Μπάρδαρμπουνγκα

Συντεταγμένες: 64°38′28″N 17°31′41″W / 64.64111°N 17.52806°W / 64.64111; -17.52806

Το Μπάρδαρμπουνγκα βρίσκεται κάτω από το βορειοδυτικό άκρο του παγετώνα Βατναγιοκούλ

Το Μπαρδάρμπουνγκα (Bárðarbunga - πολλές φορές μεταγράφεται στα ελληνικά ως Μπαρνταρμπούνγκα) είναι ηφαίστειο της Ισλανδίας, το οποίο βρίσκεται κάτω από τον παγετώνα Βατναγιοκούλ, στην νοτιοανατολική Ισλανδία. Έχει ύψος 2.009 μέτρα και είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της χώρας. Αποτελείται από μια ηφαιστειακή καλδέρα, βάθους 700 μέτρων, και σχετίζεται με δύο μεγάλες ηφαιστειακές ρωγμές και ένα ακόμη υποπαγετωνικό ηφαιστειακό σύστημα.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μπαρδάρμπουνγκα is located in Ισλανδία
Μπαρδάρμπουνγκα
Μπαρδάρμπουνγκα

Το Μπαρδάρμπουνγκα είναι στρωματοηφαίστειο το οποίο βρίσκεται κάτω από το βορειοδυτικό τμήμα του παγετώνα Βατνάγιοκουλτ, το μεγαλύτερο στην Ισλανδία, και βορειοδυτικά του ενεργού ηφαιστείου Γκρίμσβοτν. Το ψηλότερο σημείο του βρίσκεται 2.009 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της χώρας, 110 μέτρα χαμηλότερο από το Χβαναντάλσνιουκουρ. Το Μπαρδάμπουνγκα αποτελείται από μια ηφαιστειακή καλδέρα, βάθους 700 μέτρων.[1] Τα τοιχώματα της καλντέρας βρίσκονται σε υψόμετρο 1.850 και ο πυθμένας σε 1.100 μέτρα.

Με το Μπαρδάρμπουνγκα έχουν συσχετιστεί δύο ηφαιστειακές ρωγμές, η Βέιδιβότν και η Τροτλαγκιγκάρ. Η πρώτη φτάνει 100 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά, κοντά στο Τορφάγκιοκουλτ, και η δεύτερη 50 χιλιόμετρα βορειοανατολικά, κοντά στο Άσκγια. Με το Μπαρδάρμπουνγκα επίσης σχετίζεται το σύστημα ηφαιστειακών ραχών Λόκι-Φαίγκρουφγιολτ, το οποίο βρίσκεται νοτιοδυτικά του ηφαιστείου. Οι ράχες εκτείνονται από το κεντρικό κώνο του συστήματος ραχών, το Χάμαριν, ύψους 1.570 μέτρων. Η ράχη Λόκι έχει κατεύθυνση προς τα νοτιοανατολικά και η ράχη Φαίγκρουφγιολτ προς τα νοτιοδυτικά.[1]

Ηφαιστειακή δραστηριότητα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μαζί με το γειτονικό Γκρίμσβοτν, το Μπαρδάρμπουνγκα είναι το πιο ενεργό ηφαίστειο της νοτιοανατολικής Ισλανδίας. Οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούν να λιώσουν το παγετωνικό κάλυμμα του ηφαιστείου, παράγοντας πλημμύρες προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η ηφαιστειακή ρωγμή Βέιδιβότν έχει παραγάγει στο παρελθόν ογκώδεις ροές λάβας. Η ροή λάβας Θιόρσα, η μεγαλύτερη ροή λάβας του Ολόκαινου στη Γη, με όγκο 21[1]-30 κυβικά χιλιόμετρα και που καλύπτει έκταση περίπου 950 χλμ², προήλθε από από αυτή τη ρωγμή[1] πριν περίπου 8.500 χρόνια. Από τη ρωγμή αυτή επίσης προήλθαν ισχυρές εκρήξεις το 870 (VEI 4) και το 1477 (VEI 6). Η έκρηξη του 870 δημιούργησε 3,3 κυβικά χιλιόμετρα λάβας και μια σειρά κρατήρων γνωστοί ως Βατνάγιεντουρ. Η άλλη ηφαιστειακή ρωγμή, η Τροτλαγκιγκάρ, εξερράγη για τελευταία φορά την περίοδο 1862-1864 (VEI 2).[1]

Η πιο τελευταία επιβεβαιωμένη έκρηξη του Μπάρδαρμπουνγκα πριν τον 21ο αιώνα έλαβε χώρα το 1910, όταν εξερράγη η ηφαιστειακή ράχη Λόκι. Από τότε έχουν λάβει χώρα στο Λόκι αρκετές μη-επιβεβαιωμένες ασθενείς εκρήξεις.[1] Τις 29 Σεπτεμβρίου 1996 σημειώθηκε στο ηφαίστειο ένας σεισμός μεγέθους 5,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ο οποίος ακολουθήθηκε από μια σειρά μικρότερων σεισμών με επίκεντρο που μετανάστευε προς το ηφαίστειο Γκρίμβοτν. Τελικά η ρωγμή Γκιάλπ ανάμεσα στα δύο ηφαίστεια εξερράγη σε μήκος 5-6 χιλιομέτρων, δημιουργώντας μια υποπαγετώνια πλημμύρα.[2][3]

Έκρηξη του 2014

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η έκρηξη του Μπαρδάρμπουνγκα τις 4 Σεπτεμβρίου 2014

Τις 16 Αυγούστου 2014 σημειώθηκε στην περιοχή του ηφαιστείου ένα σεισμικό σμήνος, με περισσότερους από 1600 σεισμούς σε 48 ώρες,[4] με τον ισχυρότερο να έχει μέγεθος 4,5 στην κλίμακα Ρίχτερ. Αυτός ήταν ο ισχυρότερος σεισμός στην περιοχή από το 1996. Οι σεισμικές δονήσεις σημειώθηκαν αρχικά στην περιοχή της καλντέρας, αλλά μετά τις 17 Αυγούστου η σεισμική δραστηριότητα έλαβε χώρα σε δύο περιοχές, μια βόρεια και μία ανατολικά της καλντέρας. Τα δεδομένα από GPS δείχνουν ότι υπάρχει είσοδος μάγματος κάτω από το ηφαίστειο.[5] Εξαιτίας της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας τις 18 Αυγούστου σήμανε πορτοκαλί συναγερμός για την αεροπορία, ο οποίος υποδηλώνει αυξημένη πιθανότητα έκρηξης.[6][7] Στις 20 Αυγούστου η σεισμική δραστηριότητα επικεντρώθηκε στο ανατολικό σμήνος, το οποίο μετακινείται βορειοανατολικά. Το επίκεντρο των σεισμών βρισκόταν σε βάθος 5-12 χιλιομέτρων.[8] Τις 23 Αυγούστου ανακοινώθηκε ότι ανιχνεύθηκε μια μικρή έκρηξη κάτω από τον παγετώνα Ντινγκγιουγιοκούλτ, πάχους 150-400 μέτρων στην περιοχή, με αποτέλεσμα ο συναγερμός από πορτοκαλί να γίνει κόκκινος, ενώ έλαβε χώρα και ένας σεισμός 4,5 Ρίχτερ.[9] Όμως, την επόμενη όμως βρέθηκε ότι η σεισμική ακολουθία δεν οφειλόταν σε έκρηξη, και έτσι ο συναγερμός έγινε πάλι πορτοκαλί.[9][10] Το σεισμικό σμήνος συνέχισε να κινείται βόρεια και τελικά βρέθηκε σε έκταση που δεν καλύπτεται από παγετώνες στις 26 Αυγούστου 2014.[9] Στη 1:26 στα ξημερώματα της 26ης Αυγούστου σημειώθηκε σεισμός μεγέθους 5,7, ο ισχυρότερος στη σεισμική ακολουθία μέχρι στιγμής, με επίκεντρο στο βόρειο-βορειοδυτικό τμήμα της καλντέρας.[9][11]

Τις 29 Αυγούστου 2014, στις 0:02 πμ, έλαβε χώρα μια μικρή έκρηξη βόρεια του Ντινγκγιουγιοκούλτ, στο Όλουραουν, με την δραστηριότητά της στη συνέχεια να μειώνεται. Η ρωγμή βρίσκεται ανάμεσα στο Μπαρδάρμπουνγκα και το Άσκγια και εξερράγη σε μήκος 600 μέτρων. Η ρωγμή εξερράγη ξανά τα ξημερώματα της 31ης Αυγούστου, με έκχυση λάβας από ρωγμή μήκους 1,5 χιλιομέτρου και παραγωγή ηφαιστειακής στάχτης. Ο ρυθμός έκχυσης ήταν 1000 m3/s και περίπου 3 ώρες μετά η ροή λάβας είχε πλάτος 1 και μήκος 3 χιλιόμετρα. Ένα νέφος ατμού και αερίων υψώθηκε σε ύψος 4,5 χιλιομέτρων και κινήθηκε βόρεια-βορειοανατολικά. Ο συναγερμός έγινε κόκκινος αλλά μετά υποβαθμίστηκε πάλι σε πορτοκαλί.[9][12] Η σεισμική δραστηριότητα μειώθηκε σημαντικά στις 2 Σεπτεμβρίου 2014, με την ηφαιστειακή δραστηριότητα να παραμένει σε σταθερά επίπεδα.[9]

Τις 5 Σεπτεμβρίου άρχισε έκρηξη σε μία νέα ρωγμή, νότια της αρχικής, κοντά στα όρια του παγετώνα, αλλά η δραστηριότητα έπαψε να παρατηρείται το απόγευμα της 7ης Σεπτεβρμίου. Τις 6 Σεπτεμβρίου ο πυθμένας της καλντέρας βρέθηκε ότι είχε υποχωρήσει κατά 15 μέτρα. Αυτή είναι η μεγαλύτερη αυξομείωση που έχει παρατηρηθεί στην Ισλανδία από τότε που άρχισαν οι μετρήσεις, στα μέσα του 20ου αιώνα. Στις 7 Σεπτεμβρίου ο ρύθμος έκχυσης λάβας από τη κύρια ρωγμή ήταν 100 με 200 m3/s. Η νέα λάβα κάλυπτε εκείνη τη στιγμή έκταση 16 χλμ² και είχε μήκος 11 χιλιόμετρα, φτάνοντας μέχρι το ποταμό Jökulsá á Fjöllum.[9] Μέχρι τις 29 Σεπτεμβρίου, οι ροές λάβας κάλυπταν τουλάχιστον 46 χλμ².[9] Μέχρι το τέλος του χρόνου, οι ροές λάβας είχαν καλύψει 83 χλμ², είχαν μέγιστο πάχος 40 μέτρα και όγκο 1,1 χλμ³. Η συνολική υποχώρηση του πυθμένα της καλντέρας ήταν 59 μέτρα μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου.[9] Η έκρηξη τελείωσε τις 28 Φεβρουαρίου 2015 και το επίπεδο συναγερμού χαμήλωσε από πορτοκαλί σε κίτρινο.[13]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bárdarbunga Global Volcanism Program, Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν
  2. ↑ «The Puzzle of the 1996 Bárdarbunga, Iceland, Earthquake: No Volumetric Component in the Source Mechanism». Bulletin of the Seismological Society of America 99 (5): 3077–3085. 2009. doi:10.1785/0120080361. http://rses.anu.edu.au/~hrvoje/Tkalcic_etal_BSSA2009.pdf. 
  3. ↑ The Gjálp eruption in Vatnajökull 30/9 - 13/10 1996
  4. ↑ Gunn­ar Dof­ri Ólafs­son, 1.600 eart­hqua­kes in 48 hours. mbl.is. 2014-08-19.
  5. ↑ Summary of activity in Bárðarbunga (19 Αυγούστου 2014), μετεωρολογική υπηρεσία Ισλανδίας (mbl.is)
  6. ↑ «Iceland raises Bardarbunga volcano alert to orange». BBC News. 18 Αυγούστου 2014. http://www.bbc.com/news/world-europe-28843968. 
  7. ↑ Seismic activity at Bárðarbunga persists (18 Αυγούστου 2014), μετεωρολογική υπηρεσία Ισλανδίας (mbl.is)
  8. ↑ Updated summary from Bárðarbunga (20 Αυγούστου 2014), μετεωρολογική υπηρεσία Ισλανδίας (mbl.is)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 9,8 Bárðarbunga - updated information (1 Οκτωβρίου 2014), μετεωρολογική υπηρεσία Ισλανδίας (mbl.is)
  10. ↑ «Ισλανδία: Μειώνουν το επίπεδο κινδύνου από το ηφαίστειο Μπαρνταρμπούνγκα». Η Καθημερινή. ΑΠΕ-ΜΠΕ, REUTERS, AFP. 24 Αυγούστου 2014. http://www.kathimerini.gr/780985/article/epikairothta/kosmos/islandia-meiwnoyn-to-epipedo-kindynoy-apo-to-hfaisteio-mparntarmpoyngka. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2014. 
  11. ↑ «Icelandic volcano hit by 5.7 earthquake». Guardian. 26 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2014. 
  12. ↑ «Iceland issues new Bardarbunga volcano alert». BBC News. 31 Αυγούστου 2014. http://www.bbc.com/news/world-europe-29003031. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2014. 
  13. ↑ THE SCIENTIFIC ADVISORY BOARD OF THE ICELANDIC CIVIL PROTECTION 28 Φεβρουαρίου 2015 (Αγγλικά)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Bárðarbunga στο Wikimedia Commons