Πέτρος ο Πελοποννήσιος

Πέτρος ο Πελοποννήσιος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα γεννήσεωςΠέτρος Λαμπαδάριος
Γέννηση1730 (περίπου)[1] ή 1741[2][3]
Τρίπολη
Θάνατος1777[2][3]
Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΟθωμανική Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυνθέτης[1]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος (1730-1777), επίσης γνωστός ως Πέτρος Λαμπαδάριος, υπήρξε ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της μεταβυζαντινής παραδόσεως[4] και λαμπαδάριος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας κατά τον 18ο αιώνα. Αποτελεί τη δεσπόζουσα φυσιογνωμία του μουσικού στερεώματος κατά το 18ο αιώνα.[5]

Ο βίος του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε περί 1730 πιθανώς στο χωριό Γοράνοι Λακωνίας και απεβίωσε από επιδημία πανώλης το 1778 σύμφωνα με χειρόγραφο που αναφέρει την ημερομηνία θανάτου του[5]. Το έργο του περιγράφεται από πηγές της εποχής ως μια ακούραστη και διαρκής εργασία επί των μουσικών δρωμένων κατά την οποία εξηγούσε τα παλαιά μουσικά μαθήματα, έγραφε κάθε μελωδία που ερχόταν στη φαντασία του έξωθεν ή έσωθεν, ενώ επιπρόσθετα μέλιζε και στίχους "ευγενών και λογίων του ημετέρου γένους". Μετά τον θάνατο του πατέρα του σε συμπλοκή με Τουρκαλβανούς, η μητέρα του τον έστειλε στη Μονή Αγίας Λαύρας (Μέγα Σπήλαιο-Καλάβρυτα)[6]. Εκεί τον βρήκε ένας περιοδεύων έμπορος και τον πήρε μαζί του στη Σμύρνη. Από εκεί και μετά η εξέλιξη του Πέτρου ήταν ραγδαία, λόγω της φυσικής του κλίσης στη μουσική και της μαθητείας του κοντά σε ιερομόναχο μουσικό και μετέπειτα στον πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Ιωάννη Τραπεζούντιο, με τον οποίο συνέψαλε ως Β΄ Δομέστικος[7], ίσως δε και ως Α΄[8]. Από το 1770 και το θάνατο του Ιωάννη, υπό το Δανιήλ, ο Πέτρος έγινε λαμπαδάριος στο πατριαρχικό αναλόγιο. Με το Δανιήλ Πρωτοψάλτη και το Δομέστιχο Ιάκωβο Πελοποννήσιο δίδαξε μουσική στην ιδρυθείσα πατριαρχική μουσική σχολή από το 1776[7]. Η κηδεία του Πέτρου έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία μάλιστα θέλησαν να παραβρεθούν και οι Δερβίσηδες της πόλης για να τον ψάλλουν, αφού πολύ τον σέβονταν και τον αγαπούσαν[7].

Χαρακτηρίζεται ως χαλκέντερος εργάτης[5] της μουσικής ο οποίος "εθαυμάζετο υπό των συγχρόνων αυτού δια την έξοχον μουσικήν αυτού αντίληψιν και μίμησην, δυνάμενος μάλιστα να διαφυλάξη πιστώς δια της γραφής οιονδήποτε μέλος έστω και άπαξ ψαλλόμενον υπ άλλου. Εντεύθεν υπό των Οθωμανών καλείτο χιρσίζ (κλέπτης)[9] και χότζας (διδάσκαλος)". Κατά μία άλλη άποψη, αν και όχι επικρατούσα[10], ο Πέτρος υπήρξε δερβίσης, ο οποίος είλκυε την καταγωγή του από οικογένειες Λακώνων οι οποίες βρίσκονταν στη Σμύρνη από τον 13ο αιώνα[11].

Το έργο του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δοξαστική οκτώηχος Θεαρχίῳ νεύματι

Το έργο του Πέτρου διαχωρίζεται σε δύο μεγάλες θεματικές ενότητες. Την εκκλησιαστική μουσική και την κοσμική. Κατά την πρώτη το εξηγητικό του έργο είναι ανεπανάληπτο, αφού απλοποίησε ακόμα περισσότερο την κουκουζέλειον και Ιωάννου Τραπεζουντίου παρασημαντική, ενώ ερμήνευε και τις θέσεις αρχαιότερων μελών[7], αποτελώντας τον συνδετικό κρίκο του μουσικού εκκλησιαστικού συστήματος πριν από τη μέθοδο των τριών διδασκάλων. Η διαμόρφωση τής αναλυτικής αυτής σημειογραφίας είναι σημαντική για τη συμβολή στην εξέλιξη της εκκλησιαστικής μουσικής, αφού τελικά σήμερα αποτελεί τον κορμό της εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης[12]. Με αυτόν τον τρόπο η παράδοση θα περάσει στα βιβλία όπου από το 19ο αιώνα αρχίζουν να εκδίδονται.[12]

Το έργο του επίσης θεωρείται μεγάλο σε όγκο και ποιότητα[13] και συνίσταται κυρίως σε πρωτότυπες συνθέσεις στο ύφος της βυζαντινής μουσικής και σε επεξεργασία παλαιοτέρων μουσικών διδασκάλων. Σήμερα ελάχιστο μέρος των συνθέσεών του έχει εκδοθεί, αφού το μεγαλύτερο μέρος σώζεται σε ανέκδοτα χειρόγραφα[14]. Το γνωστότερο έργο του είναι το ειρμολόγιο. Ο ίδιος υπήρξε σπουδαίος συνθέτης και της δημοτικής μουσικής όπου τα τραγούδια του "αποτελούν σπάνια δείγματα της παλαιότερης εκκλησιαστικής και δημοτικής μουσικής μας παράδοσης...που σημείωσαν μάλιστα μεγάλη επιτυχία στην εποχή του και τραγουδήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και στα άλλα αστικά κέντρα της Ανατολής μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα"[14].

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Лампадарий, Петр» (Ρωσικά)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Catalogue of the National Library of Greece. 171954.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 (νέα ελληνική γλώσσα) Catalogue of the Academy of Athens Library. 125721.
  4. ↑ Δομή Gold, λήμ. Πέτρος Πελοποννήσιος
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 παρ. Δημοσίευμα Εφημερίδος, Νέες Εποχές, 16 Φεβρουαρίου 1997, σελίδα 34
  6. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουλίου 2017. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Ιστορική επισκόπησις της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής από των αποστολικών χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς (1-1900 μ.Χ)
  8. ↑ παρ. Δημοσίευμα Εφημερίδος, ενθ.αν
  9. ↑ Κατά τον Ιωάννη Πλεμένο, η απόδοση του ονόματος χιρσζ ήταν τιμητική, διότι εννοούσε αυτόν που έκλεψε τη δύναμη από το κακό [1] Αρχειοθετήθηκε 2009-05-01 στο Wayback Machine.
  10. ↑ O βιογράφος του Χρύσανθος ιερέας είναι η πλέον σύγχρονη μορφή που καταγραφή το βίο του, ενώ οι ερευνητές Παπαδόπουλος, Στάθης και Χατζηγιακουμής διαφωνούν
  11. ↑ Ιωάννης Πλεμένος, άρθρο στο Βήμα. "Ωστόσο, το παρόν άρθρο καλεί τον φιλίστορα αναγνώστη σε ένα διαφορετικό (αν και παράλληλο) ταξίδι μέσα από μαρτυρίες που δείχνουν ότι ο Πέτρος πρέπει να μυήθηκε στους Μεβλεβί όντας στη Σμύρνη. Οι μαρτυρίες βασίζονται στην ιστορία μιας κοινότητας λακώνων αποίκων στην κωμόπολη Σίλλη, μεταξύ Ικονίου και Σμύρνης. Τον 13ον αιώνα ένας σελτζούκος σουλτάνος μετέφερε στη Σίλλη 7 λακωνικές οικογένειες για να περιποιούνται ένα χριστιανικό ναό, μετά από θαύμα που του είχε γίνει: είχε προσπαθήσει να γκρεμίσει τον ναό για να χτίσει τζαμί, όταν φλόγες βγήκαν από αυτόν και έκαψαν τους παρισταμένους. Με την ίδρυση όμως αργότερα του τάγματος των Μεβλεβί στο Ικόνιο, αρκετοί Λάκωνες μυήθηκαν στη νέα αυτή φιλοσοφία και κάποιοι έγιναν δερβίσηδες. Παρ' όλα αυτά, περιηγητές αναφέρουν ότι μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα οι χριστιανοί κάτοικοι της Σίλλης μιλούσαν τη λακωνική διάλεκτο. Οι Λάκωνες αυξήθηκαν τόσο ώστε, πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών (1923), τα 3/4 των κατοίκων της Σίλλης (7.500) ήσαν έλληνες απόγονοί τους. Καθώς οι Λάκωνες της Σίλλης είχαν στενές εμπορικές σχέσεις με τη Σμύρνη, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τον Λάκωνα Πέτρο να έρχεται σε επαφή μαζί τους και (πιθανόν) να μυείται στη Μεβλεβί φιλοσοφία."[2] Αρχειοθετήθηκε 2009-05-01 στο Wayback Machine.
  12. ↑ 12,0 12,1 παρ. Δημοσίευμα Εφημερίδος, ενθ.αν.
  13. ↑ Δομή Gold, ανθ.αν.
  14. ↑ 14,0 14,1 Δομή Gold, ενθ.αν.

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]