Ονούφριος Αργίτης

Ονούφριος
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	16ος αιώνας Μπεράτ ή Καστοριά
Χώρα πολιτογράφησης	Αλβανία Ελλάδα
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ζωγράφος αγιογράφος
Περίοδος ακμής	16ος αιώνας
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ονούφριος ο Αργίτης (ή Αργείτης), γνωστός και ως Ονούφριος ο Νεοκαστρίτης, ήταν Έλληνας ζωγράφος ορθοδόξων αγιογραφιών του 16ου αιώνα και πρωτοπρεσβύτερος του Νεοκάστρου, δηλαδή του σημερινού Ελμπασάν,^[1] ο οποίος δραστηριοποιήθηκε τον 16ο αιώνα στη σύγχρονη νότια Αλβανία και στη νοτιοδυτική περιοχή της Μακεδονίας (την Καστοριά).^[2] Τα έργα του χαρακτηρίζονται από μεταβυζαντινές και βενετικές επιρροές. Ζωγράφισε επίσης προσωπογραφίες, τοπία και εκκλησίες.^[3][4]

Ζωή

Λίγα είναι γνωστά με βεβαιότητα για τη ζωή του Ονουφρίου καθώς η ύπαρξή του αναδύθηκε μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα. Όσον αφορά τη γενέτειρά του, σώζεται μόνον μία επιγραφή στον ναό των Αγίων Αποστόλων, κοντά στην Καστοριά. Ο Ονούφριος πιστεύεται ότι γεννήθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα είτε στην περιοχή του Βερατίου (σημερινή Αλβανία) είτε κοντά στην Καστοριά ή στα Γρεβενά.^[5] Το επίθετο Αργίτης, που εμφανίζεται σε τοιχογραφία κοντά στην Καστοριά, μπορεί να δείχνει το Άργος ως τόπο γεννήσεώς του, αν και καθώς το χρησιμοποίησε μόνο μία φορά θεωρείται πιθανό ότι αναφέρεται σε τοποθεσία στην περιοχή της Καστοριάς.^[5][6][7][8] Οι άψογες ελληνικές καλλιγραφικές επιγραφές του είναι ένδειξη ότι έλαβε υψηλού επιπέδου εκπαίδευση.^[9] Σπούδασε στη Βενετική Δημοκρατία και ήταν μέλος της Ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας.^[6]

Στο κλίμα της εποχής, η ζωγραφική των χριστιανικών εικόνων και αγιογραφιών μπορεί να θεωρηθεί ως πράξη αποκατάστασης του προ-οθωμανικού πολιτισμού.^[10] Δραστηριοποιήθηκε στο Βεράτιο και πιθανώς στη Βενετία μέχρι το 1547. Στη συνέχεια εργάστηκε τόσο στο Βεράτιο όσο και στην Καστοριά και το 1555, στο Σελτσάν κοντά στο Ελμπασάν. Μπορεί επίσης να ήταν ο ζωγράφος διαφόρων τοιχογραφιών στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου κοντά στον Πρίλαπο της Βορείου Μακεδονίας.^[11] Μετά το 1554 έζησε και ζωγράφιζε στο χωριό Βαλς. Σε πολλές εκκλησίες τα έργα του υπογράφτηκαν με τον τίτλο «Πρωτόπαππας», καταδεικνύοντας μια ανώτερη θέση στην ιεραρχία της εκκλησίας.^[9] Ωστόσο, η υπογραφή του δεν έχει διασωθεί σε εικόνες που του έχουν επίσης αποδοθεί, όπως σε ένα Δωδεκάορτον που σώζεται στο Εθνικό Μουσείο Μεσαιωνικής Τέχνης στην Κορυτσά.^[9]

Έργο

Ο Ονούφριος εισήγαγε μεγαλύτερο ρεαλισμό και ατομικότητα στις εκφράσεις του προσώπου, αθετώντας τις αυστηρές συμβάσεις της εποχής. Ήταν ο πρώτος που εισήγαγε το ροζ χρώμα στη ζωγραφική των εικόνων. Το μυστικό αυτού του χρώματος δεν κληροδοτήθηκε και πέθανε μαζί του. Τα έργα του διακρίνονται για την έντονη χρήση χρωμάτων και τη χρήση φυσικών βαφών.^[12] Σύμφωνα με τον Γεώργιο Γκολομπία, τα έργα του Ονουφρίου επηρεάστηκαν σημαντικά από τη δυτική τέχνη, ως αποτέλεσμα της πιθανής παραμονής του στη Βενετία, ως μέλος της τοπικής ελληνικής αδελφότητας. Από την άλλη, ο Μανώλης Χατζηδάκης υποστηρίζει ότι τα δυτικά ίχνη είναι λίγα και εξηγούνται λόγω της επαφής με τους πίνακες της Κρητικής Σχολής.^[13]

Ο Ονούφριος ίδρυσε μια σχολή ζωγραφικής στο Βεράτιο, την οποία κληρονόμησε ο υιός του, ο Νικόλαος, και μετά το θάνατό του, ο Ονούφριος ο Κυπριώτης και ο Κωνσταντίνος Σπαταράκος.

Συλλογή

• 
  «Η Ανάσταση του Λαζάρου». Βυζαντινή αγιογραφία ζωγραφισμένη από τον Ονούφριο, 16ος αιώνας. Μουσείο Μεσαιωνικής Τέχνης στην Κορυτσά.
• 
  Τοιχογραφία στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων Καστοριάς (16ος αι.)
• 
  Τοιχογραφία Αγίων Πέτρου και Παύλου, εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Καστοριά
• 
  Η Μαρία και το τέκνον. Αγιογραφία του Ονουφρίου, 16ος αιώνας.
• 
  Αγιογραφία του Ονουφρίου στον καθεδρικό ναό του Βερατίου.
• 
  Αγιογραφία του Αποστόλου Πέτρου, ζωγραφισμένη από τον Νικόλαο, υιό του Ονουφρίου, δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Εθνικό Εικονογραφικό Μουσείο του Ονουφρίου.
• 
  Ο Αυτοκράτωρ Μέγας Κωνσταντίνος με τη μητέρα του Ελένη της Κωνσταντινουπόλεως, που βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στην Ιερουσαλήμ. Αγιογραφία ζωγραφισμένη από τον Νικόλαο, υιό του Ονουφρίου, στην Εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών, στο Βεράτιο, δεύτερο μισό του 16ου αιώνα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημη Ιστοσελίδα του Εθνικού Μουσείου του Ονουφρίου
• Μουσείο Αγιογραφίας

Παραπομπές

1. Robert Elsie (2010). Historical Dictionary of Albania. Rowman & Littlefield. σελίδες 339–. ISBN 978-0-8108-6188-6. 
2. Revue des études byzantines. 63-65. Institut français d'études byzantines. 2005. 
3. Norris, H.T. (1993). Islam in the Balkans Religion and Society Between Europe and the Arab World. University of South Carolina Press. σελ. 68. ISBN 978-0-87249-977-5. 
4. UNESCO Chronicle, Volume 20, 1974 p. 168
5. Σίσιου, Ιωάννης. «Ο παλαιός των ημερών ως ξεχωριστή εικονογραφική σύλληψη του ζωγράφου Ονούφριου στην Καστοριά» (PDF). Recueil des travaux de l’Institut d’etudes byzantines. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2011. 
6. Rasolkoska-Nikolovska, Zagorka (2003), «Tvoreštvoto na slikarot Onufrij Argitis vo Makedonija ['The Painting Activity of Onufri Argitis in Macedonia'»], Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti, 34-35, Matica Srpska, σελ. 143–145, http://scindeks-clanci.nb.rs/data/pdf/0352-6844/2003/0352-68440335139R.pdf ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
7. Rasolkoska-Nikolovska, Zagorka (2003), «Tvoreštvoto na slikarot Onufrij Argitis vo Makedonija ['The Painting Activity of Onufri Argitis in Macedonia'»], Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti, 34-35, Matica Srpska, σελ. 143–145, http://scindeks-clanci.nb.rs/data/pdf/0352-6844/2003/0352-68440335139R.pdf ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
8. Folić, Milutin (1991), Jovan R Bojović, επιμ., Stanovništvo slovenskog porijekla u Albaniji : (zbornik radova sa Međunarodnog naučnog skupa održanog u Cetinju 21, 22. i 23.juna 1990), Titograd: Istorijski institut SR Crne Gore, OCLC 439574526, https://www.worldcat.org/title/stanovnistvo-slovenskog-porijekla-u-albaniji-zbornik-radova-sa-meunarodnog-naucnog-skupa-odrzanog-u-cetinju-21-22-i-23juna-1990/oclc/439574526 
9. Tourta, Anastasia· Zias, Nikos· Kourkoutidou-Nikolaidou, Eugenia· Glozhen, Lorenc (2006). Icons from the Orthodox Communities of Albania: Collection of the National Museum of Medieval Art, Korce. Thessaloniki: Museum of Byzantine Culture, Thessaloniki; European Centre tor Byzantine and Post-Byzantine Monuments, Thessaloniki; National Museum of Medieval Art, Korcë. σελ. 20. ISBN 960-89061-0-5. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2017. Nothing is known of Onouphrios's life,... from the church of this saint in Berat. 
10. Popa, Theofan. Ikona dhe miniatura mesjetare në Shqipëri. Tirana: 8 Nëntori, 1974.
11. Nikolovski, Darko. «Carskite dveri od crkvata Sv. Nikola vo s. Zrze - Prilep ['The Royal Doors from the church of St.Nicholas in Zrze-Prilep']». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2011. 
12. Masters, Tom (2007). Eastern Europe. Lonely Planet. σελ. 49. ISBN 978-1-74104-476-8. 
13. Kirchhainer, Karin (2003). «Das Ossuarium des Petrus- und Paulus- Kloster in Vithkuq (Nordepirus) und seine Freskendekoration (1750)» (στα γερμανικά). Makedonika 34 (4): 149–208. doi:10.12681/makedonika.872. http://media.ems.gr/ekdoseis/makedonika/makedonika_34/ekd_pemk_34_Kirchhainer.pdf. Ανακτήθηκε στις 2010-07-04.