Ζυλιέν Οφρέ ντε Λα Μετρί

Ζυλιάν Οφραί ντε Λα Μετρί
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Julien Offray de La Mettrie (Γαλλικά)
Γέννηση12  Δεκεμβρίου 1709[1] ή 25  Δεκεμβρίου 1709
Σαιν-Μαλό
Θάνατος11  Νοεμβρίου 1751[2][3][4]
Πότσδαμ
Τόπος ταφήςFriedrichstadt
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία
Θρησκείααθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΓαλλικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΓαλλικά[5][6]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Ρεν
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος
ιατρός
μη μυθοπλαστικός συγγραφέας
συγγραφέας[7]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

O Ζυλιέν Οφρέ ντε Λα Μετρί (23 Νοέμβρη 1709[8] – 11 Νοέμβρη 1751) ήταν Γάλλος ιατρός, φιλόσοφος και ένας από τους πρώτους Γάλλους υλιστές του Διαφωτισμού. Είναι ευρύτερα γνωστός για το έργο του L'homme machine (Ο άνθρωπος μηχανή)[9]

Βιογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λα Μετρί γεννήθηκε στη Βρεττάνη στις 23 Νοεμβρίου 1709 και ήταν γιος εύπορου εμπόρου υφασμάτων. Τα πρώτα του σχολεία ήταν κολέγια στο Κουτάνς και το Καέν. Αργότερα παρακολούθησε το Collège du Plessis στο Παρίσι, και φαίνεται να απόκτησε ενδιαφέρον στο να γίνει ιερέας, αλλά όταν μελέτησε θεολογία για μερικά χρόνια, το ενδιαφέρον του ξεθώριασε και απομακρύνθηκε από την Καθολική Εκκλησία. To 1725 ο Λα Μετρί εισήχθη στο College d'Harcourt για να μελετήσει φιλοσοφία και φυσική επιστήμη, και πιθανόν να αποφοίτησε γύρω στο 1728. Τότε το D'Harcourt was ήταν πρωτοπόρο στη διδασκαλία του Καρτεσιανιασμού στη Γαλλία.[10] Το 1734, ξεκίνησε να σπουδάζει υπό τον Hermann Boerhaave ένα γνωστό ιατρό ο οποίος, και αυτός αρχικά επιθυμούσε να γίνει ιερέας. Υπό τον Boerhaave ο Λα Μετρί επηρεάστηκε για τις μεταρρυθμίσεις ιατρικής εκπαίδευσης στη Γαλλία..[11]

Ιατρική καριέρα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με το πέρας των σπουδών του μαζί με τον D'Harcourt, ο Λα Μετρί αποφάσισε να ακολουθήσει το επάγγελμα του ιατρού. Ένας φίλος της οικογένειας του, ο François-Joseph Hunauld, ο οποίος θα ελάμβανε την έδρα της Ανατομίας στο Jardin du Roi, φαίνεται να τον επηρέασε σε αυτή του την απόφαση.[10]

Στο Λέιντεν (Leiden), ο Λα Μετρί μελέτησε με τον διάσημο ιατρό Herman Boerhaave

Το 1733, πάντως, αναχώρησε για το Λέιντεν για να μελετήσει υπό τον διάσημο ιατρό Herman Boerhaave. Η παραμονή του στην Ολλανδία θα ήταν σύντομη αλλά αρκετά σημαντική. Τα επόμενα χρόνια, ο Λα Μετρί άσκησε την ιατρική στην γενέτειρά του κάνοντας γνωστές τις θεωρίες και το έργο του. Νυμφεύθηκε το 1739 αλλά ο γάμος του, στον οποίο απέκτησε δυο παιδιά, δεν του πρόσφερε ευτυχία και έτσι, το 1742 εγκατέλειψε την οικογενειακή στέγη και ταξίδεψε στο Παρίσι. Εκεί δούλεψε ως στρατιωτικός χειρουργός στο ‘’Gardes Françaises’’ και έλαβε μέρος σε αρκετές μάχες του πολέμου διαδοχής της Αυστρίας. Η εμπειρία του, του προκάλεσε απέχθεια για τη βία, κάτι το οποίο φαίνεται στα φιλοσοφικά γραπτά του. [10] Αυτά τα χρόνια, κατά τη διάρκεια ενός πυρετού έκανε παρατηρήσεις στον εαυτό του, σε σχέση με την ταχυκαρδία που προέκυπτε καθώς σκεφτόταν, κάτι τον οποίο οδήγησε στο συμπέρασμα πως η σκέψη ήταν αποτέλεσμα οργανικών αλλαγών στο μυαλό και νευρικό σύστημα. Το συμπέρασμα αυτό το κατέγραψε στο πρώτο του φιλοσοφικό βιβλίο ‘’Histoire naturelle de l'âme’’ (1745). Τόσο μεγάλη όμως ήταν η κατακραυγή που προκάλεσε ώστε ο Λα Μετρί αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη θέση του στον στρατό και να βρει καταφύγιο στο Λέιντεν. Εκεί ανέπτυξε περισσότερο τη θεωρία του, πιο θαρραλέα και ολοκληρωμένα την οποία κατέγραψε στο ‘’L'Homme machine’’ μια βιαστικά γραμμένη πραγματεία, βασισμένη σε συγκροτημένη υλιστική και σχεδόν αθεϊστική βάση..[10] Ο υλισμός του Λα Μετρί ήταν προϊόν των ιατρικών του ανησυχιών, συνεχίζοντας τα ανησυχίες προκατόχων του, όπως ο επικουριστής ιατρός Guillaume Lamy.[12]

Ο Πιερ Λουί Μαπέτριους, και αυτός με καταγωγή από το Σαιν-Μαλό, βοήθησε τον Λα Μετρί να βρει καταφύγιο στην Πρωσία.

Τις ηθικές συνέπειες των πιο πάνω συμπερασμάτων και αρχών του, θα τις επεξεργαζόταν στο έργο του «Discours sur le bonheur» το οποίο ο Λα Μετρί το θεωρούσε ως magnum opus.[13] Σε αυτό το βιβλίο ανέπτυξε τη θεωρία της μετάνοιας, δηλαδή την άποψή του για τις επιβλαβείς επιπτώσεις που έχουν τα αισθήματα τύψης που προκαλούνται στα παιδιά κατά τη διάρκεια ένταξης τους σε μια κουλτούρα. Αυτή ήταν η ιδέα που τον έφερε σε εχθρότητα σχεδόν με όλους τους φιλόσοφους και μελετητές του Γαλλικού διαφωτισμού και του επέφερε damnatio memoriae[α][14] το οποίο αναιρέθηκε ένα αιώνα αργότερα από τον Friedrich Albert Lange στο βιβλίο του για την ιστορία του υλισμού «Geschichte des Materialismus».

Φιλοσοφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ζουλιέν ντε λα Μετρί θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς ντετερμινιστές του 18ου αιώνα. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του ως μηχανιστικό υλιστή. Ο Λα Μετρί πίστευε πως οι σκέψεις είναι προϊόν του σώματος. Εξέφρασε αυτές τις σκέψεις στο πιο σημαντικό του έργο: Άνθρωπος Μηχανή. Εκεί εξέφρασε την εκτίμηση του πως όλος ο ανθρώπινος οργανισμός δούλευε σαν μηχανή. Η θεωρία αυτή φαίνεται να είναι κτισμένη στο έργο του Καρτέσιου.[15] Πάντως, παρόλο που βοήθησε να γίνουν πιο γνωστές οι απόψεις του Ντεκάρτ, επιχειρηματολόγησε εναντίον της δυικότητας του μυαλού.[16]

Άνθρωπος και ζώο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πριν το «Άνθρωπος Μηχανή», εξέδωσε το The Natural History of the Soul το 1745. Επιχειρηματολόγησε πως οι άνθρωποι ήταν τόσο περίπλοκοι όσο τα ζώα.[16] Αρκετή συζήτηση προκλήθηκε από την άποψη του ότι από τα ζώα στον άνθρωπο δεν υπάρχει ασυνέχεια.[17]Αργότερα, ισχυρίστηκε πως τα ζώα και οι άνθρωποι είναι κατασκευασμένοι από ενόργανη ύλη. Εκτιμούσε πως οι άνθρωποι και τα ζώα διέφεραν στην πολυπλοκότητα της οργάνωσης της ύλης. Συνέκρινε τις διαφορές ανθρώπου με ζώα, ως να ήταν όμοιες με τις διαφορές των ωρολογίων ακριβείας με εκκρεμές, με τα συνηθισμένα ρολόγια. Έλεγε «Ο άνθρωπος είναι για τον πίθηκο και για το πιο έξυπνα ζώα, ότι είναι το εκκρεμές του Κρίστιαν Χόυχενς για το ρολόι του Julien Roy.»[17] H ιδέα ότι δεν υπήρχαν διαφορές βασιζόταν στον εντοπισμό αίσθησης στα ζώα και τα φυτά[18] Παρόλο που αναγνώριζε πως μόνο οι άνθρωποι μπορούν να μιλάνε μια γλώσσα, πίστευε πως τα ζώα ήταν ικανά να μάθουν μία. Έφερνε για παράδειγμα τους πιθήκους για τους οποίους πίστευε ως αν εκπαιδεύονταν καλά, θα γίνονταν τέλειοι άνθρωποι[15] Επίσης, τόνιζε πως οι άνθρωποι μαθαίνουν μέσω μίμησης, όπως τα ζώα

Οι απόψεις του για την σχέση ανθρώπων και ζώων βασιζόταν σε δύο τύπους συνέχειας. Ο πρώτος τύπος- αδύναμης συνέχειας- ήταν ότι τα ζώα και οι άνθρωποι είναι κατασκευασμένοι από την ίδια ουσία, διαφορετικά όμως οργανωμένη. Ο δεύτερος τύπος ισχυρής συνέχειας ήταν ότι η ψυχολογία και συμπεριφορά των ζώων και των ανθρώπων δεν ήταν διαφορετική.

«Άνθρωπος Μηχανή»

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

O Λα Μετρί πίστευε πως ο άνθρωπος ζούσε ως μηχανή, καθώς οι σκέψεις του ήταν αποτέλεσμα του σώματος του. Υποστήριξε πως η οργάνωση της ύλης σε υψηλό και πολύπλοκο επίπεδο, είχε ως αποτέλεσμα την ανθρώπινη σκέψη. Δεν πίστευε στην ύπαρξη θεού. Επέλεξε να υποστηρίζει πως η οργάνωση των ανθρώπων ήταν τέτοια ώστε να προκαλεί την καλύτερη δυνατή διαχείριση της ύλης..[16] Ο Λα Μετρί κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα μετά από μια ασθένεια που επηρέασε το σώμα και το μυαλό, έτσι οδηγήθηκε να συνδέσει μυαλό και σώμα. Αφού συνέλεξε αρκετά στοιχεία, τα παρουσίασε σε βιβλίο του..[19] Μερικές από τις αποδείξεις τις οποίες παρουσίασε ο Λα Μετρί, απορρίφθηκαν λόγω της φύσης τους. Για παράδειγμα, υποστήριξε πως γεγονότα όπως ένα αποκεφαλισμένο κοτόπουλο να τρέχει, ή μια καρδιά από ένα ζώο η οποία αφαιρέθηκε πρόσφατα και ακόμη είναι σε λειτουργία, δείχνουν πως το μυαλό συνδέεται με το υπόλοιπο σώμα. Παρότι αρκετές θεωρίες του Λα Μετρί επιβεβαιώθηκαν αργότερα, το έργο του δεν ήταν απαραίτητα επιστημονικό. Μάλλον τα έργα του ήταν περισσότερο προκλητικά και αμφιλεγόμενα.[20]

Ανθρώπινη φύση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λα Μετρί, επιπλέον εξέφρασε τις απόψεις του λέγοντας πως είναι ντετερμινιστής. [15] Διαφωνούσε με τις χριστιανικές απόψεις και τόνιζε πόσο σημαντικές ήταν οι ηδονιστικές εμπειρίες.[18] Επιπλέον, εξετάζοντας την ανθρώπινη συμπεριφορά, αμφισβητούσε πως οι άνθρωποι έχουν περισσότερη ηθική από τα ζώα. Σημείωνε πως τα ζώα σπανίως βασάνιζε ένα το άλλο, και υποστήριζε πως έχουν κάποιο επίπεδο ηθικής.[16]

Επίδραση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

O Λα Μετρί επηρέασε τον Pierre Jean Georges Cabanis, ένα γνωστό Γάλλο ιατρό. Συνέχισε να ασχολείται με τις απόψεις του Λα Μετρί αν και τις λείανε για να μην είναι τόσο ακραίες. Οι ακραίες απόψεις του Λα Μετρί απορρίφθηκαν, όμως η εργασία του βοήθησε την ψυχολογία, κυρίως τον συμπεριφορισμό.[18] Πάντως, η επίθεση κατά του Λα Μετρί ήταν τόσο έντονη, που αρκετοί συμπεριφοριστές δεν ήξεραν τίποτε σχεδόν για τον Λα Μετρί, αλλά έκτισαν τις γνώσεις τους από υλιστές με παρόμοια επιχειρήματα.[16]

Τελευταία χρόνια

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φυγή στην Πρωσία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η αυλή του Φρειδερίκου του Μεγάλου έδωσε καταφύγιο στον Λα Μετρί ώστε να γράψει και να δημοσιεύσει τα έργα του.

Ο ηδονισμός του Λα Μετρί και οι υλιστικές αρχές του, προκάλεσαν οργή μέχρι και στη σχετικά ανεκτική Ολλανδία. Τόσο ισχυρό ήταν το εναντίον του κλίμα, ώστε το 1748 αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Λέιντεν και να βρει καταφύγιο στην Πρωσία του Μεγάλου Φρειδερίκου, ο οποίος όχι μόνο τον άφησε να εργάζεται ως γιατρός, αλλά τον διόρισε και στο δικαστήριο ως αναγνώστη. Εκεί ο Λα Μετρί έγραψε το Discours sur le bonheur (1748), το οποίο εξόργισε τους κορυφαίους διανοητές του Διαφωτισμού όπως οι Βολταίρος, Ντιντερό, Βαρώνος του Χόλμπαχ για τις αισθησιακές και αχαλίνωτες ηδονιστικές αρχές, τις οποίες έθετε σε προτεραιότητα και υπεράνω οτιδήποτε άλλου.[12]

Θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αναζήτηση της ηδονής από τον Λα Μετρί, φαίνεται να οδήγησε στον θάνατό του. Ο Γάλλος πρέσβης στην Πρωσία, ο Tirconnel, για να ευχαριστήσει τον Λα Μετρί ο οποίος τον είχε θεραπεύσει από μια ασθένεια, οργάνωσε φεστιβάλ προς τιμή του. Υποστήριξε πως ο Λα Μετρί, θέλοντας να δείξει ότι μπορούσε να φάει αρκετά, ή τη δυνατή του κράση, κατανάλωσε μεγάλη ποσότητα από φασιανό πατέ με τρούφες το οποίο τον οδήγησε σε γαστρικά προβλήματα, πυρετό και θάνατο. [10][15]

Ο Μέγας Φρειδερίκος έδωσε ομιλία για την κηδεία του, η οποία παραμένει σημαντική βιογραφική πηγή για την ζωή του Λα Μετρί. Είπε: «Ο Λα Μετρί, πέθανε στο σπίτι του Milord Tirconnel, Γάλλου πρόξενου, τον οποίο είχε επαναφέρει στη ζωή. Φαίνεται, πως η ασθένεια, γνωρίζοντας με ποιον είχε να κάνει, ήταν έξυπνη αρκετά να του επιτεθεί πρώτα στο μυαλό, ώστε να τον καταστρέψει με ασφάλεια. Ένας υψηλός πυρετός με έντονο παραλήρημα ακολούθησε. Ήταν αναγκασμένος να απευθυνθεί σε άλλους συναδέλφους του, αλλά δεν βρήκε κάποιο τόσο ικανό όσο ήταν ο ίδιος.»’.[1]" Ο Φρειδερίκος τον περιέγραψε ως καλό διάβολο και γιατρό, αλλά πολύ κακό συγγραφέα..[21]

Έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιλεγμένα έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Histoire Naturelle de l'Âme. 1745 (anon.)
  • École de la Volupté. 1746, 1747 (anon.)
  • Politique du Médecin de Machiavel. 1746 (anon.)
  • L'Homme Machine. 1748 (anon.)
  • L'Homme Plante. 1748 (anon.)
  • Ouvrage de Pénélope ou Machiavel en Médecine. 1748 (pseudonym: Aletheius Demetrius)
  • Discours sur le bonheur ou Anti-Sénèque [Traité de la vie heureuse, par Sénèque, avec un Discours du traducteur sur le même sujet]. 1748 (anon.)
  • L'Homme plus que Machine. 1748 (anon.)
  • Système d'Épicure. 1750 (anon.)
  • L'Art de Jouir. 1751 (anon.)

Συλλογικά έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκδόσεις σχετικά με τις εργασίες του Λα Μετρί

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Aram Vartanian (ed.): La Mettrie's L'homme machine. A Study in the Origins of an Idea, (Princeton: Princeton University Press, 1960)
  • John F. Falvey (ed.): La Mettrie. Discours sur le bonheur in Studies on Voltaire and the Eighteenth Century, vol. cxxxiv (Banbury, Oxfordshire: The Voltaire Foundation, 1975)
  • Ann Thomson (ed.): La Mettrie's Discours préliminaire. in Materialism and Society in the Mid-Eighteenth Century (Genève: Librairie Droz, 1981)
  • Théo Verbeek (Ed.): Le Traité de l'Ame de La Mettrie, 2 vols. (Utrecht: OMI-Grafisch Bedrijf, 1988)

Σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ damnatio memoriae : λατινική φράση που σημαίνει πως δεν πρέπει να μένει η ανάμνηση της ύπαρξης κάποιου

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 Roglo. p=julien;n=offray+de+la+mettrie;oc=3.
  2. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11910297t. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w60c64w6. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Julien-Offroy-de-La-Mettrie. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  5. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb11910297t. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ CONOR.SI. 209709411.
  7. ↑ «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
  8. ↑ For La Mettrie's birth in literature one finds at least three different calendar dates; the date given here is most probably the correct one. Cf.: Birgit Christensen: Ironie und Skepsis, Würzburg 1996, p. 245, fn. 2
  9. ↑ The 1748 English translation bore the title Man a machine, but Ann Thomson, in her recent translation, chooses the title Machine Man (Thomson 1996)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 Aram Vartanian, La Mettrie's L'Homme Machine: A Study in the Origins of an Idea (Princeton University Press, 1960), p. 2-12
  11. ↑ Nyirubugara, Olivier. «A Sociobibliographic Study of L'homme machine» (PDF). σελίδες 3, 4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 18 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2018. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Thompson, Ann (1996). Machine Man and Other Writings. Cambridge: Cambridge University Press. 
  13. ↑ Julien Offray de La Mettrie: Discours sur le bonheur. Critical edition by John Falvey. Banbury: The Voltaire Foundation 1975. Introduction by John Falvey, p. 12: "central and culminating part of his thinking".
  14. ↑ Kathleen Wellman: La Mettrie – Medicine, Philosophy, and Enlightenment. Durham: Duke University Press 1992, chap. 8, pp. 213-245, part. pp. 213, 220
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 King, D. Brett· Viney W.· Woody W. (2009). A History of Psychology: Ideas and Context (4 έκδοση). Boston: Pearson Education Inc. σελ. 169. ISBN 0-205-51213-5. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Greenwood, John (2009). A Conceptual History of Psychology. Boston: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-285862-4. 
  17. ↑ 17,0 17,1 Offray de la Mettrie, Julien. «Man a Machine». 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Brennan, James (2003). History and Systems of Psychology (6 έκδοση). Upper Saddle River: Prentice Hill. σελ. 169. ISBN 0-13-048119-X. 
  19. ↑ Watson, Robert (1968). The Great Psychologists. Philadelphia: J.B. Lippincott Company. σελ. 168. 
  20. ↑ Robinson, Daniel (1995). An Intellectual History of Psychology (3 έκδοση). Madison: The University of Wisconsin Press. σελ. 253. ISBN 0-299-14840-8. 
  21. ↑ Pagden, Anthony (2013). The Enlightenment: and why it still matters. Oxford University Press. σελ. 112. ISBN 019966093X. 

Περαιτέρω διάβασμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Friedrich Albert Lange, Geschichte des Materialismus, 1866 (Eng. trans. The History of Materialism by E. C. Thomas, ii. 1880)
  • Jakob Elias Poritzky, J. O. de Lamettrie. Sein Leben und seine Werke, (1900, reprint 1970)
  • Kathleen Wellman, La Mettrie. Medicine, Philosophy, and Enlightenment, Durham and London, Duke University Press 1992 (ISBN 0-8223-1204-2)
  • Birgit Christensen, Ironie und Skepsis. Das offene Wissenschafts- und Weltverständnis bei Julien Offray de La Mettrie. Würzburg: Königshausen & Neumann 1996 (ISBN 3-8260-1271-2)
  • Hartmut Hecht, ed., La Mettrie. Ansichten und Einsichten. Berlin: Berliner Wissenschafts-Verlag, 2004 (Proceedings of Potsdam/Berlin La Mettrie Conference, 2001) (ISBN 3-8305-0558-2)
  • Bernd A. Laska: La Mettrie - ein gewollt unbekannter Bekannter. In: Aufklärung und Kritik, Sonderheft 14/2008, pp. 64–84

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]