίπεδο ο αρχηγός του Κράτους (ο Πρόεδρος) και το Κοινοβούλιο, ανά 5 χρόνια. Για την εκλογή Προέδρου και Αντιπροέδρου αρκεί η απλή πλειοψηφία. Δεν προβλέπεται δεύτερος γύρος εκλογών. Η Εθνοσυνέλευση του Μαλάουι αποτελείται από 194 μέλη και εκλέγεται για πενταετή θητεία σε μονοεδρικές περιφέρειες.
Στο πλαίσιο ενός πολυκομματικού συστήματος, στη χώρα λειτουργούν πολλά πολιτικά κόμματα και δραστηριοποιούνται επίσης αρκετοί ανεξάρτητοι υποψήφιοι, οι οποίοι δεν ανήκουν σε κανένα κόμμα.
Οι πολίτες του Μαλάουι ηλικίας 18 ετών και άνω μπορούν να ψηφίζουν. Οι υπήκοοι του εξωτερικού που ζουν στο Μαλάουι επί 7 χρόνια έχουν κι αυτοί δικαίωμα ψήφου.[1]
Οι πιο πρόσφατες προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν στις 23 Ιουνίου 2020.
Το 1956 διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές για Νομοθετικό Συμβούλιο στην Νυασαλάνδη, όπως ήταν η τότε ονομασία του Μαλάουι.[2] Η πρώτη συνεδρίαση του νέου Συμβουλίου έγινε στις 14 Μαΐου.[3]
Οι εκλογές έγιναν με βάση τον Κανονισμό της Νυασαλάνδης (Nyasaland Ordinance) που εγκρίθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου από το προηγούμενο Νομοθετικό Συμβούλιο.[4] Το νέο Συμβούλιο ήταν 11μελές, με 5 εκλεγμένες έδρες για Αφρικανούς και 6 για μη Αφρικανούς αξιωματούχους.[3][5] Οι 5 Αφρικανοί εξελέγησαν από 3 αφρικανικά επαρχιακά συμβούλια, τα οποία είχαν συνολικά 71 μέλη.[2]
Οι επόμενες εκλογές για Νομοθετικό Συμβούλιο έγιναν τον Αύγουστο του 1961 και το αποτέλεσμα ήταν η νίκη για το Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι, που κέρδισε 20 έδρες από την κατώτερη λίστα [6] και 2 από τις συνολικά 8 έδρες της ανώτερης λίστας. Η κατώτερη λίστα ψηφοφόρων απαρτιζόταν από εκλογικό σώμα με κυρίως αφρικανική καταγωγή (106.095 εγγεγραμμένοι), ενώ οι εκλογείς της ανώτερης λίστας ήταν κυρίως Ευρωπαίοι και Ασιάτες (4.337 εγγεγραμμένοι). Η συμμετοχή ήταν 91,5% στην κατώτερη λίστα και 85% στην ανώτερη λίστα.[7]
Οι εκλογές του 1964 θα διεξάγονταν στις 28 Απριλίου, με το σύστημα των 2 λιστών ψηφοφόρων (η μία με 50 μέλη-μαύρους εκλογείς- και η άλλη με 3 λευκούς). Ωστόσο, και τα 53 μέλη εξελέγησαν χωρίς κάλπη, καθώς δεν υπήρχαν υποψήφιοι από την αντιπολίτευση είτε για το Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι είτε για την Ασιατική Σύμβαση της Νυασαλάνδης.[8] Ο Μπάντα παρέμεινε πρωθυπουργός και η χώρα κήρυξε την ανεξαρτησίας της τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς.
Κόμμα | Κατώτερη λίστα | Ανώτερη λίστα | Σύνολο εδρών | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Ψήφοι | % | Έδρες | Ψήφοι | % | Έδρες | ||
Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι | 71.659 | 98,8 | 20 | 385 | 10,3 | 2 | 22 |
Ενωμένο Ομοσπονδιακό Κόμμα | 607 | 0,8 | 0 | 2.108 | 56,6 | 5 | 5 |
Ανεξάρτητοι | – | – | 0 | 1.232 | 33,0 | 1 | 1 |
Χριστιανικό Απελευθερωτικό Κόμμα | 272 | 0,4 | 0 | – | – | 0 | 0 |
Σύνολο | 72.538 | 100 | 20 | 3.725 | 100 | 8 | 28 |
Πηγή: Nohlen et al. |
Το 1966 το Μαλάουι έγινε μονοκομματικό κράτος, με το Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι να αποτελεί το μοναδικό νόμιμο κόμμα εκείνη την περίοδο.
Οι πρώτες εκλογές μετά την ανεξαρτησία διεξήχθησαν στις 17 Απριλίου 1971. Στην πραγματικότητα δεν έγινε ψηφοφορία, καθώς δεν υπήρχε αντιπολίτευση. Καθεμιά από τις 60 εκλογικές περιφέρειες είχαν 3-5 υποψήφιους που είχαν οριστεί από τις επιτροπές του κόμματος.[9] Οι υποψηφιότητες εκείνες στη συνέχεια υποβλήθηκαν στον πρόεδρο Χάστινγκς Μπάντα, ο οποίος επέλεξε έναν υποψήφιο για καθεμιά έδρα.[10]
Ωστόσο, μόνο οι 56 από τις έδρες πληρώθηκαν και μετά τις εκλογές ο Μπάντα διόρισε άλλα 8 μέλη στην Εθνοσυνέλευση.[10]
Οι επόμενες εκλογές διεξήχθησαν στις 24 Μαΐου 1976 με τον ίδιο τρόπο και στις ίδιες συνθήκες με εκείνες του 1971. Μετά τις εκλογές, ο Μπάντα διόρισε άλλα 15 μέλη στην Εθνοσυνέλευση.[11]
Αντίθετα, στις εκλογές που έγιναν στις 29 Ιουνίου 1978, κατήλθαν ως υποψήφιοι περισσότεροι από ένας για την πλήρωση 47 επί συνόλου 87 εδρών.[12] Οι υποψήφιοι κατέβηκαν χωρίς αντίπαλο στις υπόλοιπες 33 έδρες και 7 έμειναν κενές, καθώς οι υποψήφιοι απέτυχαν στην εξέταση γλωσσομάθειας της αγγλικής (Proficiency). Επί συνόλου περί των 3.000.000 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων, γύρω στις 371.000 ψήφισαν στις εκλογές.[12]
Ο αριθμός των εδρών αυξήθηκε σε 101 στις εκλογές που έγιναν στις 29 και 30 Ιουνίου 1983.[13] Επιπρόσθετα, 11 μέλη διορίστηκαν από τον πρόεδρο.
Αύξηση στις έδρες από 101 σε 112 έγινε και στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 27 και 28 Μαΐου 1987. Ο ισόβιος πρόεδρος Μπάντα είχε την ευχέρεια να διορίσει όσα περισσότερα μέλη μπορούσε[14] Πέρα από τους υπόλοιπους υποψηφίους, ο Μπάντα διόρισε άλλα 11 μέλη.[14]
Στις εκλογές που έγιναν στις 26 και 27 Ιουνίου 1992 οι έδρες ήταν πλέον 141. Συνολικά 275 υποψήφιοι έλαβαν μέρος και η συμμετοχή ανακοινώθηκε ότι είχε ξεπεράσει το 80% σύμφωνα με την κυβέρνηση, στην πραγματικότητα όμως ήταν γύρω στο 40%.[15] Οι εκλογές του 1992 ήταν οι τελευταίες πριν εισαχθεί ο πολυκομματισμός στο Μαλάουι, μετά το δημοψήφισμα του 1993.
Στις 14 Ιουνίου 1993 διεξήχθη δημοψήφισμα, με το οποίο επαναφέρθηκε ο πολυκομματισμός στο Μαλάουι. Επί 37 χρόνια κυβερνούσε αποκλειστικά το Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι. Οι ψηφοφόροι σε ποσοστό 64% ψήφισαν να τερματιστεί αυτό το μονοπώλιο στην εξουσία για το κόμμα αυτό. Λίγο μετά ο πρόεδρος Χάστινγκς Μπάντα έπαψε να είναι ισόβιος πρόεδρος και απώλεσε τις δικτατορικές του εξουσίες. Η συμμετοχή στο δημοψήφισμα ήταν της τάξης του 67% των 4,7 εκατ. ψηφοφόρων που είχαν εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους.[16]
Επιλογή | Ψήφοι | % |
---|---|---|
Πολυκομματικό κράτος | 1.993.996 | 64,69 |
Μονοκομματικό κράτος | 1.088.473 | 35,31 |
Άκυρα/λευκά | 70.979 | - |
Σύνολο | 3.153.448 | 100% |
Εγγεγραμμένοι/συμμετοχή | 4.699.527 | 67,1 |
Πηγή: African Elections Database |
Οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές έπειτα από την αποκατάσταση της δημοκρατίας έγιναν στις 17 Μαΐου 1994. Αμφότερες οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές κερδήθηκαν από το Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο (UDF), τερματίζοντας την 30χρονη κυριαρχία του Κόμματος Κογκρέσου του Μαλάουι (MCP). Ο ισόβιος μέχρι πρότινος πρόεδρος Χάστινγκς Μπάντα ηττήθηκε στις προεδρικές εκλογές από τον υποψήφιο του UDF Μπακίλι Μουλούζι.[17]
Στις βουλευτικές εκλογές πήραν μέρος 8 κόμματα με 600 υποψήφιους, ενώ υπήρχαν και 13 ανεξάρτητοι. Το UDF κέρδισε 88 έδρες, ενώ 2ο ήταν το MCP με 56 έδρες. Τα αποτελέσματα σε 2 έδρες, οι οποίες αμφότερες κερδήθηκαν από το MCP του Μπάντα, ακυρώθηκαν εξαιτίας παρατυπιών. [17] Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν της τάξεως του 79,6%.[6]
Μετά τις εκλογές στις 25 Μαΐου ο Μουλούζι σχημάτισε ένα 25μελές υπουργικό συμβούλιο, που συμπεριελάμβανε και μέλη του Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος του Μαλάουι και του Ενωτικού Μετώπου για Πολυκομματική Δημοκρατία.[17]
Υποψήφιος | Κόμμα | Ψήφοι | % |
---|---|---|---|
Μπακίλι Μουλούζι | Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 1.404.754 | 47,15 |
Χέιστινγκς Μπάντα | Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι | 996.353 | 33,44 |
Τσακουφούα Τσιχάνα | Συμμαχία για τη Δημοκρατία | 562.862 | 18,89 |
Καμλέπο Καλούα | Δημοκρατικό Κόμμα του Μαλάουι | 15.624 | 0,52 |
Άκυρα/λευκά | 61.780 | - | |
Σύνολο ψήφων | 3.041.373 | 100 | |
Πηγή: African Elections Database |
Κόμμα | Ψήφοι | % | Έδρες |
---|---|---|---|
Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 1.375.878 | 46,53 | 85 |
Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι | 996.047 | 33,68 | 56 |
Συμμαχία για Δημοκρατία | 563.417 | 19,05 | 36 |
Ενωτικό Μέτωπο για Πολυκομματική Δημοκρατία | 9.859 | 0,3 | 0 |
Δημοκρατικό Κόμμα του Μαλάουι | 6.980 | 0,2 | 0 |
Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα του Μαλάουι | 2.913 | 0,1 | 0 |
Κογκρέσο για τη Δεύτερη Δημοκρατία του Μαλάουι | 2.118 | 0,1 | 0 |
Δημοκρατική Ένωση του Μαλάουι | 323 | 0,0 | 0 |
Ανεξάρτητοι | 6.159 | 0,2 | 0 |
Άκυρα/λευκά | 70.550 | - | - |
Σύνολο | 3.004.835 | 100 | 177 |
Πηγή: Nohlen et al. |
Στις εκλογές που έγιναν στις 15 Ιουνίου 1999 κέρδισε το κυβερνών κόμμα (Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο) εξασφαλίζοντας 93 από τις 192 έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Ο υποψήφιός του, Μπακίλι Μουλούζι, επανεξελέγη πρόεδρος με ποσοστό 52,3%. Συνολικά 11 κόμματα με 670 υποψηφίους έλαβαν μέρος στις εκλογές.[18] Η προσέλευση στην κάλπη ήταν της τάξεως του 94%.[19]
Υποψήφιος | Κόμμα | Ψήφοι | % |
---|---|---|---|
Μπακίλι Μουλούζι | Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 2.442.685 | 52,38 |
Γκουάντα Τσακουάμπα | Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι-Συμμαχία για Δημοκρατία | 2.106.790 | 45,17 |
Καμλέπο Καλούα | Δημοκρατικό Κόμμα του Μαλάουι | 67.856 | 1,45 |
Ντανιέλ Κανφόζι Νκουνμπούε | Κογκρέσο για Εθνική Ενότητα | 24.347 | 0,52 |
Μπίνγκου γουά Μουταρίκα | Ενωτικό Κόμμα | 22.073 | 0,47 |
Άκυρα/λευκά | 91.671 | - | |
Σύνολο | 4.663.751 | 100 | |
Πηγή: EISA |
Κόμμα | Ψήφοι | % | Έδρες |
---|---|---|---|
Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 2.122.532 | 47,28 | 93 |
Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι | 1.518.044 | 33,82 | 66 |
Συμμαχία για Δημοκρατία | 474.054 | 10,56 | 29 |
Ανεξάρτητοι | 319.898 | 7,13 | 4 |
Λοιποί | 54.377 | 1,21 | 0 |
Άκυρα/λευκά | 191.357 | - | - |
Σύνολο | 4.488.905 | 100 | 192 |
Πηγή: Inter-Parliamentary Union |
Στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 20 Μαΐου 2004 (έπειτα από αναβολή- είχαν αρχικά προγραμματιστεί για τις 18 Μαΐου)[20] η συμμετοχή ήταν γύρω στο 62%.[21] Ως τις 22 Μαΐου δεν είχαν ανακοινωθεί αποτελέσματα, μα αποτέλεσμα να γίνουν διαδηλώσεις και απειλές για απείθεια από την αντιπολίτευση. Στις 25 Μαΐου εν τέλει ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα από την εκλογική επιτροπή. Ο υποψήφιος του Ενωμένου Δημοκρατικού Μετώπου, Μπίνγκου γουά Μουταρίκα, κέρδισε την προεδρική εκλογή, ενώ το Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι ήταν ο νικητής των βουλευτικών εκλογών.
Υποψήφιος | Κόμμα | Ψήφοι | % |
---|---|---|---|
Μπίνγκου γουά Μουταρίκα | Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 1.119.738 | 35,9 |
Τζον Τέμπο | Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι | 846.457 | 27,1 |
Γκουάντα Τσακουάμπα | Συνασπισμός Μγκουιριζάνο | 802.386 | 25,7 |
Μπράουν Μπινγκαντζίρα | Εθνική Δημοκρατική Συμμαχία | 272.172 | 8,7 |
Τζάστιν Μαλεγουέζι | Προοδευτική Κίνηση του Λαού | 78.892 | 2,5 |
Άκυρα/λευκά | 86.218 | - | |
Σύνολο | 3.205.863 | 100 | |
Πηγή: EISA |
Κόμμα | Ψήφοι | % | Έδρες |
---|---|---|---|
Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι | 785.671 | 24,85 | 57 |
Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 801.200 | 25,34 | 49 |
Ανεξάρτητοι | 766.137 | 24,23 | 40 |
Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ¹ | 231.002 | 7,31 | 15 |
Εθνική Δημοκρατική Συμμαχία | 256.713 | 8,12 | 9 |
Συμμαχία για Δημοκρατία | 114.017 | 3,61 | 6 |
Προοδευτική Κίνηση του Λαού ¹ | 98.548 | 3,12 | 6 |
Κίνημα για τη Γνήσια Δημοκρατική Αλλαγή ¹ | 53.127 | 1,68 | 3 |
Κόμμα Μεταμόρφωσης του Λαού ¹ | 21.153 | 0,67 | 1 |
Κογκρέσο για την Εθνική Ενότητα | 7.410 | 0,23 | 1 |
Λοιπά | 26.609 | 0,84 | 0 |
Σύνολο | 3.161.587 | 100 | 187 |
Πηγή: EISA |
¹ Τα κόμματα εκείνα σχημάτισαν το Συνασπισμό Μγκουιριζάνο, ο οποίος επίσης περιελάμβανε το Φόρουμ για την Ενότητα και την Ανάπτυξη στο Μαλάουι, το Κόμμα Εθνικής Ενότητας και το Δημοκρατικό Κόμμα του Μαλάουι.
Οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν σε ήρεμο κλίμα και με μεγάλη προσέλευση στις 19 Μαΐου του 2009. Σύμφωνα με τους αναλυτές, το αναμενόμενο αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών αναμενόταν με οριακή διαφορά ανάμεσα στον πρόεδρο Μπίνγκου γουά Μουταρίκα και τον κυριότερο αντίπαλό του, Τζον Τέμπο.[22] Η Εφορευτική Επιτροπή ανακήρυξε στις 21 Μαΐου νικητή των εκλογών τον Μουταρίκα , καθώς έλαβε 2,7 εκατομμύρια ψήφους (66%) έναντι 1,2 εκατ. (31%) για τον αντίπαλό του, Τέμπο, με καταμετρημένο το 93% των εκλογικών τμημάτων.[23]. Η Αντιπολίτευση έκανε λόγο για παρατυπίες από πλευράς κυβέρνησης. Από τις πρώτες διαμαρτυρίες ήταν εκείνη του γιου του πρώην προέδρου Μπακίλι Μουλούζι, Ατουπέλε.[24] Στις βουλευτικές εκλογές, σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα, το κυβερνών Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα κέρδισε 59 επί συνόλου 193 εδρών στο κοινοβούλιο, ενώ το Κόμμα Κογκρέσου του Μαλάουι (MCP) 17, το Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο του Μπακίλι Μουλούζι (UDF) 10 έδρες, το Φόρουμ του Μαλάουι για την Ενότητα και την Ανάπτυξη 1 έδρα και οι ανεξάρτητοι 11.[25]
Υποψήφιοι | Κόμματα | Ψήφοι | % |
---|---|---|---|
Μπίνγκου γουά Μουταρίκα | Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα | 2.946.103 | 65,98 |
Τζον Τέμπο | Κόμμα του Κογκρέσου του Μαλάουι | 1.370.044 | 30,69 |
Καμούζου Τσιμπάμπο | Κόμμα Μεταμόρφωσης του Λαού | 35.167 | 0,79 |
Στάνλεϊ Μαζάουλι | Ρεπουμπλικανικό Κόμμα | 33.887 | 0,76 |
Λάβνες Γκόντουε | Συνασπισμός Νέο Ουράνιο Τόξο | 32.160 | 0,72 |
Τζέιμς Μπόουε Νγιόντο | ανεξάρτητος | 27.328 | 0,61 |
Ντίντι Γκόουα Νιαζούλου | Συνασπισμός για Δημοκρατία | 20.151 | 0,45 |
Σύνολο (συμμετοχή %) | 4.464.840 | 100,00 | |
Πηγή: mec.org.mw |
Έδρες | |
---|---|
Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα | 114 |
Κόμμα του Κογκρέσου του Μαλάουι | 26 |
Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο | 17 |
Συνασπισμός για Δημοκρατία | 1 |
Λαϊκό Κόμμα Μαράβι | 1 |
Φόρουμ του Μαλάουι για την Ενότητα και την Ανάπτυξη | 1 |
ανεξάρτητοι | 32 |
Κενή (θάνατος υποψηφίου) | 1 |
Σύνολο (συμμετοχή %) | 193 |
Πηγή: IPU |
Πρόεδρος εξελέγη ο Πίτερ Μουταρίκα στις εκλογές του 2014, οι οποίες ήταν οι πρώτες τριπλές εκλογές στην ιστορία του Μαλάουι (προεδρικές, βουλευτικές και τοπικές).
Οι προεδρικές εκλογές του 2019 ακυρώθηκαν.