Κλαρίσα
 | |
| Συγγραφέας | Σάμουελ Ρίτσαρντσον |
|---|---|
| Τίτλος | Clarissa, or, the History of a Young Lady |
| Γλώσσα | Αγγλικά |
| Ημερομηνία δημοσίευσης | 1748 |
| Μορφή | μυθιστόρημα |
| Χαρακτήρες | Clarissa Harlowe |
| LC Class | OL1150725W[1] |
| δεδομένα () | |
Κλαρίσα ή H ιστορία μιας νεαρής κυρίας (αγγλικός τίτλος: Clarissa, or The History of a Young Lady) είναι επιστολικό μυθιστόρημα του Άγγλου συγγραφέα Σάμιουελ Ρίτσαρντσον, που δημοσιεύτηκε το 1748. Αφηγείται την τραγική ιστορία μιας νεαρής Κλαρίσας, η οποία συγκρούεται με την οικογένειά της αρνούμενη να παντρευτεί τον άνδρα που της προορίζουν. Για να το αποφύγει, φεύγει από το σπίτι της, παρασυρμένη από τον δολοπλόκο Ρόμπερτ Λόβλεϊς, ο οποίος παρουσιάζεται σαν σωτήρας της και σύντομα γίνεται ο εφιάλτης της.[2]
Είναι ένα από τα μακροσκελέστερα μυθιστορήματα στην αγγλική γλώσσα. [3]Μαζί με την Πάμελα (1740), θεωρείται αριστούργημα του Ρίτσαρντσον και έχει εξασφαλίσει μια θέση στην ιστορία της λογοτεχνίας για την τεράστια ψυχολογική ανάλυση των σκέψεων και συναισθημάτων των χαρακτήρων, που το κατατάσσουν στα σημαντικότερα συναισθηματικά μυθιστορήματα της εποχής.
Το 2015, το BBC κατέταξε το μυθιστόρημα στην 14η θέση στη λίστα με τα 100 καλύτερα βρετανικά μυθιστορήματα. [4]Το 2013 η Guardian συμπεριέλαβε την Κλαρίσα ανάμεσα στα 100 καλύτερα μυθιστορήματα της αγγλικής λογοτεχνίας.[5]
Υπότιτλος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κλαρίσα ή Η ιστορία μιας νεαρής κυρίας: Περιλαμβάνει τις πιο σημαντικές έγνοιες της ιδιωτικής ζωής. Και ιδιαιτέρως παρουσιάζει τα βάσανα που μπορεί να προκληθούν από την ανάρμοστη συμπεριφορά τόσο των γονέων όσο και των παιδιών, σε σχέση με το γάμο.
Υπόθεση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Κλαρίσα Χάρλοου, η τραγική ηρωίδα, είναι μια εξαιρετικά όμορφη νεαρή κοπέλα, κόρη αστών που ανυπομονούν να ενταχθούν στην αριστοκρατία μέσω προσοδοφόρων γάμων των παιδιών τους.
Ο Ρόμπερτ Λάβλεϊς, ένας πλούσιος ελευθεριακός αριστοκράτης και κληρονόμος σημαντικής περιουσίας, αρχίζει να φλερτάρει την Αραμπέλα Χάρλοου, τη μεγαλύτερη αδερφή της Κλαρίσα. Όταν αυτή τον απορρίπτει, το ενδιαφέρον του στρέφεται γρήγορα στην Κλαρίσα, προς μεγάλη δυσαρέσκεια και ζήλεια της Αραμπέλα και του αδελφού τους Τζέιμς, ο οποίος επίσης αντιπαθεί τον Λάβλεϊς λόγω μιας μονομαχίας που είχαν κάποτε. Αυτά τα συναισθήματα εντείνονται με δυσαρέσκεια γιατί ο παππούς τους είχε κληροδοτήσει στην Κλαρίσα την περιουσία του, έτσι τα δύο αδέρφια είναι επιθετικά προς την Κλαρίσα. Οι γονείς Χάρλοου κανονίζουν να παντρευτεί η Κλαρίσα τον εξαιρετικά πλούσιο αλλά άσχημο Ρότζερ Σολμς. Ωστόσο, η κοπέλα πιστεύει ότι ο γάμος χωρίς έρωτα είναι αδύνατος και αρνείται κατηγορηματικά να τον παντρευτεί. Η οικογένειά της υποψιάζεται ως υποτιθέμενη την αντιπάθεια που δείχνει για τον Λάβλεϊς.[6]
Οι Χάρλοου αρχίζουν να περιορίσουν την επικοινωνία της Κλαρίσα με τον έξω κόσμο, απαγορεύοντάς της να δει τον Λάβλεϊς. Τελικά της απαγορεύουν να βγει από το δωμάτιό της και να αλληλογραφεί με τη φίλη της Άννα Χάου, μέχρι η Κλαρίσα να ζητήσει συγγνώμη και να συμφωνήσει να παντρευτεί τον Σολμς. Παγιδευμένη και απελπισμένη να ανακτήσει την ελευθερία της, η Κλαρίσα συνεχίζει να επικοινωνεί κρυφά με την Άννα και ξεκινά μια αλληλογραφία με τον Λάβλεϊς, ενώ προσπαθεί να πείσει τους γονείς της να μην την αναγκάσουν να παντρευτεί τον Σολμς. Ούτε η Κλαρίσα ούτε οι γονείς της υποχωρούν. Βλέπουν τις διαμαρτυρίες της σαν πεισματική ανυπακοή και η επικοινωνία μεταξύ γονέων και κόρης διακόπτεται. Ο Λάβλεϊς πείθει την Κλαρίσα να φύγει μαζί του για να αποφύγει τον γάμο.
Αν και φοβάται τις πιθανές συνέπειες, η Κλαρίσα φεύγει με τον Λάβλεϊς αλλά γίνεται αιχμάλωτή του για πολλούς μήνες. Η οικογένειά της τώρα δεν θέλει να ακούσει γι'αυτήν ούτε να τη συγχωρήσει, παρά τις συνεχείς προσπάθειες της κοπέλας να συμφιλιωθεί μαζί τους. Ο Λάβλεϊς την κρύβει σε διάφορα σπίτια, μεταξύ των οποίων και σε έναν οίκο ανοχής όπου οι γυναίκες μεταμφιέζονται σε κυρίες της υψηλής κοινωνίας. Ωστόσο, η Κλαρίσα αρνείται να τον παντρευτεί, επιθυμώντας (ασυνήθιστο για τις γυναίκες της εποχής της) να ζήσει μόνη με την ησυχία της.
Ο Λάβλεϊς είναι πολύ κυνικός για να πιστέψει ότι υπάρχουν ενάρετες γυναίκες και προσπαθεί απεγνωσμένα να την αποπλανήσει, παρόλο που δηλώνει ότι την αγαπά. Αν και την πιέζει να υποταχθεί, η Κλαρίσα δεν υποκύπτει. Με το πρόσχημα ότι τη σώζει από μια φωτιά, ο Λάβλεϊς μπαίνει επιτέλους στην κρεβατοκάμαρά της, αλλά αυτή αντιστέκεται σθεναρά. Υπό την απειλή βιασμού, υπόσχεται να τον συγχωρήσει και να τον παντρευτεί. Ωστόσο, θεωρεί άκυρη αυτή την υπόσχεση που δόθηκε υπό πίεση. Τελικά καταφέρνει να δραπετεύσει.
Εξαγριωμένος από τη φυγή της, ο Λάβλεϊς ορκίζεται να εκδικηθεί. Την κυνηγάει στο κατάλυμα που κρύβεται και νοικιάζει όλα τα δωμάτια γύρω της, παγιδεύοντάς την ουσιαστικά. Προσλαμβάνει ανθρώπους που υποδύονται τα αξιοσέβαστα μέλη της οικογένειάς του για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της. Διαβάζει ένα γράμμα στην Κλαρίσα από την Άννα Χάου, που την προειδοποιεί για την πραγματική έκταση της εξαπάτησής του και διαπράττοντας πλαστογραφία βάζει τέλος στην επικοινωνία των δύο κοριτσιών. Τελικά, πείθει την Κλαρίσα να συνοδεύσει τους δήθεν συγγενείς του σε μια άμαξα και έτσι τη μεταφέρει πίσω στον οίκο ανοχής. Εκεί, με τη βοήθεια των ιερόδουλων, αφού τη ναρκώνει, τη βιάζει.[7]
Μετά τον βιασμό, η Κλαρίσα χάνει τα λογικά της για αρκετές ημέρες. Όταν συνέρχεται, ο Λάβλεϊς συνειδητοποιεί ότι δεν κατάφερε να την «υποτάξει». Αντίθετα, είναι ακόμη πιο πεπεισμένη να μην παντρευτεί ένα διεφθαρμένο και ποταπό άτομο όπως αυτός και αρνείται επανειλημμένα τις προτάσεις γάμου, παρά την επισφαλή θέση της. Τον κατηγορεί ότι την εξαπάτησε και την κράτησε παράνομα και επιμένει να την αφήσει ελεύθερη. Αυτός ισχυρίζεται ότι το έγκλημά του ήταν αποτέλεσμα του απελπισμένου πάθους του. Προσπαθεί να την πείσει να τον παντρευτεί, εναλλάσσοντας απειλές και ερωτικές εξομολογήσεις. Αντιστέκεται σταθερά και επιχειρεί πολλές ακόμη αποδράσεις.
Ο Λάβλεϊς αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι η αρετή της κοπέλας παραμένει ακλόνητη, αλλά αρχίζει να πιστεύει ότι ο βιασμός δεν διεξήχθη σωστά επειδή η Κλαρίσα ήταν ναρκωμένη, δεν μπορούσε ούτε να συναινέσει ούτε να αρνηθεί. Αποφασίζει να ενορχηστρώσει έναν δεύτερο βιασμό, αλλά χωρίς νάρκωση και αρχίζει να την απειλεί, σκοπεύοντας να κλιμακώσει τη σύγκρουση σε σωματική βία, αλλά εκείνη απειλεί να αυτοκτονήσει αν συνεχίσει. Εντελώς μπερδεμένος από τη δίκαιη αγανάκτησή της και τρομοκρατημένος από την προθυμία της να πεθάνει για την αρετή της, ο Λάβλεϊς υποχωρεί.
Επιθυμώντας περισσότερο από ποτέ να παντρευτεί την Κλαρίσα, ο Λάβλεϊς καλείται να παρευρεθεί στον ετοιμοθάνατο θείο του από τον οποίο περιμένει να κληρονομήσει τεράστια περιουσία. Η Κλαρίσα καταφέρνει να δραπετεύσει και βρίσκει καταφύγιο σε μια ευγενική οικογένεια. Σε επικοινωνία με την πραγματική οικογένεια του Λάβλεϊς, ανακαλύπτει την πραγματική έκταση της εξαπάτησής του. Ζει με διαρκή φόβο μην την ξαναβρεί, καθώς αυτός συνεχίζει να της στέλνει προτάσεις γάμου μέσω του ανυπόληπτου φίλου του Τζον Μπέλφορντ, καθώς και μέσω μελών της οικογένειάς του. Η Κλαρίσα είναι αποφασισμένη να μην δεχτεί. Αρρωσταίνει επικίνδυνα από τη στενοχώρια της, τρώει σπάνια, πεπεισμένη ότι θα πεθάνει σύντομα.[8]
Ο Μπέλφορντ μένει έκπληκτος από τον τρόπο που η Κλαρίσα αντιμετωπίζει τον επερχόμενο θάνατό της και μετανιώνει για τις πράξεις του Λάβλεϊς. Σε ένα από τα πολλά γράμματα που του στέλνει, του γράφει ότι «αν η Κλαρίσα μου ζητούσε να σε σκοτώσω, Λάβλεϊς, θα το έκανα αμέσως».
Τελικά, ανάμεσα σε ξένους και τον εξάδελφό της συνταγματάρχη Μόρντεν, η Κλαρίσα πεθαίνει έχοντας πλήρη επίγνωση της αρετής της (που δεν ανταμείβεται, σε αντίθεση με την Πάμελα). Ο Μπέλφορντ διαχειρίζεται τη διαθήκη της Κλαρίσα και διασφαλίζει ότι όλη η περιουσία της πηγαίνει στα άτομα που κατονόμασε.
Ο Λάβλεϊς μαθαίνει τον θάνατό της και δεν μπορεί να ζήσει άλλο. Αναχωρεί για την Ευρώπη και συνεχίζει να αλληλογραφεί με τον Μπέλφορντ, μαθαίνει ότι ο συνταγματάρχης Μόρντεν τον αναζητά για να απαιτήσει ικανοποίηση για λογαριασμό της ξαδέρφης του. Εκείνος απαντά και κανονίζουν μια συνάντηση στο Μόναχο. Ο Μόρντεν τραυματίζεται ελαφρά στη μονομαχία, αλλά ο Λάβλεϊς έχει σοβαρά τραύματα, καθώς προσποιείται ότι δεν έχει χτυπηθεί και συνεχίζει να επιτίθεται στον Μόρντεν μετά από κάθε θανάσιμο χτύπημα. Πεθαίνει από τα τραύματά του την επόμενη μέρα με λόγια εξιλέωσης στα χείλη του.[9]
Οι συγγενείς της Κλαρίσα συνειδητοποιούν τελικά ότι έχουν κάνει λάθος, αλλά είναι πολύ αργά και η Κλαρίσα είναι ήδη νεκρή. Η ιστορία τελειώνει με μια αφήγηση της μοίρας των άλλων χαρακτήρων.
Σχολιασμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Κλαρίσα θεωρείται γενικά από τους κριτικούς ως ένα από τα αριστουργήματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας του 18ου αιώνα. Το μυθιστόρημα είχε θετική υποδοχή όταν δημοσιεύθηκε. Ωστόσο, πολλοί αναγνώστες πίεσαν τον Ρίτσαρντσον για ένα αίσιο τέλος με γάμο μεταξύ της Κλαρίσα και του Λάβλεϊς. Πολλοί αναγνώστες αναστατώθηκαν με το τέλος του μυθιστορήματος και μερικοί έγραψαν ακόμη και εναλλακτικό τέλος για την ιστορία με μια πιο χαρούμενη κατάληξη. Ο Ρίτσαρντσον ένιωσε ότι τα ήθη και τα μηνύματα της ιστορίας απέτυχαν να φτάσουν στο κοινό του σωστά. Έτσι, σε μεταγενέστερες εκδόσεις του μυθιστορήματος, προσπάθησε να κάνει την Κλαρίσα να φαίνεται πιο αγνή και τον Λάβλεϊς πιο αποτρόπαιο με την ελπίδα να κάνει το κοινό του να κατανοήσει καλύτερα τις προθέσεις του στη συγγραφή του μυθιστορήματος. [10]
Τηλεοπτικές διασκευές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το BBC διασκεύασε το μυθιστόρημα ως τηλεοπτική σειρά το 1991, με πρωταγωνιστή τον Σον Μπιν.[11]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Clarissa Harlowe by Samuel Richardson | Open Library». Ανακτήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 2023.
- ↑ . «britannica.com/topic/Clarissa-novel-by-Richardson».
- ↑ . «bookpress.gr/stiles/Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία».
- ↑ . «bbc.com/culture/article/-the-100-greatest-british-novels».
- ↑ . «theguardian.com/books/2013/oct/14/100-best-books-clarissa-samuel-richardson».
- ↑ . «supersummary.com/clarissa-or-the-history-of-a-young-lady/summary/».
- ↑ . «sparknotes.com/lit/clarissa/summary/».
- ↑ . «shmoop.com/study-guides/literature/clarissa/summary». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2023.
- ↑ . «gradesaver.com/clarissa/study-guide/summary».
- ↑ John Carroll, "Lovelace as Tragic Hero", University of Toronto Quarterly 42 (1972): 14–25.
- ↑ . «theguardian.com/tv-and-radio/2010/mar/15/classic-serial-clarissa-review».