Πολωνικός υπόγειος τύπος

Επιλογή των πολωνικών υπόγειων εκδόσεων.

Ο πολωνικός υπόγειος τύπος, αφοσιωμένος σε απαγορευμένο υλικό (bibuła), έχει μακρά ιστορία καταπολέμησης της λογοκρισίας των καταπιεστικών καθεστώτων στην Πολωνία. Υπήρξε καθ΄ όλη τη διάρκεια του 19ου και 20ου αιώνα, συμπεριλαμβανομένης της ξένης κατοχής της χώρας, καθώς και κατά τη διάρκεια της ολοκληρωτικής κυριαρχίας της φιλοσοβιετικής κυβέρνησης. Σε ολόκληρο το Ανατολικό Μπλοκ, bibuła που δημοσιεύτηκαν μέχρι την κατάρρευση του κομμουνισμού ήταν γνωστά και ως σαμιζντάτ.

Διαμελισμοί της Πολωνίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον 19ο αιώνα στη διαμελισμένη Πολωνία, εμφανίστηκαν πολλές υπόγειες εφημερίδες, όπου μεταξύ των πιο διακεκριμένων ήταν η Robotnik, η οποίο εκδόθηκε σε πάνω από 1.000 εκδόσεις από το 1894.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην κατεχόμενη Πολωνία υπήρχαν χιλιάδες υπόγειες εκδόσεις από το Πολωνικό Υπόγειο Κράτος και την πολωνική αντίσταση. Το Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze («Μυστικός Στρατιωτικός Εκδοτικός Οίκος») ήταν πιθανότατα ο μεγαλύτερος υπόγειος εκδοτικός οίκος στον κόσμο.[1] Η Biuletyn Informacyjny του Πολωνικού Εσωτερικού Στρατού έφτασε σε εκτιμώμενη κυκλοφορία 47.000 κομματιών.[2]

Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, εκτυπώθηκαν πολλά βιβλία (μερικές φορές έως και 500 σελίδες) σε ποσότητες που συχνά ξεπερνούσαν τα 5.000 αντίτυπα. Το 1980 και το 1981, κατά τη διάρκεια της σύντομης νομικής ύπαρξης του συνδικάτου «Αλληλεγγύη», εκδόθηκαν επίσης πραγματικές εφημερίδες.

Το μεγαλύτερο μέρος του πολωνικού υπόγειου τύπου οργανώθηκε τη δεκαετία του 1970 από το Κίνημα για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων και των Πολιτικών Δικαιωμάτων (ROPCiO) και την Επιτροπή Άμυνας των Εργαζομένων (KOR). Κατά τη διάρκεια πολλών ετών, μαζί με εκατοντάδες μικρούς εκδοτικούς οργανισμούς, δημιουργήθηκαν αρκετοί μεγάλοι υπόγεια εκδοτικοί οργανισμοί, οι οποίοι τροφοδοτούνταν από προμήθειες που εισάγονταν λαθραία από το εξωτερικό ή κλέβονταν από τα πίσω δωμάτια των επίσημων εκδοτικών οργανισμών.

Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, η Καθολική Εκκλησία της Πολωνίας και ορισμένες Χριστιανικές οργανώσεις και ομάδες είχαν τη δυνατότητα να εκδίδουν μια σειρά περιοδικών με ορισμένο βαθμό ελευθερίας και μια περισσότερο ή λιγότερο σαφή αντικομμουνιστική στάση σε διάφορες περιόδους - αλλά λογοκριμένη. Η εβδομαδιαία Tygodnik Powszechny, η οποία υποστήριζε ανοιχτά την KOR από το 1976 και την Αλληλεγγύη από το 1980, και η μηνιαία Więż ήταν από τις πιο δημοφιλείς.

Η φυλλάδα ειδήσεων Solidarność, που εκτυπώθηκε στο Ναυπηγείο του Γκντανσκ κατά τη διάρκεια της απεργίας του Αυγούστου του 1980, έφτασε σε εκτύπωση 30.000 αντίτυπων ημερησίως.[3] Το κομμουνιστικό καθεστώς επέτρεψε στη συνέχεια δύο νομικά περιοδικά να δημοσιεύονται υπό κυβερνητικό έλεγχο και λογοκρισία, αλλά με σημαντικό περιθώριο ελευθερίας: τον Ιανουάριο του 1981, η περιφερειακή εβδομαδιαία Jedność στο Στσέτσιν και τον Μάιο η εθνική εβδομαδιαία Tygodnik Solidarność, με τον Ταντέους Μαζοβιέτσκι ως αρχισυντάκτη και κυκλοφορία 500.000 αντίτυπων. Και οι δύο εφημερίδες εξαρτιόνταν από τις κυβερνητικές επιχορηγήσεις για τυπογραφικό χαρτί, η οποία περιόριζε τον αριθμό των αντιγράφων. Οι ημινόμιμες ειδήσεις εκτυπώθηκαν από την Αλληλεγγύη και άλλες αντιπολιτευτικές ομάδες σε σχεδόν κάθε πόλη, σε χαρτί που στάλθηκε ως βοήθεια από ορισμένα Σκανδιναβικά και Δυτικά Ευρωπαία συνδικάτα, χωρίς τη συγκατάθεση του καθεστώτος, αλλά εκείνη την στιγμή σπάνια εκδιώχθηκαν. Όλα αυτά τελείωσαν στις 13 Δεκεμβρίου 1981, όταν ο Στρατηγός Βόιτσεχ Γιαρουζέλσκι επέβαλε στρατιωτικό νόμο και απαγόρευσε την Αλληλεγγύη.

Ο πολωνικός υπόγειος τύπος βασίστηκε στις εμπειρίες των βετεράνων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου του Εσωτερικού Στρατού και δόθηκε μεγάλη προσοχή στις συνωμοσίες. Ωστόσο, μετά από την στρατιωτική κατάσταση στην Πολωνία και την κυβερνητική καταστολή της Αλληλεγγύης, οι δραστηριότητες των υπόγειων εκδόσεων μειώθηκαν σημαντικά για αρκετά χρόνια. Ωστόσο, με την αποτυχία της κομμουνιστικής κυβέρνησης στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980, η παραγωγή των πολωνικών υπόγειων εντύπων (bibuła) αυξήθηκε δραματικά, και πολλές εκδόσεις διανεμήθηκαν σε ολόκληρη τη χώρα. Μετά τις Επαναστάσεις του 1989, μερικοί από τους μυστικούς εκδότες στην Πολωνία μετατράπηκαν σε κανονικές και νόμιμες εκδοτικές εταιρείες.

Υπήρχαν σημαντικές διαφορές κλίμακας μεταξύ των πολωνικών υπόγειων εκδόσεων και των σαμιζντάτ της Σοβιετικής Ένωσης, της Ουγγαρίας, της Τσεχοσλοβακίας και άλλων χωρών του Ανατολικού Μπλοκ. Στη δεκαετία του 1980, σε κάθε δεδομένη στιγμή υπήρχαν περίπου 100 ανεξάρτητοι εκδότες στην Πολωνία που σχημάτιζαν ένα εξαιρετικά ζωντανό τμήμα της μαύρης αγοράς. Τα βιβλία πωλούνταν μέσω υπόγειων καναλιών διανομής σε πληρωτέους πελάτες, συμπεριλαμβανομένων των συνδρομητών. Μεταξύ των λίγων εκατοντάδων περιφερειακών περιοδικών με συνήθης κυκλοφορία από χέρι σε χέρι 2.000-5.000 αντίτυπων, το εβδομαδιαίο πανεθνικό περιοδικό Tygodnik Mazowsze έφτασε σε μέση κυκλοφορία 60.000 - 80.000 αντίτυπων, ενώ ορισμένες εκδόσεις ξεπέρασαν τις 100.000 αντίτυπα. Η εκτιμώμενη παραγωγή βιβλίων και χονδρών περιοδικών μπορεί να έφτασε τα 1.000 ετησίως και πάνω από 1 εκατομμύριο αντίτυπα συνολικά. Άλλα προϊόντα σε αυτή την αγορά περιλάμβαναν κασέτες ήχου, βιντεοκασέτες, αφίσες, ταχυδρομικές κάρτες, ημερολόγια, γραμματόσημα και κουμπιά.[4]

Ως ένδειξη για το πόσοι Πολωνοί είχαν πρόσβαση σε υπόγεια δημοσιεύματα στη δεκαετία του στρατιωτικού νόμου, 3 στους 4 ερωτηθέντες σε έρευνα στην Κρακοβία από το Niezależne Biuro Badania Opinii Społecznej NSZZ „Solidarność” (Ανεξάρτητο Γραφείο Έρευνας Κοινής Γνώμης της Αλληλεγγύης) το 1985 ισχυρίστηκαν ότι το διάβαζαν (26% «σταθερά», 47% «συχνά», 22% «ακανόνιστα και σπάνια», με το υπόλοιπο 5% να δηλώνουν «ποτέ».[5] Ωστόσο, αυτό το εύρος επιρροής έπρεπε να είναι πολύ πιο περιορισμένο στις μικρότερες πόλεις και τις αγροτικές περιοχές, όπου λίγες υπόγειες ομάδες ήταν ενεργές.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Stanisław Salmonowicz, (1994), Polskie Państwo Podziemne (Πολωνικό Υπόγειο Κράτος), Βαρσοβία: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, σελ. 187.
  2. ↑ Straszewska, Maria (1967). «Biuletyn Informacyjny 1939-1944». Najnowsze Dzieje Polski: Materiały i Studia z Okresu II Wojny Światowej. http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=44789. 
  3. ↑ Colin Barker, The rise of Solidarnosc.
  4. ↑ Archiwum Opozycji.
  5. ↑ Wierzbicki, Paweł (2012). «"Tygodnik Mazowsze" — cudowne dziecko drugiego obiegu (Το υπέροχο παιδί των Bibuła)» (PDF). RCIN Digital Repository. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]