Ορκίνι

Ορκίνι
Ορκίνι
Ορκίνι
Κατάσταση διατήρησης
[[Image:Status IUCN3.1[1] LC_el.svg|200px]]
Ελαχίστης Ανησυχίας (IUCN3.1[1])
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα
Συνομοταξία: Χορδωτά
Ομοταξία: Ακτινοπτερύγιοι
Τάξη: Περκόμορφα
Οικογένεια: Σκομβρίδες
Γένος: Αυξίς (Auxis)
Είδος: Auxis rochei
Διώνυμο
Auxis rochei
(Risso, 1810)[2]

Το ορκίνι (διωνυμική ονομασία: Auxis rochei) είναι πελαγικό ψάρι της οικογένειας των σκομβριδών του γένους θύννος. Είναι στενά συνδεδεμένο με την πόλη της Ιερισσού, στο τρίτο πόδι της Χαλκιδικής. Γνωστό από τα αρχαία χρόνια, το ορκίνι αποτελεί έναν από τους σημαντικούς θαλασσινούς μεζέδες της περιοχής.[3] Κοινά λέγεται και κοπάνι[4], βαρελάκι, κοπανέλι,τουμπαρέλι, τερνέττα.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αλιευμένα ορκίνια. Φωτό: Χρήστος Καραστέργιος.

Το μήκος του ορκινιού φτάνει τα 50 εκατοστά και το βάρος του τα 2 κιλά. [5] Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ψαριού είναι το άνω χείλος του, που εκτείνεται ως το ύψος του ματιού. Επίσης, το χρώμα στο πρώτο ραχιαίο πτερύγιο είναι μαύρο με εξαίρεση το ένα τέταρτο.[6] Στο ορκίνι τα ραχιαία πτερύγια (1ο και 2ο) δεν είναι σε επαφή αλλά σε απόσταση.

Έχει αξιοσημείωτη ταχύτητα πλεύσης και, με αφετηρία τη Μαύρη Θάλασσα κατέρχεται προς τη Μεσόγειο μέσω του Αιγαίου, φτάνοντας, σε αναζήτηση φαγητού και χώρου αναπαραγωγής, στον Κόλπο της Ιερισσού τον τελευταίο μήνα της άνοιξης.[6]. Απαντάται σε βάθη από 10 έως 100 μέτρα.

Ιστορικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ορκίνι είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια και αποτελούσε βασικό είδος διατροφής για τους κατοίκους της αρχαίας Ακάνθου, στα νομίσματα της οποίας απεικονίζεται.[7] Με την ονομασία αυτή απαντάται σε έγγραφο της Μονής Ζωγράφου με τη φράση "της των ορκίνων αλιείας", το οποίο χρονολογείται από τον 14ο αιώνα (1331).[8]

Λαϊκή παράδοση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η από αρχαιοτάτων χρόνων διατροφική εξάρτηση των κατοίκων της σημερινής Ιερισσού από το εν λόγω ψάρι, οδήγησε στο να τους δοθεί το προσωνύμιο "Ορκινάδες".[5]Το ψάρι μαγειρεύεται κοκκινιστό ή παστώνεται και συνήθως συνοδεύεται με ούζο.[9]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Collette, B.; Acero, A.; Amorim, A.F. και άλλοι. (2011). «Auxis rochei». The IUCN Red List of Threatened Species 2011: e.T170355A6765188. doi:10.2305/IUCN.UK.2011-2.RLTS.T170355A6765188.en. 
  2. ↑ Βάση δεδομένων ψαριών
  3. ↑ Αλαβάνου, Ελευθερία (17 Ιουλίου 2020). «Ανατολική Χαλκιδική γεμάτη ιστορία και ιστορίες». kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2020. 
  4. ↑ psaria.eu
  5. ↑ 5,0 5,1 Μαρία Μαθιοπούλου, Ορκίνι:Ένας γκουρμέ μεζές με μακρά παράδοση από την Ιερισσό, voria.gr, 10 Απριλίου 2020, ανακτήθηκε την 1η Σεπτεμβρίου 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 Βαρβαρέσσου, Αθηνά (11 Φεβρουαρίου 2020). «Το Ορκίνι και οι Ορκινάδες». xalkidikipolitiki.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2020.  (πρώτη δημοσίευση: περιοδικό "Κύτταρο Ιερισσού", τ. 19/2019.
  7. ↑ Αφροδίτη Χρυσοχόου, Ένα ψάρι που συνδέει την ιστορία του με την Ιερισσό, ypaithros.gr, 8 Σεπτεμβρίου 2016, ανακτήθηκε την 1η Σεπτεμβρίου 2020.
  8. ↑ Ιωάννης Π. Μαμαλάκης, "Το Άγιον Όρος (Άθως) διαμέσου των αιώνων, σελ. 113.
  9. ↑ Ιερισσός, Επίσημος δικτυακός τόπος Δήμου Αριστοτέλη, ανακτήθηκε την 1η Σεπτεμβρίου 2020.