Ιζανάγκι

Αναζητώντας τις θάλασσες με τον Τενκέι (天瓊を以て滄海を探るの図 Tenkei o motte sōkai o saguru no zu). Πίνακας του Κομπαγιάσι Εϊτάκου, 1880-90. Ο Ιζανάγκι είναι στα δεξιά και η Ιζανάμι στα αριστερά.

Ο Ιζανάγκι είναι μαζί με την Ιζανάμι το πρωταρχικό θεικό ζεύγος του Σιντοϊσμού, νοητό ως ενσάρκωση του ουρανού και της γης. Παιδιά τους θεωρούνται η θεά του ήλιου Αματεράσου, ο θεός τής σελήνης Τσουκουγιόμι κ.α. Σύμφωνα με τη σχετική μυθική παράδοση, κατά την γέννηση του νεότερου παιδιού τους, του θεού τής φωτιάς, η Ιζανάμι πέθανε και από τότε βασιλεύει στον Κάτω κόσμο.

Όνομα

Το όνομά του δίνεται στο Kojiki (περίπου 712 μ.Χ.) τόσο ως Izanagi-no-Kami όσο και ως Izanagi-no-Mikoto, ενώ το Nihon Shoki (720 μ.Χ.) αναφέρεται σε αυτόν.

Η ετυμολογική προέλευση του ρήματος προτείνεται ως πρόδρομος του μεσοκορεατικού λήμματος yènc- που σημαίνει «τοποθετώ/βάζω στην [κορυφή]» που ανακατασκευάζεται ως *yenc-a (place-INF) στο OK.Αυτό συμπίπτει με άλλες σχετικές μυθολογικές φιγούρες που σχετίζονται με μια πηγή στην κορεατική χερσόνησο όπως το Susanöwo.

Μυθολογία

Η γέννηση της γης:

Το Kojiki απεικονίζει τον Ιζανάγκι και τη μικρότερη δίδυμη αδερφή του Ιζανάμι ως την έβδομη και τελευταία γενιά θεοτήτων που εκδηλώθηκαν μετά την εμφάνιση της πρώτης ομάδας θεών, των Kotoamatsukami, όταν ο ουρανός και η γη ήρθαν σε ύπαρξη. Λαμβάνοντας μια εντολή από τους άλλους θεούς να στερεοποιήσουν και να διαμορφώσουν τη Γη (η οποία στη συνέχεια «έμοιαζε με αιωρούμενο λάδι και παρασύρθηκε σαν μέδουσα»), το ζευγάρι χρησιμοποιεί ένα δόρυ με κόσμημα για να αναδώσει το υδάτινο χάος. Η άλμη που έσταζε από την άκρη του δόρατος πήχθηκε και μετατράπηκε σε νησί με το όνομα Ονογκόρο. Οι δυο τους κατέβηκαν στο νησί και, στήνοντας την κατοικία τους, έστησαν πάνω του μια «ουράνια κολόνα». Ο Ιζανάγκι και η Ιζανάμι, συνειδητοποιώντας ότι προορίζονταν να τεκνοποιήσουν και να κάνουν παιδιά, επινόησαν μια τελετή γάμου με την οποία θα περπατούσαν σε αντίθετες κατευθύνσεις γύρω από την κολόνα, θα χαιρετούσαν ο ένας τον άλλον και θα ξεκινούσαν τη σεξουαλική επαφή. Αφού η Ιζανάμι χαιρέτησε πρώτη τον Ιζανάγκι, ο Ιζανάγκι αντιτάχθηκε ότι αυτός, ο άντρας, έπρεπε να ήταν ο πρώτος που θα μιλήσει. Είναι αλήθεια ότι ο πρώτος απόγονος που προέκυψε από την ένωσή τους, το «παιδί-βδέλλα» Hiruko, θεωρήθηκε ατελής και παρασύρθηκε σε μια βάρκα με καλάμια. Ο Ιζανάγκι και η Ιζανάμι γέννησαν επίσης το νησί Awa (Awashima), αλλά και αυτό δεν καταμετρήθηκε στους νόμιμους απογόνους τους.

Στη συνέχεια, ο Ιζανάγκι και η Ιζανάμι αποφάσισαν να επαναλάβουν το τελετουργικό, με τον Ιζανάγκι να χαιρετάει πρώτα την Ιζανάμι. Αυτή τη φορά, η ένωσή τους στέφθηκε με επιτυχία, με την Ιζανάμι να γεννά μερικά από τα διάφορα νησιά που αποτελούν το ιαπωνικό αρχιπέλαγος (με αξιοσημείωτες εξαιρέσεις το Σικόκου και το Χοκάιντο), τα οποία περιλαμβάνουν τα ακόλουθα οκτώ νησιά (με την ακόλουθη σειρά):

• Awaji-no-Ho-no-Sawake
• Το διπλό όνομα νησί Iyo ( Iyo-no-Futana-no-Shima, σύγχρονο Σικόκου)
• Τα τριπλά νησιά Oki (ki Oki-no-Mitsugo-no-Shima)
• Tsukushi ( σύγχρονο Kyushu)
• Iki
• Τσουσίμα
• Sado
• Amyamato-Toyoakitsushima (σύγχρονο, Honshu)

Στη συνέχεια οι δυο τους προχώρησαν στη γέννηση των διαφόρων θεοτήτων που πρόκειται να κατοικήσουν σε αυτές τις χώρες. Η Ιζανάμι, ωστόσο, τραυματίστηκε σοβαρά και τελικά πέθανε αφού γέννησε τον θεό της φωτιάς Kagutsuchi.  Σε μια πράξη θλίψης και οργής, ο Ιζανάγκι σκότωσε τον Kagutsuchi με το «ξίφος με δέκα λαβές». Περισσότεροι θεοί εκδηλώνονται στην ύπαρξη από τα περιττώματα της Ιζανάμι, το αίμα και τα ακρωτηριασμένα λείψανα του Kagutsuchi και τα δάκρυα του Ιζανάγκι.

Κάθοδος στο Yomi:

Ο Ιζανάγκι, θέλοντας να δει ξανά την Ιζανάμι , κατέβηκε στη Yomi, τη χώρα των νεκρών, με την ελπίδα να την ανασύρει. Η Ιζανάμι αποκαλύπτει ότι είχε ήδη καταναλώσει φαγητό μαγειρεμένο στο φούρνο του κάτω κόσμου, καθιστώντας αδύνατη την επιστροφή της. Ο Ιζανάγκι, χάνοντας την υπομονή του, πρόδωσε την υπόσχεσή του να μην την κοιτάξει και άναψε φωτιά, για να διαπιστώσει ότι η Ιζανάμι είναι πλέον ένα σάπιο πτώμα. Για να εκδικηθεί τη ντροπή της, η Ιζανάμι έστειλε τους θεούς της βροντής (γνωστούς ως Yakusanoikazuchi), τους «αγάδες του Yomi» (Yomotsu-shikome) και μια ορδή πολεμιστών να τον κυνηγήσουν. Για να τους αποσπάσει την προσοχή, ο Ιζανάγκι πέταξε το κλήμα που στερεώνει τα μαλλιά του και τη χτένα στο δεξί του κόμπο μαλλιών, που μετατράπηκε σε σταφύλια και βλαστάρια μπαμπού που κατασπάραξαν οι αγιές. Φτάνοντας στο πέρασμα του Yomotsu Hirasaka ( η «Επίπεδη πλαγιά του Yomi»), ο Ιζανάγκι πήρε τρία ροδάκινα από ένα κοντινό δέντρο και απώθησε τους διώκτες του χρησιμοποιώντας τα. Στη συνέχεια, δήλωσε ότι ο καρπός του ροδάκινου είναι θεϊκός και του ζήτησε να φυτρώσει στη χώρα των ζωντανών για να βοηθήσει τους ανθρώπους που είχαν ανάγκη. Όταν η ίδια η Ιζανάμι τον καταδίωξε, η Ιζανάγκι σφράγισε την είσοδο στο Yomi χρησιμοποιώντας έναν τεράστιο ογκόλιθο. Στη συνέχεια, η Ιζανάμι προφέρει μια κατάρα, ορκιζόμενη να σκοτώνει χίλιους ανθρώπους κάθε μέρα, στην οποία ο Ιζανάγκι απαντά ότι στη συνέχεια θα γεννήσει χίλιους πεντακόσιους ανθρώπους καθημερινά για να την αποτρέψει.

Κάθαρση (Misogi)

Ο Ιζανάγκι εξαγνίζεται (misogi) βυθίζοντας σε ένα ποτάμι (Natori Shunsen)

Ο Ιζανάγκι, νιώθοντας μολυσμένος από την επίσκεψή του στο Yomi, πήγε στην «την πεδιάδα Awagihara (δηλαδή μια πεδιάδα καλυμμένη με awagi) δίπλα στις εκβολές του ποταμού Tachibana στο Himuka στο νησί Tsukushi» και εξαγνίστηκε κάνοντας μπάνιο. Στο ποτάμι; διάφορες θεότητες εμφανίστηκαν καθώς έβγαζε τα ρούχα και τα ρούχα του και βυθίστηκε στο νερό. Γεννήθηκαν τα τρία πιο σημαντικά κάμι, τα «Τρία πολύτιμα παιδιά» ( mihashira no uzu no miko ή sankishi) - η θεά του ήλιου Amaterasu Ōmikami, η θεότητα του φεγγαριού Tsukuyomi-no-Mikoto και ο θεός της καταιγίδας Susanoo-no-Mikoto όταν ο Ιζανάγκι έπλυνε το αριστερό του μάτι, το δεξί του μάτι και τη μύτη του, αντίστοιχα.

Ιζανάγκι και Susanoo:

Ο Ιζανάγκι μοιράζει τον κόσμο στα τρία παιδιά του: στον Amaterasu κατανεμήθηκε Takamagahara ( η «Πεδιάδα του Υψηλού Ουρανού»), Tsukuyomi τη νύχτα και Susanoo οι θάλασσες. Ο Σουζάου δεν εκτέλεσε το καθήκον που είχε ορίσει και αντίθετα συνέχισε να κλαίει και να ουρλιάζει «μέχρι που τα γένια του απλώθηκαν οκτώ χέρια πάνω από το στήθος του», με αποτέλεσμα τα βουνά να μαραίνονται και τα ποτάμια να στεγνώνουν. Αφού είπε στον πατέρα του ότι ήθελε να πάει στη χώρα της μητέρας του, Ne-no-Katasu-Kuni ( η «Γη των Ριζών»), ένας εξαγριωμένος Ιζανάγκι έδιωξε το Susanoo «με μια θεϊκή απέλαση», μετά την οποία εξαφανίζεται από την αφήγηση.

Στο Nihon Shoki:

Ενώ οι πρώτες γενιές των κάμι, συμπεριλαμβανομένων των Ιζανάγκι και Ιζανάμι, υπονοούνται στην κύρια αφήγηση των Kojiki και των Nihon Shoki ότι εκδηλώθηκαν ανεξάρτητα η μία από την άλλη, μια παραλλαγή που αναφέρεται στο Shoki τους περιγράφει ως απόγονους του Aokashikine-no-Mikoto, ένα άλλο όνομα για τη θεά Ayakashikone-no-Mikoto, της έκτης από τις πρώτες επτά γενιές θεών. Μια άλλη παραλλαγή εν τω μεταξύ απεικονίζει τον Ιζανάγκι ως τον απόγονο μιας θεότητας που ονομάζεται Awanagi-no-Mikoto και τον απόγονο πέμπτης γενιάς της αρχέγονης θεότητας Kuninotokotachi-no-Mikoto.

Στην κύρια αφήγηση του Shoki, το ζευγάρι γεννά πρώτα τα ακόλουθα οκτώ νησιά μετά τη γαμήλια τελετή (με την ακόλουθη σειρά):

• Ο Αουάτζι
• Amyamato-Toyoakitsushima
• Τονησί Iyo
• Τσουκούσι
• Oki και Sado, γεννημένα δίδυμα
• Koshi, αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως περιοχή Hokuriku
• Ōshima, που ταυτίζεται με το νησί Suō-imashima στον νομό Yamaguchi
• Kibi-no-Kojima, που ταυτίζεται με τη χερσόνησο Kojima στο νότιο νομό Okayama (πρώην επαρχία Kibi)
• Τόσο το Ōshima όσο και το Kibi-no-Kojima δεν συγκαταλέγονται στα οκτώ μεγάλα νησιά στο Kojiki, αλλά αναγνωρίζονται ως γεννημένα μετά από αυτά. Τα άλλα εναπομείναντα νησιά, όπως το Tsushima και το Iki, λέγεται ότι παρήχθησαν με πήξη του αφρού σε θαλασσινό νερό (ή γλυκό νερό).

Παράλληλες ιστορίες

Η επίσκεψη του Ιζανάγκι στην σύζυγό του Ιζανάμι στο Γιόμι-νο-κούνι παραλληλίζεται κάπως με την επίσκεψη του Ορφέα στην Ευρυδίκη στον κάτω κόσμο,^[1] αλλά μια εκπληκτικότερη ομοιότητα στην ανικανότητα της συζύγου του να επιστρέψει αφού έφαγε το φαγητό στην κόλαση αντιστοιχείται από τη Περσεφόνη τής ελληνικής μυθολογίας.^[2] Υπάρχει επίσης μια παράξενη ομοιότητα με το μύθο τού Αδάμ και Εύας, ενώ ένα από τα Τέσσερα Μεγάλα Παραμύθια τής Κίνας, το Μπαϊσέ Ζουάν, φαίνεται να είναι εκσυγχρονισμένη επαναφήγηση.

Παραπομπές

1. Sweet, Charles Filkins (1919). New life in the oldest empire. Macmillan. σελίδες 1–7. 
2. Sansom, George Bailey (1919). A History of Japan: To 1334. Macmillan. σελ. 30.