Η πόλη κατασκευάστηκε πάνω σε λόφο κοντά στις ακτές, ο οποίος είναι γνωστός σήμερα ως Μπεσίκτεπε (τουρκικά: Beşiktepe), δηλαδή «λόφος λίκνο». Βρισκόταν περίπου σε ίση απόσταση μεταξύ της αρχαίας Λάρισας Τρωάδας προς τα νότια και της αρχαίας Αλεξάνδρειας Τρωάδας στα βόρεια. Έχει εντοπισθεί 3,3 χιλιόμετρα ανατολικά του σημερινού χωριού Αλεμσάχ (τουρκικά: Alemşah), στην περιοχή Εζίν (τουρκικά: Ezine), της Επαρχίας Τσανάκκαλε (τουρκικά: Çanakkale ili), της Τουρκίας.[2]
Το όνομα της πόλης προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κολώνη», σε μορφή πληθυντικού. Η λέξη «κολώνη», σήμαινε «λόφος» ή «ανάχωμα» και αποτελούσε σύνηθες όνομα στην Ανατολική Μεσόγειο, για ακρωτήρια με λόφους πάνω τους.[3] Η πόλη επίσης δεν πρέπει να συγχέεται με τον οικισμό «Λαμψακηναί Κολωναί» (Κολωνές της Λαμψάκου), ο οποίος βρισκόταν στους λόφους πάνω από την Λάμψακο, στα βορειοανατολικά της Τρωάδας.[4][5][6]
Ο ιστορικός Δάης ο Κολωναεύς (αρχαία ελληνικά: Δάης ὁ Κολωναεύς), είναι ο μόνος λογοτέχνης από τις Κολωνές της Τρωάδας, ο οποίος είναι προς το παρόν γνωστός. Ως συγγραφέας της τοπικής ιστορίας από το έργο του χρονολογείται ότι έδρασε όχι νωρίτερα από τα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. και ως πολίτης των Κολωνών, μάλλον θα πρέπει να χρονολογείται πριν περίπου από το 310 π.Χ., όταν οι Κολωνές συνενώθηκαν ως συνοικία με την Αλεξάνδρεια Τρωάδα. Επομένως είναι πιθανό η ακμή της δράσης του να τοποθετείται κατά τον 4ο αι. π.Χ.[7] Ο γεωγράφος Στράβων παρέχει τις μοναδικές πληροφορίες για τον Δάη, σε σύντομο απόσπασμα από το έργο του για την ιστορία των Κολωνών: "Ο Δάης ο Κολωναεύς, λέει ότι ο ναός του Κιλλαίου Απόλλωνα ιδρύθηκε για πρώτη φορά στις Κολωνές από τους Αιολείς, που απέπλευσαν από την Ελλάδα".[8][9] Η λατρεία του Απόλλωνα Κιλλαίου είχε τοπικές αναφορές στη νότια Τρωάδα και τη Λέσβο και αναφέρεται για πρώτη φορά στην «Ιλιάδα» του Ομήρου.[10] Η αναφορά στην ίδρυση των Κολωνών από Αιολείς δείχνει ταυτόχρονα, ότι αφενός οι κάτοικοι των Κολωνών τον 4ο αιώνα π.Χ., θεωρούσαν τους εαυτούς τους σαφώς ως Αιολείς και αφετέρου ότι το έργο του Δαή σχετιζόταν με την πρώιμη ιστορία της Πόλις του. Η Αιολική ταυτότητα του 4ου αιώνα π.Χ. των Κολωνών επιβεβαιώνεται ανεξάρτητα από τους θρύλους και στα νομίσματά τους, τα οποία περιέχουν γραφές στην αιολική διάλεκτο.[11]
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο βασιλιάς των Κολωνών κατά τη διάρκεια του τρωικού πολέμου ήταν ο Κύκνος, ο οποίος ήταν γιος του θεού Ποσειδώνα και μιας από τις συζύγους του: Καλύκη (κόρη του Εκάτωνα) ή Αρπάλη ή Σκαμανδροδίκη. Ο Κύκνος σκοτώθηκε κατά την πρώτη ημέρα του τρωικού πολέμου από τον Αχιλλέα. Αυτή η ιστορία δεν εμφανίζεται στην «Ιλιάδα», αλλά στα «Κύπρια Έπη», τα οποία πιστεύεται ότι έχουν συντεθεί λίγο αργότερα από την «Ιλιάδα», περίπου στο δεύτερο μισό του 7ου αι. π.Χ.[12] Ο Κύκνος εμφανίζεται επίσης σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις στον Πίνδαρο, γεγονός που υποδηλώνει ότι από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ο μύθος είχε κάποιο αντίκρισμα.[13][14] Στα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ., ο ιστορικός Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρεται στον μύθο για την ίδρυση της Τενέδου, νησί βόρεια από τις Κολωνές, που δεν απέχει πολύ από αυτές, καθώς ο Κύκνος ήταν ο πατέρας του επώνυμου ήρωα της Τενέδου,[15] του Τέννη και της Ημιθέας με την πρώτη του σύζυγο, την Πρόκλεια, κόρη του Λαομέδοντα. Μια παρόμοια αναφορά για τη σχέση μεταξύ του μυθικού βασιλιά των Κολωνών και του ιδρυτή της Τενέδου έγινε δύο αιώνες αργότερα από τον Παυσανία.[16] Επίσης ο Σοφοκλής αναφέρει αυτόν τον Κύκνο σε δύο δράματά του.
Η ύπαρξη της πόλης των Κολωνών Τρωάδος, επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[17] της Μικράς Ασίας.
Κεραμικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι Κολωνές κατοικήθηκαν από τους προϊστορικούς χρόνους, αλλά είναι άγνωστο αν υπήρχε κάποια συνέχεια μεταξύ αυτών των περιόδων και της ελληνικής περίοδου.[18] Ελληνικό κεραμικό υλικό εμφανίζεται στην περιοχή από τον 7ο αιώνα π.Χ., πιθανώς σηματοδοτώντας την ίδρυσή της ως ελληνική αποικία.[19] Κατά την περίοδο κατά την οποία έγραφε ο Δάης ο Κολωναεύς (πιθανότατα τον 4ο αιώνα π.Χ.), οι κάτοικοι των Κολωνών θεωρούσαν, ότι η πόλη είχε ιδρυθεί από Έλληνες, Αιολείς στην φυλή.[20] Δεδομένου ότι η νήσος Λέσβος και η πρωτεύουσά της η Μυτιλήνη, ανήκε στη φυλή των Αιολών και οι Κολωνές ήταν στη συνέχεια μια από τις «Ακταίες πόλεις», (από τη λέξη «ακταίος φόρος», αρχαία ελληνικά: Ἀκταῖος φόρος), που συμμετείχαν στη Συμμαχία της Δήλου, τις οποίες η αρχαία Αθήνα πήρε από τη Μυτιλήνη μετά το τέλος της Εξέγερσης της Μυτιλήνης, το 427 π.Χ., είναι πιθανό, ότι η Μυτιλήνη προγενέστερα είχε ιδρύσει τις Κολωνές και στη συνέχεια είχε τον έλεγχο σε αυτές.[21] Ο Στράβων, έδειχνε αντίθετα, να αναφέρει, ότι οι Κολωνές ανήκαν στην «περαία» (= η αντίθετη πλευρά) της Τενέδου, αλλά μεταξύ των σύγχρονων ερευνητών υπάρχει σήμερα σχετική συναίνεση, ότι τα χειρόγραφα μάλλον αναφέρουν ότι οι Κολωνές, ανήκαν στην «περαία» της Λέσβου.[22]
Οι αναφορές στις Κολωνές της Τρωάδας, στις γραπτές πηγές από την κλασική αρχαιότητα είναι εξαιρετικά σπάνιες. Ο Σπαρτιάτης στρατηγός Παυσανίας μπορεί να διέφυγε από το Βυζάντιο για τις Κολωνές, το 478 π.Χ., με αδιευκρίνιστο προς το παρόν, αν εννοούνται από τον Θουκυδίδη οι Κολωνές αυτές ή οι Κολωνές της Λαμψάκου.[23] Μετά το τέλος της Εξέγερσης της Μυτιλήνης, το 427 π.Χ., οι Κολωνές έγιναν μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας και το 425/424 π.Χ. η πόλη καταγράφεται ως φόρου υποτελής με 1.000 δραχμές, ποσό σχετικά μικρό σε σύγκριση με τα 3 τάλαντα, δηλαδή 18.000 δραχμές (3 τάλαντα Χ 60 μνες Χ 100 δραχμές = 18.000 δραχμές. Με ισοδυναμία: 1 τάλαντο = 60 μνες, 1 μνα = 100 δραχμές), τις οποίες η γειτονική της πόλη, αυτή της αρχαίας Λάρισας Τρωάδας, κατέβαλε την ίδια χρονιά.[24]
Το 399 π.Χ. οι Κολωνές ενσωματώνονται βίαια εκ νέου στην Περσική Αυτοκρατορία από τον δυνάστη της περιοχής Μανία, αλλά μέσα στο επόμενο έτος η πόλη είχε απελευθερωθεί και πάλι από τον Σπαρτιάτη στρατηγό Δερκυλίδα.[25][26] Κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα π.Χ. η πόλη έκοψε νομίσματα που απεικονίζουν την κεφαλή της Αθηνάς στον εμπροσθότυπο (=μπροστινή όψη). Η σχέση της πόλης των Κολωνών με τη γειτονική της Λάρισα είναι ασαφής σε όλη την κλασική περίοδο, αλλά φαίνεται να υπήρχε μεταξύ τους κάποιο καθεστώς ημι-εξάρτησης.[27] Περί το 310 π.Χ. οι Κολωνές πιστεύεται ότι ήταν μέρος του συνοικισμού με την μετεξέλιξη της Αλεξάνδρειας Τρωάδας, την Αντιγόνεια Τρωάδας, χρονικό σημείο κατά το οποίο ο αρχικός οικισμός θεωρείται ότι πλέον είχε εγκαταλειφθεί.[28]
↑Ελληνικές επιγραφές - IGIG I3 71, στήλη: III., στιχ. 135: [...] "135 Χ = Κ[ολόνε] [...]". Το όνομα των Κολωνών αποδίδεται, καθώς διασώζεται μόνο το πρώτο γράμμα. Οι Κολωνές όμως, δεν αναφέρονται στον ακόλουθο κατάλογο των Ακταίων πόλεων του 422/421 π.Χ.: IGIG I3 77, στήλη: IV., 14-27. [...] "[Ἀκ]ταῖαι πόλες" [...] "[Ἀκταίο φόρο]" [...]