Ονορέ-Γκαμπριέλ Ρικετί ντε Μιραμπώ

Ονορέ-Γκαμπριέλ Ρικετί, κόμης ντε Μιραμπώ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Honoré Gabriel Riqueti, comte de Mirabeau (Γαλλικά) και Honoré-Gabriel Riqueti de Mirabeau (Γαλλικά)
Γέννηση	9  Μαρτίου 1749[1][2][3] Le Bignon-Mirabeau
Θάνατος	2  Απριλίου 1791[1][2][3] Παρίσι[4]
Αιτία θανάτου	φλεγμονή
Τόπος ταφής	Πάνθεον (48°50′46″ s. š., 2°20′46″ v. d.), Saint-Étienne-du-Mont και Cimetière de Clamart
Ψευδώνυμο	Karel van Ligtdal[5]
Παρατσούκλι	L'Orateur du peuple και La Torche de Provence
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Γαλλίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσα	Γαλλικά
Ομιλούμενες γλώσσες	Γαλλικά[1][6]
Σπουδές	Aix University Πανεπιστήμιο Πωλ Σεζάν-Αιξ-Μαρσέιγ 3
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δημοσιογράφος πολιτικός διπλωμάτης συγγραφέας[7] οικονομολόγος ρήτορας
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Society of 1789
Οικογένεια
Σύντροφος	Marie Thérèse Sophie Richard de Ruffey
Τέκνα	Jean-Marie-Nicolas Lucas de Montigny
Γονείς	Victor de Riqueti, marquis de Mirabeau
Αδέλφια	André Boniface Louis Riquetti de Mirabeau Louise de Mirabeau
Οικογένεια	Riquet de Caraman family
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	deputy to the Estates-General of 1789 (1789–1791) d:Q62129282 (έως 1791)
Υπογραφή
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ονορέ-Γκαμπριέλ Ρικετί, κόμης ντε Μιραμπώ (Honoré Gabriel Riqueti, Compte de Mirabeau, 1749 - 1791), αποκαλούμενος Μιραμπώ, ήταν Γάλλος συγγραφέας και πολιτικός, από τις σπουδαιότερες μορφές στο πρώτο στάδιο της Γαλλικής επανάστασης του 1789.

Πριν από την έναρξη της Γαλλικής επανάστασης είχε εμπλακεί σε πολλά σκάνδαλα και είχε καταστρέψει την υπόληψή του. Παρ 'όλα αυτά, ανέβηκε στην κορυφή της γαλλικής πολιτικής ιεραρχίας κατά τα έτη 1789-1791, ονομάστηκε «ρήτορας του λαού» και «πυρσός της Προβηγκίας» και παραμένει το πρώτο σύμβολο της κοινοβουλευτικής ευγλωττίας στη Γαλλία.

Αν και μέλος της αριστοκρατίας, διακρίθηκε ως βουλευτής της Τρίτης Τάξης στη Συνέλευση των Γενικών Τάξεων. Επιτυχημένος ρήτορας, ήταν ο ηγέτης των μετριοπαθών μεταξύ των επαναστατών, ευνοώντας μια συνταγματική μοναρχία στα πρότυπα της Μεγάλης Βρετανίας. Όταν πέθανε (από φυσικά αίτια) ήταν ένας μεγάλος εθνικός ήρωας. Η μεταγενέστερη όμως ανακάλυψη ότι ήταν επ' αμοιβή μυστικοσύμβουλος του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΣΤ΄ από το 1790 προκάλεσε τη μεταθανάτια αποκαθήλωσή του.

Οι ιστορικοί έχουν διαφορετικές απόψεις για το το αν ήταν ένας μεγάλος ηγέτης ο οποίος σχεδόν έσωσε το έθνος από την Τρομοκρατία, ένας δημαγωγός χωρίς πολιτικές ή ηθικές αξίες ή ένας προδότης στην υπηρεσία του εχθρού.^[8]

Τα πρώτα χρόνια

Ο Μιραμπώ γεννήθηκε στο Μπινιόν, κοντά στο Νεμούρ, και ήταν πρωτότοκος γιος του οικονομολόγου Βικτόρ Ρικετί, μαρκησίου ντε Μιραμπώ, και της Μαρί-Ζενεβιέβ ντε Βασάν. Ήταν εκ γενετής χωλός. Όταν ήταν τριών ετών προσεβλήθη από ευλογιά που τού άφησε για πάντα σημάδια στο πρόσωπο. Είχε τεράστιο κεφάλι, τόσο που έλεγαν ότι ήταν υδροκέφαλος. Παρ' όλη του την ασχήμια όμως ήταν σαγηνευτικός και είχε μεγάλη επιτυχία στις γυναίκες.

Ο πατέρας του ήταν πολύ αυστηρός και ο μικρός Μιραμπώ πολύ απείθαρχος, έτσι οι σχέσεις τους ήταν πάντα τεταμένες. Σε ηλικία 15 χρόνων, ο πατέρας του τον έστειλε να σπουδάσει στο Παρίσι, κοντά σε έναν αυστηρό δάσκαλο-αββά. Στα 18 του, τον έστειλε να καταταχθεί στο ιππικό, ελπίζοντας ότι η στρατιωτική πειθαρχία θα τον διόρθωνε. Η έκλυτη συμπεριφορά του, ωστόσο, οδήγησε τον πατέρα του να τον φυλακίσει στο Ιλ ντε Ρε με γραπτή εντολή, που επέτρεπε φυλάκιση χωρίς δίκη. Απελευθερώθηκε το 1769 για να υπηρετήσει ως ανθυπολοχαγός στην Κορσική, όπου και διακρίθηκε.

Το 1772 νυμφεύθηκε μια πλούσια κληρονόμο^[9] και συμφιλιώθηκε με τον πατέρα του, αλλά τα χρέη και η γενική συμπεριφορά του ώθησαν τον πατέρα του να τον στείλει πάλι αρκετές φορές στη φυλακή^[10]. Κατά τη διάρκεια μιας φυλάκισης πήρε άδεια για να επισκεφθεί την κοντινή πόλη Πονταρλιέ, όπου σχετίστηκε με τη Σοφί, νεαρή σύζυγο υπέργηρου κυρίου, και το έσκασαν στην Ελβετία και ύστερα στην Ολλανδία, όπου, το 1777, συνελήφθησαν. Στο Πονταρλιέ είχαν καταδικασθεί ερήμην, η Σοφία σε περιορισμό σε ένα μοναστήρι για μοιχεία και ο Μιραμπώ σε θάνατο για αποπλάνηση και απαγωγή.^[11] Γλίτωσε την εκτέλεση μπαίνοντας για μία ακόμη φορά στη φυλακή. Κατά τη διάρκεια της φυγής του, δημοσίευσε το Δοκίμιο για τον Δεσποτισμό (Essai sur le despotisme, 1776), όπου κατήγγειλε την αυθαιρεσία της βασιλικής εξουσίας.

Κατά την τριετή φυλάκισή του 1777-1780 στο κάστρο της Βενσέν έγραψε τις Επιστολές στη Σοφία, ερωτικά έργα και το δοκίμιο Περί των ενσφραγίστων διαταγών και των κρατικών φυλακών.

Απαρνήθηκε την αριστοκρατική κοινωνία στην οποία ανήκε και έζησε τυχοδιωκτικά ως τα 40 του χρόνια: με σκάνδαλα, γνωριμίες και συγκρούσεις με εξέχουσες προσωπικότητες, μονομαχίες (κυρίως με απατημένους συζύγους), χαρτοπαιξία και κυρίως με χρέη. H σύζυγός του τον χώρισε, η Σοφί αυτοκτόνησε. Οι δραστηριότητές του απαιτούσαν πολλά ταξίδια: Λονδίνο, Βερολίνο, όπου είχε αναλάβει μυστική αποστολή. Αυτή την εποχή έγραψε μερικές πραγματείες, όπως Καταγγελία της τοκογλυφίας, Περί της πρωσικής ηγεμονίας επί του Φρειδερίκου του Μεγάλου, Μυστική ιστορία της Αυλής του Βερολίνου, που προκάλεσε σκάνδαλο, κ.α.

Η γαλλική επανάσταση

Άγαλμα του Μιραμπώ στο δικαστήριο της Αιξ-αν-Προβάνς

Στη Γαλλία, την παραμονή της επανάστασης, η κατάσταση οδηγούνταν σε κρίση. Τα οικονομικά της χώρας βρίσκονταν σε δεινή κατάσταση, το έλλειμμα αυξανόταν επικίνδυνα. Η κακή διαχείριση, οι σπατάλες, το άνισο φορολογικό σύστημα, τα προνόμια των ευγενών, ουσιαστικά το «παλαιό καθεστώς», ήταν υπό αμφισβήτηση και κατάρρευση. Επίσης, η δυσαρέσκεια της αστικής τάξης, που κυριαρχούσε στην οικονομία αλλά δεν είχε δικαιώματα στην πολιτική, η φτώχεια και πείνα των αγροτών και του λαού, καθώς φυσικές καταστροφές είχαν καταστρέψει προηγούμενες σοδειές, αλλά και ο βαρύς χειμώνας του 1788 – 1789, δημιούργησαν μία εκρηκτική κατάσταση που ζητούσε εκτόνωση. Όταν ο υπουργός Οικονομικών πρότεινε φορολογικά μέτρα που έπλητταν τις προνομιούχες τάξεις των ευγενών και του κλήρου, αυτοί αντέδρασαν. Έτσι, συγκλήθηκε η Συνέλευση των Γενικών Τάξεων τον Μάιο του 1789, με σκοπό την εισαγωγή αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Στις Γενικές Τάξεις^[12] αντιπροσωπεύονταν οι τρεις τάξεις της κοινωνίας της Γαλλίας: ο κλήρος, οι ευγενείς και οι πολίτες της τρίτης τάξης.

Ο Μιραμπώ έλπιζε να εκλεγεί αντιπρόσωπος των ευγενών της Προβηγκίας αλλά η τάξη του τον απέρριψε γιατί την τρόμαζε το παρελθόν του. Τότε, αν και απρόθυμα, στράφηκε προς την τρίτη τάξη και εκλέχθηκε αντιπρόσωπος του Αιξ. Οι πολιτικές του θέσεις ήταν κατά του δεσποτισμού και υπέρ της συνταγματικής μοναρχίας.

Από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο του 1789 ο Μιραμπώ διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στον αγώνα της τρίτης τάξης απέναντι στους ευγενείς και τον κλήρο, και κυρίως στην ανακήρυξη της Εθνοσυνέλευσης. Όταν ο Ανρί Εβράρ, στο όνομα του βασιλιά, διέταξε τους αντιπροσώπους της Εθνοσυνέλευσης να αποχωρήσουν, ο Μιραμπώ φέρεται ότι του απάντησε με την περίφημη φράση «Κύριε, πηγαίνετε να πείτε στο αφεντικό σας πώς βρισκόμαστε εδώ με τη βούληση του λαού, και πως δεν θα φύγουμε παρά με τη δύναμη των όπλων».^{[13] [14]}Δεινός ρήτορας, σύντομα έγινε ένας από τους πιο δραστήριους ομιλητές της Εθνοσυνέλευσης.

Στις 9 Ιουλίου 1789, απευθύνθηκε στον βασιλιά για να του ζητήσει να αποσύρει τα στρατεύματα που είχαν μαζευτεί γύρω από το Παρίσι. Συμμετείχε επίσης στη σύνταξη του προοιμίου της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, γεγονός που τον κατέστησε δημοφιλή στον λαό. Μετά την άλωση της Βαστίλης στις 14 Ιουλίου,^[15] ο Μιραμπώ παρότρυνε τη Συνέλευση να απαιτήσει την απόλυση των υπουργών που είχαν προκαλέσει τις ταραχές.

Οι δολοπλοκίες με την Αυλή

Παρά το ότι ήταν μια από τις σπουδαιότερες μορφές της Εθνοσυνέλευσης, ο Μιραμπώ εμφανιζόταν χωρίς σταθερές πολιτικές θέσεις. Από τη μια, υποστήριζε την Επανάσταση και από την άλλη, φρόντιζε να μη δυσαρεστήσει την Αυλή. Όπως αποδείχθηκε αργότερα, είχε αποδεχθεί πρόταση του βασιλικού ζεύγους και είχε γίνει μυστικός σύμβουλός τους με ανταμοιβή την εξόφληση των χρεών του. Τον Μάιο 1790 κυκλοφόρησε φυλλάδιο με τίτλο Αποκάλυψη της προδοσίας του κόμη Μιραμπώ. Κατάφερε όμως να ανακτήσει την αίγλη του και προσπαθούσε συνεχώς αλλά χωρίς επιτυχία να καταλάβει υπουργική θέση. Αργότερα βρέθηκε σημείωμα με το οποίο συμβούλευε τον βασιλιά να φύγει από το Παρίσι, να εξασφαλίσει την υποστήριξη μικρού στρατού και να στηριχθεί στον πληθυσμό της επαρχίας. Όταν με τις παρεμβάσεις του στην Εθνοσυνέλευση υπερασπίστηκε τις θείες του βασιλιά που είχαν διαφύγει στη Νάπολη και όταν εξέφρασε την αντίθεσή του στον νόμο κατά των φυγάδων αριστοκρατών, δέχθηκε σκληρές πιέσεις από τους Ιακωβίνους για να δικαιολογήσει τη στάση του. Η θέση του έγινε ακόμη πιο δύσκολη καθώς οι εφημερίδες δημοσίευαν συνεχώς εναντίον του κατηγορίες για προδοσία.

Τον Ιανουάριο του 1791 ο Μιραμπώ εξελέγη επιτέλους πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης. Την ίδια εποχή, αρρώστησε.

Θάνατος

Το σπίτι όπου πέθανε ο Μιραμπώ στο Παρίσι

Ο θάνατός του στις 2 Απριλίου του 1791 προκάλεσε μεγάλη θλίψη στο Παρίσι, όπου όλα τα θεάματα ακυρώθηκαν. ^[16] Ο δρόμος όπου πέθανε, το έδαφος του οποίου είχε καλυφθεί με άχυρο κατά τη διάρκεια της ασθένειάς του για να μην τον ενοχλεί ο θόρυβος, μετονομάστηκε σε οδό Μιραμπώ. Στις 4 Απριλίου, η Εθνοσυνέλευση ψήφισε τη μετατροπή της εκκλησίας της Αγίας Γενεβιέβης σε τόπο ταφής Επιφανών Γάλλων, το Πάνθεον. Μετά από θρησκευτική τελετή, η σορός του μεταφέρθηκε πάνδημα με μεγάλη λαμπρότητα στο Πάνθεον αλλά παρέμεινε εκεί μόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο 1794, οπότε τα οστά του απομακρύνθηκαν από το Πάνθεον. Και να γιατί:

Τον Νοέμβριο του 1792, στα ανάκτορα του Κεραμεικού βρέθηκε μεταλλικό κιβώτιο που περιείχε έγγραφα που αποδείκνυαν ότι είχε μυστικές επαφές με τον βασιλιά και την Αυλή του καθ΄όλο το διάστημα της Επανάστασης. Ελπίζοντας να είναι υπουργός της συνταγματικής μοναρχίας, παρέσχε μυστικά συμβουλές και πληροφορίες. ^[17].

Παρά την έρευνα που διεξήχθη το 1889 για την εκατονταετηρίδα της Επανάστασης, τα οστά του δεν βρέθηκαν. ^[18]

Παραπομπές και σημειώσεις

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 11916253n. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
2. (Γαλλικά) Sycomore. www.assemblee-nationale.fr/sycomore/index.asp. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
3. (Αγγλικά) SNAC. w6n3025t. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
5. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990210434. Ανακτήθηκε στις 30  Αυγούστου 2020.
6. CONOR.SI. 147098723.
7. «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
8. Epstein (1970) pp 576–77
9. André Bouyala d'Arnaud, Évocation du vieil Aix-en-Provence, Paris, Éditions de minuit, 1964, 326 p., p. 118.
10. . «LE CHÂTEAU D'IF». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2018. 
11. Charles Zorgbibe, Mirabeau, éditions de Fallois, 2008, 524 pages, p. 87.
12. Μια μορφή κοινοβουλίου που ανάγεται στον 13ο αιώνα αλλά δεν είχαν συγκληθεί από το 1614.
13. "Nous sommes ici par la volonté du peuple et nous n’en sortirons que par la force des baïonnettes"
14. . «La Révolution française». 
15. που θεωρείται ημέρα έναρξης της Γαλλικής Επανάστασης και είναι η εθνική γιορτή της Γαλλίας
16. . «Mirabeau». 
17. Jean Favier,Paris, deux mille ans d'histoire, Paris, Fayard, 2014 (1re éd. 1997), 1010 p. (ISBN 9782213639727), partie II, chap. IX (« La capitale : le Panthéon »).
18. Bruno Fuligni,L'Art de retourner sa veste. De l'inconstance en politique, Librairie Vuibert, 2016, p. 47.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Honoré Mirabeau στο Wikimedia Commons