Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας | |
---|---|
Γενικές πληροφορίες | |
Όνομα στη μητρική γλώσσα | Donnchad (Σκωτικά Κελτικά) |
Γέννηση | 1060[1][2] |
Θάνατος | 12 Νοεμβρίου 1094[1] Μπέρικ-απόν-Τουίντ |
Τόπος ταφής | αββαείο του Ντανφέρμλιν |
Χώρα πολιτογράφησης | Σκωτία |
Εκπαίδευση και γλώσσες | |
Ομιλούμενες γλώσσες | Αγγλικά |
Πληροφορίες ασχολίας | |
Ιδιότητα | μονάρχης |
Οικογένεια | |
Σύζυγος | Ethelreda, daughter of Gospatric[3][4] |
Τέκνα | Γουλιέλμος φιτς Ντάνκαν[5] |
Γονείς | Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας[5][3] και Ίνγκεμποργκ Φίνσντοτιρ[5][3] |
Αδέλφια | Ματθίλδη της Σκωτίας Μαρία της Σκωτίας, κόμισσα της Βουλώνης Paul Thorfinnsson Erlend Thorfinnsson Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας Έντγκαρ της Σκωτίας Έθελρεντ της Σκωτίας Αλέξανδρος Α΄ της Σκωτίας Εδμόνδος της Σκωτίας |
Οικογένεια | Οίκος του Ντάνκελντ |
Αξιώματα και βραβεύσεις | |
Αξίωμα | μονάρχης της Σκωτίας (Μαΐου 1094 – Νοέμβριος 1094) |
Θυρεός | |
Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Ντάνκαν Β΄ της Σκωτίας (γαελική γλώσσα: Donnchadh mac Mhaoil Chaluim, π. 1060 - 12 Νοεμβρίου 1094) βασιλιάς της Σκωτίας (1094) ήταν γιος του Μάλκολμ Γ΄ της Σκωτίας και της πρώτης συζύγου του Ίνγκεμποργκ Φίνσνταττερ χήρας του Θόρφιν Σίγκουρντσον. Η ταυτότητα της μητέρας του Ντάνκαν δεν είναι γνωστή, τα Σάγκας των Ορκάδων καταγράφουν τον γάμο του Μάλκολμ Γ΄ με την Ίνγκεμποργκ και στην συνέχεια αναφέρουν ο γιος τους ήταν ο Ντάνκαν, βασιλιάς των Σκωτσέζων και πατέρας του Γουλιέλμου, ο Ντάνκαν Β΄ πήρε το όνομα του παππού του Ντάνκαν Α΄ της Σκωτίας. Το όνομα της μητέρας του δεν υπάρχει σε Σκωτσέζικες και Αγγλικές πηγές, πιθανότατα ήταν ερωμένη ή ο γάμος τους δεν είχε αναγνωριστεί από την εκκλησία.[6] Ο Γουλιέλμος του Μαλμέσμπουρι αναφέρει τον Ντάνκαν Β΄ σαν νόθο γιο του Μάλκολμ Γ΄.[7] Η αναφορά του Γουλιέλμου οδήγησε τους περισσότερους σύγχρονους ιστορικούς στο συμπέρασμα ότι ήταν νόθος αλλά πιθανότατα είναι προπαγάνδα με στόχο να τονίσει τα κληρονομικά δικαιώματα των γιων του Μάλκολμ με την δεύτερη σύζυγο του Αγία Μαργαρίτα της Σκωτίας.[8] Δεν υπάρχει καμιά πηγή της εποχής που να παρουσιάζει αποκλεισμό του Ντάνκαν από την διαδοχή.[7]
Ο Ντάνκαν Β΄ παραδόθηκε στον Γουλιέλμο τον Κατακτητή σαν όμηρος (1072), τα Χρονικά του Ούλστερ σημειώνουν Γάλλοι πήγαν στην Σκωτία και έφεραν όμηρο τον γιο του βασιλιά της χώρας. Οι πρώτες πηγές δεν αναγνωρίζουν το όνομα του αλλά τα ετεροθαλή αδέλφια του εκείνη την εποχή ήταν νήπια ή δεν είχαν ακόμα γεννηθεί.[7] Η σύγκρουση του Μάλκολμ Γ΄ με τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα, μετά την Νορμανδική επίθεση στην Αγγλία το τελευταίο μέλος του Οίκου του Ουέσσεξ Έντγκαρ Έθελινγκ δραπέτευσε στην Σκωτία και ζήτησε βοήθεια από τον βασιλιά Μάλκολμ Γ΄ πατέρα του Ντάνκαν (1068).[9] Ο Μάλκολμ δήλωσε στον Έντγκαρ ότι του παρέχει κάθε υποστήριξη στον αγώνα του με τον Γουλιέλμο, οι σχέσεις τους ενισχύθηκαν με τον δεύτερο γάμο του Μάλκολμ Γ΄ με την αδελφή του Έντγκαρ Μαργαρίτα.[10] Ο Μάλκολμ Γ΄ είδε τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή σαν απειλή και για το δικό του βασίλειο ειδικά τις περιοχές της Κάμπρια και της Λόθιαν, για να ενισχύσει τα δικαιώματα του κουνιάδου του λεηλάτησε σκληρά την βόρεια Αγγλία (1070).[11]
Η συμμαχία ανάμεσα στον Μάλκολμ Γ΄ και τον Έντγκαρ Έθελινγκ ανησύχησε έντονα τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή. Ο Γουλιέλμος απάντησε με οργανωμένη επίθεση με μεγάλο στρατό στην Σκωτία, οι δυο στρατοί συναντήθηκαν στο Αμπερνέθυ και οι Σκωτσέζοι ηττήθηκαν, στην Συνθήκη του Αμπερνέθυ ο Μάλκολμ δήλωσε υποταγή για τα εδάφη του στην Αγγλία αλλά όχι στην Σκωτία. Οι βασικοί όροι της συνθήκης ήταν η φυγή του Έντγκαρ από την αυλή της Σκωτίας και η κράτηση του μεγαλύτερου γιου του Μάλκολμ Ντάνκαν.[12][13]
Ο Ντάνκαν Β΄ μεγάλωσε στην Νορμανδική αυλή σύμφωνα με την εκπαίδευση και τον Νορμανδικό πολιτισμό, στέφθηκε Νορμανδός ιππότης και συμμετείχε σε όλες τις εκστρατείες του Γουλιέλμου.[14] Τον Γουλιέλμο τον Κατακτητή διαδέχθηκε στην Νορμανδία ο μεγαλύτερος γιος του Ροβέρτος Β΄ της Νορμανδίας (1087), σύμφωνα με τον Φλωρέντιο του Γούστερ απελευθέρωσε τον Ντάνκαν από την κράτηση και τον έστεψε επίσημα ιππότη, ο Ντάνκαν έφυγε από την Νορμανδία και πήγε στην Αγγλική αυλή του Γουλιέλμου Ρούφου αδελφού του Ροβέρτου.[7][15] Ο πατέρας του είχε αποκτήσει πολλούς γιους από τον δεύτερο γάμο του και αδιαφόρησε για την επιστροφή του Ντάνκαν, ο Εδουάρδος ο μεγαλύτερος από τους ετεροθαλείς αδελφούς του Ντάνκαν ορίστηκε διάδοχος του θρόνου. Ο Ντάνκαν ο οποίος ύστερα από παραμονή 15 ετών στην Νορμανδία είχε γίνει λάτρης του Νορμανδικού πολιτισμού προτίμησε να διακριθεί με πλούτο και χρήμα στην Αγγλική αυλή παρά να επιστρέψει στην Σκωτία και να διεκδικήσει τον θρόνο του πατέρα και του παππού του.[14]
Οι εχθρότητες ανάμεσα στον Μάλκολμ Γ΄ και τον Γουλιέλμο Ρούφο ξέσπασαν το 1092, ο Γουλιέλμος κυρίευσε το Καρλάιλ έναν σημαντικό οικισμό στην Κάμπρια και άρχισε να κτίζει το κάστρο του Καρλάιλ (1093), ο Μάλκολμ απάντησε με την τελευταία του επίθεση στην Νορθουμβρία (1093).[15] Ο Μάλκολμ έπεσε στην παγίδα από τον Ροβέρτο του Μάουμπραι, κόμη της Νορθουμβρίας που είχαν κατασχεθεί τα εδάφη του κοντά στο Άλνουικ στις 13 Νοεμβρίου 1093. Στην μάχη του Άλνουικ ο Μάλκολμ Γ΄ σκοτώθηκε από τον Άρκιλ Μορέλ οικονόμο του κάστρου του Μπάμπουργκ και ο μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Εδουάρδος τραυματίστηκε θανάσιμα, η σύζυγος του Μαργαρίτα πέθανε από την λύπη της όταν έμαθε τα νέα.[16] Το κενό που δημιουργήθηκε επέτρεψε στον μικρότερο αδελφό του Μάλκολμ Ντόναλντ Γ΄ της Σκωτίας να σφετεριστεί τον θρόνο, ο νέος βασιλιάς στηρίχτηκε στην ντόπια Σκωτσέζικη αριστοκρατία και έδιωξε τους Άγγλο-Νορμανδούς που είχαν φέρει ο Μάλκολμ Γ΄ και η Μαργαρίτα.[15] Η πράξη αυτή εξόργισε τον Ντάνκαν που αποφάσισε να ανατρέψει τον θείο του με την βοήθεια του Γουλιέλμου Ρούφου που υπηρετούσε και είχε δώσει όρκο υποταγής.[7]
Τα Χρονικά της Κάμπριας καταγράφουν τον γάμο του Ντάνκαν Β΄ με την Εθελρέδα της Νορθουμβρίας κόρη του Γκοσπατρίκ, κόμη της Νορθουμβρίας.[7] Απέκτησαν έναν γιο τον Γουλιέλμο φιτς Ντάνκαν, ένα διάταγμα του Ντάνκαν Β΄ τον αναφέρει μοναδικό παιδί κάτι που αποδεικνύει ότι δεν απέκτησαν άλλα παιδιά.[17] Ο Ντόναλντ Γ΄ δεν κέρδισε την στήριξη των γαιοκτημόνων και των επισκόπων των Σκωτσέζικων υψιπέδων που ήταν πιστοί στο προηγούμενο βασιλικό καθεστώς, ο Ντάνκαν το εκμεταλλεύτηκε για να κερδίσει στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη από τους οπαδούς του πατέρα του. Ο Γουλιέλμος Ρούφος υποστήριξε την επιχείριση αλλά αρνήθηκε την προσωπική του συμμετοχή έστειλε μόνο ένα μικρό στρατιωτικό σώμα, ο Ντάνκαν ταυτόχρονα κέρδισε την στήριξη ισχυρών Άγγλων βαρόνων στους οποίους παραχωρούσε εδάφη και τίτλους.[18] Το 1094 ο Ντάνκαν οδήγησε στην Σκωτία έναν μεγάλο στρατό από ιππότες οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Νορθούμβριοι κάτι που δείχνει τους ισχυρούς δεσμούς με τον πεθερό του, ο στρατός επιτέθηκε στην Σκωτία στις αρχές του καλοκαιριού. Ο Ντόναλντ Γ΄ κινητοποίησε τον δικό του στρατό αλλά στην πρώτη φάση του πολέμου τον Ιούνιο νικητής ήταν ο Ντάνκαν και ο Ντόναλντ αποφάσισε να δραπετεύσει στα Σκωτσέζικα υψίπεδα. Ο Ντάνκαν στέφτηκε βασιλιάς στην Σκον αλλά η υποστήριξη που είχε βόρεια του ποταμού Φορθ ήταν ελάχιστη, στηρίχτηκε μονάχα στους Άγγλο-Σάξονες συμμάχους του.[18]
Η συνεχής κατοχή του ξένου στρατού δυσαρέστησε έντονα τον τοπικό πληθυσμό ενώ ο ίδιος ο Ντάνκαν ζούσε τον περισσότερο χρόνο μακριά από την χώρα. Οι Σκωτσέζοι γαιοκτήμονες και επίσκοποι δυσαρεστημένοι ζήτησαν από τον Ντάνκαν να διώξει όλους τους Άγγλο-Νορμανδούς από την Σκωτία, ο Ντάνκαν Β΄ για να παραμείνει στον θρόνο το δέχτηκε.[18] Μετά την εκδίωξη των Νορμανδών ο Ντάνκαν έχασε κάθε υποστήριξη για τον θρόνο, οι γηγενείς Σκωτσέζοι άρχισαν να αναπολούν τον Ντόναλντ και το έντονο ενδιαφέρον που τους είχε δείξει, αποφάσισαν να συνταχθούν μαζί του και να τον επαναφέρουν στον θρόνο. Στις 12 Νοεμβρίου 1096 μετά από βασιλεία επτά μηνών ο Ντάνκαν Β΄ έπεσε στην παγίδα και σκοτώθηκε σε μάχη.[18] Οι πηγές διαφέρουν σχετικά με τον τρόπο θανάτου του, τα Χρονικά του Ίνισφαλλεν γράφουν : Ο Ντάνκαν γιος του Μάλκολμ βασιλέως της Σκωτίας σκοτώθηκε από τον Ντομνάλλ γιο του Ντάνκαν, ο Ντομνάλλ στην συνέχεια ανέκτησε τον θρόνο της Σκωτίας. Τα Χρονικά του Ούλστερ σημειώνουν ότι ο Ντάνκαν Β΄ σκοτώθηκε από τους αδελφούς του Ντομνάλλ και Εδμόνδο, ο Ντάνκαν δεν είχε αδελφούς με αυτά τα ονόματα αλλά παραπέμπουν στον θείο του Ντόναλντ Γ΄ και τον ετεροθαλή αδελφό του Εδμόνδο, μετέπειτα κείμενα καταγράφουν έναν ευγενή τον Μέιλ Πέτρε του Μερνς σαν δολοφόνο.[19][20][21]
Ο Γουλιέλμος του Ντάνκαν γράφει ότι ο Ντάνκαν σκοτώθηκε από την κακία του θείου του Ντόναλντ. Ο Φλωρέντιος του Γούστερ γράφει μονολεκτικά ότι σκοτώθηκε χωρίς να αναφέρει το όνομα του δολοφόνου. Τα Χρονικά των Πίκτων και των Σκωτσέζων (1867) που βασίστηκαν σε μια πηγή του 13ου αιώνα αναφέρουν ότι σκοτώθηκε από τον Μέιλ Πέτρε του Μερνς ύστερα από προδοσία του θείου του Ντόναλντ. Ο Ιωάννης του Φορντάν τον 14ο αιώνα γράφει την πιο αξιόπιστη μαρτυρία ότι σκοτώθηκε από τον Μοντεχίν κόμη του Μερνίς, βρισκόταν ανάμεσα στα θύματα του θείου του Ντόναλντ.[7] Υπάρχουν δυο διαφορετικές πηγές σχετικά με τον τόπο ταφής του, η μια αναφέρει το αβαείο του Ντανφέρμλιν και ο άλλος το νησί του Αϊόνα.[19]
Ο Ουίλιαμ Φορμπς Σκίνε (1809 - 1892) περιγράφει την σύγκρουση μεταξύ Ντόναλντ Γ΄ και του Ντάνκαν Β΄ σαν σύγκρουση ανάμεσα στους Κέλτικους και Σκωτσέζικους νόμους διαδοχής, ήταν σύγκρουση ανάμεσα στην κληρονομική μοναρχία με εκπρόσωπο τον Ντάνκαν και την ιδανική με εκπρόσωπο τον Ντόναλντ. Ο Ντόναλντ είχε την υποστήριξη των Κελτών που αποτελούσαν την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού και απειλήθηκαν από τον μεγάλο αριθμό Άγγλο-Σαξόνων που έφτασαν στην Σκωτία την εποχή του Μάλκολμ Γ΄. Οι απόγονοι του Μάλκολμ ήταν όλοι Άγγλο-Νορμανδοί με μοναδική εξαίρεση τον τόπο γέννησης κάτι που ανησύχησε έντονα τους Σκωτσέζους.[22] Ο Σκίνε θεωρεί ότι οι ξένοι βασιλείς είχαν σημαντικό ρόλο στον πόλεμο. Ο Μάγκνους Γ΄ της Νορβηγίας και ο στόλος του εξεστράτευσε στην Ιρλανδική θάλασσα με σκοπό να κατακτήσει τις Εβρίδες. Δεν υπήρχε καμιά προστριβή ανάμεσα στον Μάγκνους Γ΄ και τον Ντόναλντ Γ΄ κάτι που δείχνει ότι πιθανότατα ήταν σύμμαχοι, ο Ντόναλντ Γ΄ είχε κάνει συμφωνία μαζί του να του παραχωρήσει τις Εβρίδες σε αντάλλαγμα να τον αναγνωρίσει ο Μάγκνους βασιλιά της Σκωτίας. Ο Ντάνκαν από την άλλη πλευρά είχε την υποστήριξη του Άγγλου βασιλιά Γουλιέλμου Ρούφου που τον βοήθησε με έναν μεγάλο αριθμό Άγγλων και Νορμανδών.[22]
Η σύντομη βασιλεία του Ντάνκαν Β΄ ολοκληρώθηκε με τον θάνατο του από τους υπηκόους του λόγω της αντιδημοτικότητας του, για τους ίδιους ήταν ένας σφετεριστής. Ο ετεροθαλής αδελφός του Έντγκαρ της Σκωτίας κέρδισε ξανά τον θρόνο με την βοήθεια του Γουλιέλμου Ρούφου παρά την σκληρή αντίδραση των Σκωτσέζων. Οι Άγγλο-Νορμανδικοί νόμοι, έθιμα και θεσμοί είχαν εισαχθεί στο βασίλειο της Σκωτίας κάτι που βοήθησε σημαντικά τον Έντγκαρ να ανακτήσει τον θρόνο, είχαν εισηχθεί πολύ πριν τον Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας ο οποίος έφερε εξ'ολοκλήρου το βασίλειο στην Αγγλική σφαίρα.[23] Ο Μπένντζαμιν Χάντσον στο έργο του "Η ιστορία της Σκωτσέζικης λογοτεχνίας, από τον Άγιο Κολούμπα μέχρι την Ένωση" περιγράφει ότι ο Ντάνκαν Β΄ έκανε το μοιραίο λάθος να διώξει τα Νορμανδικά στρατεύματα που τον υποστήριζαν. Οι απόγονοι του πατέρα του στην συνέχεια με την δεύτερη σύζυγο του δεν έκαναν το ίδιο λάθος και διατηρήθηκαν στον θρόνο μέχρι τον 13ο αιώνα, αναφέρει τέλος ότι τους βοήθησαν σημαντικά οι Άγγλοι προστάτες τους Γουλιέλμος Β΄ και Ερρίκος Α΄ που είχαν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες από τους Σκωτσέζους.[24]
Ο γιος του Ουίλιαμ Φιτς Ντάνκαν ήταν κυρίαρχη μορφή στην διάρκεια της βασιλείας των ετεροθαλών αδελφών του Ντάνκαν Β΄ Αλεξάνδρου και Δαυίδ, ο Ουίλλιαμ φαίνεται ήταν ένας από τους υποψήφιους διεκδικητές του θρόνου σε περίπτωση έλλειψης διαδόχων.[25] Οι απόγονοι του γιου του συμμετείχαν σε πολλές επαναστάσεις εναντίον των βασιλέων της Σκωτίας.[26] Η τελευταία απόγονος ήταν μια μικρή κόρη του Γκίλλε Εσκουάμπ ή ένας από τους γιους του που θανατώθηκε την διετία 1229 - 1230 : δεν έμεινε πολύ στην μήτρα της μητέρας της αφού ήταν αθώα, θανατώθηκε στην αγορά του Φόρφαρ, το κεφάλι της χτυπήθηκε σε μια κολόνα και τα μυαλά της τινάχθηκαν.[27]
Στο μοναδικό διάταγμα του Ντάραμ Β΄ που διασώθηκε παραχωρεί το Τίννινγκαμ και τις γύρω περιοχές στους μοναχούς του Ντάραμ, ανάμεσα στους μάρτυρες του διατάγματος αναφέρεται κάποιος Ούνιγκετ που ήταν ένας μεγάλος γαιοκτήμονας τον 11ο αιώνα στην Γιορκσάιρ .[28] Ο Τζέφρεϊ Μπάροου (1924 - 2013) αναφέρει ότι ο Ούνιγκετ ήταν ο Ούβιετ ο Λευκός, λόρδος του Τρέβερλεν που εμφανίζεται σε πολλά διατάγματα του Έντγκαρ, του Αλεξάνδρου Α΄ και του Δαυίδ Α΄. Οι απόγονοι του παρέμεναν στα βασιλικά ανάκτορα για πολλές δεκαετίες και έμειναν γνωστοί σαν Ουβιέτς, τα ίχνη τους έφτασαν μέχρι τον 17ο αιώνα. Ο Μπάροου θεωρεί ότι ο Ούβιετ ο Λευκός ήταν σύντροφος του Ντάνκαν Β΄ και ήταν μαζί ιππότες στην αυλή του Γουλιέλμου Ρούφου, η υποστήριξη του στους ετεροθαλείς αδελφούς του Ντάνκαν δείχνει ότι είχε δημιουργηθεί ένας στενός κύκλος οπαδών του στα ανάκτορα.[28] Ο Τζωρτζ Μπιουκάναν σημειώνει ότι ο Ντάνκαν είχε κληθεί από τον λαό της Σκωτίας καθώς ο Ντόναλντ Γ΄ είχε απομακρύνει όλους όσους έμειναν πιστοί στην μνήμη του Μάλκολμ και της Μαργαρίτας και αρνήθηκαν να του δώσουν όρκο υποταγής. Ο Μπιουκάναν σημειώνει ότι ο Ντάνκαν ήταν γνωστός για τις μεγάλες στρατιωτικές του ικανότητες αλλά όχι και τόσο επιδέξιος στην τέχνη της ειρήνης κάτι που εξόργισε τον λαό του για την αλαζονική του συμπεριφορά.[29]