Συντεταγμένες: 31°46′35.51″N 35°13′39.68″E / 31.7765306°N 35.2276889°E
Πύλη της Γιάφας | |
---|---|
Είδος | πύλη της πόλης, αρχιτεκτονική κατασκευή και αξιοθέατο |
Αρχιτεκτονική | ισλαμική αρχιτεκτονική |
Γεωγραφικές συντεταγμένες | 31°46′36″N 35°13′40″E |
Διοικητική υπαγωγή | Ιερουσαλήμ |
Τοποθεσία | Παλαιά Πόλη Ιεροσολύμων |
Χώρα | Κράτος της Παλαιστίνης |
Έναρξη κατασκευής | 1538 |
Πολυμέσα | |
δεδομένα (π) |
Η Πύλη της Γιάφας, ή Πύλη της Ιόππης (εβραϊκά: שער יפו, αραβικά: باب الخليل, «Πύλη Χεβρών»), είναι η δυτική πύλη, μία από τις επτά κύριες ανοικτές πύλες της Παλαιάς Πόλης της Ιερουσαλήμ.
Το όνομα Πύλη Γιάφας χρησιμοποιείται επί του παρόντος τόσο για την ιστορική οθωμανική πύλη από το 1538, όσο και για το μεγάλο κενό στο τείχος της πόλης δίπλα σε αυτό στα νότια. Η παλαιά πύλη έχει το σχήμα μεσαιωνικού πύργου πύλης με είσοδο σε σχήμα L, η οποία ασφαλιζόταν στα δύο άκρα (βόρεια και ανατολικά) με βαριές θύρες.
Το ρήγμα στο τείχος δημιουργήθηκε το 1898 από τις οθωμανικές αρχές, για να επιτρέψουν στον Γερμανό αυτοκράτορα Γουλιέλμο Β' να εισέλθει θριαμβευτικά στην πόλη. Το ρήγμα και η ράμπα που οδηγεί σε αυτό επιτρέπουν πλέον στα αυτοκίνητα να έχουν πρόσβαση στην Παλαιά Πόλη από τα δυτικά.
Το σχήμα L της ιστορικής πύλης ήταν ένα κλασικό αμυντικό μέτρο, που σχεδιάστηκε για να επιβραδύνει τους επερχόμενους επιτιθέμενους, με την εξωτερική πύλη προσανατολισμένη προς την κατεύθυνση της οδού Γιάφας, από την οποία οι ταξιδιώτες -συμπεριλαμβανομένων των προσκυνητών- έφταναν στο τέλος του ταξιδιού τους από το λιμάνι της Ιόππης (Jaffa).
Τόσο η Πύλη της Γιάφα όσο και η Οδός της Γιάφα έχουν το όνομά τους από το λιμάνι της Ιόππης (Γιάφας), από το οποίο ο Προφήτης Ιωνάς ξεκίνησε το θαλάσσιο ταξίδι του[2] και οι προσκυνητές αποβιβάζοντο από το ταξίδι τους στην Ιερή Πόλη. Σήμερα το όνομα Jaffa Road χρησιμοποιείται μόνο για τον δρόμο της πόλης, που διέρχεται από την πόλη της Ιερουσαλήμ έξω από την ιστορική Παλαιά Πόλη, ενώ ο σύγχρονος δρόμος πολλαπλών λωρίδων, που τη συνδέει δυτικότερα με το Τελ Αβίβ-Γιάφα είναι μέρος της εθνικής οδού 1 του Ισραήλ.
Το αραβικό όνομα για την πύλη, το Bab el-Khalil, κυριολεκτικά "Πύλη του Φίλου", αναφέρεται στον Ιμπραήμ/Αβραάμ, "τον αγαπημένο του Θεού". Δεδομένου ότι κατά παράδοση ο τόπος ταφής του βρίσκεται στη Χεβρώνα, της οποίου το αραβικό όνομα είναι Αλ-Χαλίλ (El-Khalil), έτσι το αραβικό όνομα για την Πύλη της Γιάφα μεταφράζεται ως «Πύλη της Χεβρώνας».
Στους μεσαιωνικούς χρόνους οι Άραβες συνήθιζαν να αποκαλούν αυτή την πύλη Bab Mihrab Dawud, ή «Πύλη του Θαλάμου/Ιερού του Δαβίδ», από την πεποίθηση ότι το δωμάτιο στην κορυφή του κορμού του Ηρωδιανού πύργου αντιπροσώπευε τον «ιδιωτικό θάλαμο» ή το «δωμάτιο προσευχής» του Προφήτη Δαβίδ (Dawud), το οποίο αναφέρεται συγκεκριμένα στο Κοράνιο (Σούρα 38. Sad, Ayah 21[3]).[4] Ο Προφήτης Dawud είναι ο τρόπος, με τον οποίο είναι γνωστός ο βασιλιάς Δαβίδ στο Ισλάμ.
Οι Σταυροφόροι, που ανοικοδόμησαν την ακρόπολη στα νότια της Πύλης της Γιάφας, έκτισαν επίσης μία πύλη πίσω από τη σημερινή τοποθεσία της Πύλης της Γιάφα, αποκαλώντας την «Πύλη του Δαβίδ».
Όπως οι λίθοι που χρησιμοποιούνται για τα υπόλοιπα τείχη της Παλαιάς Πόλης, έτσι και οι πλίθοι της Πύλης της Γιάφα είναι μεγάλοι, λαξευμένοι, στο χρώμα της άμμου.[5] Η είσοδος έχει ύψος περίπου 6 μέτρα και ο τοίχος υψώνεται άλλα 6 μέτρα επάνω από αυτό.[6]
Δίπλα στον πύργο της παλαιάς πύλης (η ίδια η Πύλη της Γιάφας του 1538, η οποία χρησιμοποιείται μόνο από πεζούς), υπάρχει ένα μεγάλο ρήγμα στον τοίχο, από το οποίο περνά ο δρόμος. Αυτό το ρήγμα βρίσκεται μεταξύ του πύργου της πύλης και της ακρόπολης/πύργου του Δαβίδ. Φωτογραφίες από περίπου το 1870 έως το 1890 δείχνουν, ότι αρχικά το τείχος της πόλης ήταν συνεχές σε εκείνο το σημείο, αν και το τμήμα του τείχους μεταξύ της ακρόπολης και του πύργου της πύλης ήταν πολύ χαμηλότερο, λόγω του γεγονότος ότι μία τάφρος διέτρεχε γύρω από την ακρόπολη και το τείχος της πόλης σε εκείνο το σημείο κατασκευάστηκε από το κάτω μέρος της τάφρου και επάνω. Επομένως, παρόλο που το συνολικό ύψος αυτού του τμήματος του τείχους ήταν πιθανώς το ίδιο με του υπόλοιπου τείχους της πόλης, παρέχοντας επομένως παρόμοιο επίπεδο προστασίας από τους εισβολείς, η κορυφή του τμήματος του τείχους έφτανε μόνο περίπου 2 μ. επάνω από την τάφρο, πολύ χαμηλότερο σε ύψος τόσο από το παρακείμενο τείχος της πόλης, όσο και από την ακρόπολη.[7][8] Η παραβίαση έγινε από τις οθωμανικές αρχές πριν από την επίσκεψη του αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β' της Γερμανίας στην πόλη και επέτρεψε σε αυτόν και τη συνοδεία του να εισέλθουν άνετα στην Ιερουσαλήμ επάνω σε άλογα και άμαξες.[9] Για τον σκοπό αυτό χρειάστηκε να συμπληρωθεί και μέρος της τάφρου.[9]
Ο Πύργος του Δαβίδ είναι μία αρχαία ακρόπολη, που βρίσκεται κοντά στην είσοδο της Πύλης της Γιάφας στην Παλαιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. Κτισμένη για να ενισχύσει ένα στρατηγικά αδύναμο σημείο στην άμυνα της Παλαιάς Πόλης, η ακρόπολη που υπάρχει σήμερα, κατασκευάστηκε τον 2ο αι. π.Χ. και στη συνέχεια καταστράφηκε και ξανακτίστηκε διαδοχικά από Χριστιανούς, Μουσουλμάνους, Μαμελούκους και Οθωμανούς κατακτητές της Ιερουσαλήμ. Τα ισχυρά προπύργια, που εξακολουθούν να βλέπονται σήμερα γύρω από τη βάση του πύργου, πιστεύεται ότι κτίστηκαν από τον βασιλιά Ηρώδη, στη μνήμη του αδελφού του, και στο παρελθόν το όνομά του ο Πύργος του Φασαήλ (εβραϊκά: מגדל פצאל).[10] Κατά τη διάρκεια του εβραϊκού πολέμου με τη Ρώμη, ο Simon bar Giora έκανε τον πύργο τόπο διαμονής του.[11] Από τον ίδιο τον αρχικό πύργο, περίπου 16 σειρές από τις αρχικές ορθογώνια λαξευμένες πέτρες διακρίνονται ακόμη να υψώνονται από το επίπεδο του εδάφους, επάνω στις οποίες προστέθηκαν μικρότερες πέτρες σε μεταγενέστερη περίοδο, οι οποίες αύξησαν σημαντικά το ύψος του. Ο χώρος περιέχει σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, που χρονολογούνται πριν από 2.700 χρόνια και είναι ένας δημοφιλής χώρος για εκδηλώσεις, εκθέσεις χειροτεχνίας, συναυλίες και παραστάσεις ήχου και φωτός.
Το 1907 τοποθετήθηκε ένα ωρολόγιο στην οροφή της πύλης και το 1908 ένας πολύ περίτεχνος πύργος ωρολογίου κτίστηκε στην κορυφή του ιστορικού πύργου της Πύλης της Γιάφας. Εκτός από την εξυπηρέτηση της αναπτυσσόμενης επιχειρηματικής περιοχής στο επάνω μέρος της κοιλάδας Γέενας (Hinnom), επρόκειτο να είναι ένας από τους περίπου 100 τέτοιους πύργους ωρλογίων, που κατασκευάστηκαν σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1900 για τον εορτασμό του 25ου έτους διακυβέρνησης του σουλτάνου Aβδούλ Χαμίτ Β΄. αλλά λόγω του υψηλού κόστους των 20.000 φράγκων και της ένδειας της πόλης, τα χρήματα δεν συγκεντρώθηκαν έγκαιρα και ο πύργος του ωρολογίου δεν ολοκληρώθηκε παρά το 1908.[12]
Επτά τέτοιοι πύργοι ωρολογίου ανεγέρθηκαν σε αυτό που είναι το σημερινό Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη - στο Σαφέντ, την Άκρα, τη Χάιφα, τη Nαζαρέτ, τη Nαμπλούς, την Ιερουσαλήμ και τη Γιάφα. Το γεγονός ότι η Πύλη της Γιάφας στην Ιερουσαλήμ επιλέχθηκε για τον πύργο του ωρολογίου, δείχνει τη σημασία της Πύλης εκείνη την εποχή, μεγαλύτερης από την Πύλη της Δαμασκού.
Ο πύργος του ωρολογίου κτίστηκε από ασβεστόλιθο λατομείου (μία μικρή λατομική δραστηριότητα) από το κοντινό Σπήλαιο του Σεδεκία.[13] Είχε ύψος 13 μ. και στην κορυφή του υπήρχαν και στις τέσσερις πλευρές ωρολόγια, προσανατολισμένα στα σημεία του ορίζοντα. Η ανατολική και η δυτική όψη έδειχναν επίσημη ώρα (ώρα Ευρώπης), ενώ η βόρεια και η νότια όψη έδειχναν τοπική ώρα. Επάνω από τις πλευρές με τα ωρολόγια υπήρχε μία καμπάνα και το σύμβολο της οθωμανικής κυριαρχίας, ένα μισοφέγγαρο με αστέρι.
Ο οθωμανικός πύργος του ωρολογίου κράτησε μόνο μία δεκαετία και κατεδαφίστηκε από τους Βρετανούς το 1922 για αισθητικούς λόγους.[12] Το ίδιο το ωρολόγιο ανεγέρθηκε ξανά σε έναν σύγχρονο, πολύ λιγότερο διακοσμημένο πύργο στην πλατεία Άλενμπυ κοντά στα Βρετανικά Ταχυδρομεία και το Δημαρχείο. Αυτός ο βρετανικός πύργος κατεδαφίστηκε τελικά το 1934.[14][15]
Οι βρετανικές αρχές προσπάθησαν να αναδημιουργήσουν την ιστορική πτυχή των τειχών και των πυλών της πόλης του 16ου αι. και θεώρησαν τον πύργο του ωρολογίου ως μία αντιαισθητική, παραμορφωτική προσθήκη. Στο πλαίσιο του ίδιου γενικού σχεδίου κατεδαφίστηκαν και όλα τα πρόσφατα κτίρια, που ήταν τοποθετημένα στα τείχη και τις πύλες της πόλης.
Έξω από το ρήγμα του 1898 στο τείχος της πόλης στην Πύλη Γιάφας, στη νότια πλευρά της[16] και κοντά στο περίπτερο Μπεζαλέλ (Bezalel), ήταν το λεγόμενο "σεμπίλ του σουλτάνου", που κτίστηκε το 1900 ή λίγο πριν από αυτό.[16] Επίσης αφαιρέθηκε το 1921 από τις βρετανικές αρχές.[16]
Το περίπτερο Μπεζαλέλ κοντά στην Πύλη Γιάφας ήταν μία επικασσιτερωμένη ξύλινη κατασκευή με οδοντωτή οροφή και πύργο, που κτίστηκε το 1912 ως κατάστημα και εκθεσιακός χώρος της Σχολής Τεχνών Μπεζαλέλ. Σχεδιάστηκε ειδικά για τουρίστες και περαστικούς, που κατευθύνοντο προς και εξέρχονται από την Παλαιά Πόλη. Το περίπτερο κατεδαφίστηκε έξι χρόνια μετά την ανέγερσή του.
Μετά την ανακατάληψη της Ιερουσαλήμ το 132 μ.Χ., ο Αυτοκράτορας Αδριανός ανοικοδόμησε την πόλη ως ρωμαϊκή πόλη, που ονομαζόταν Aιλία Καπιτωλίνα. Μία υψηλή στήλη στην πλατεία μέσα στην Πύλη της Δαμασκού ήταν το σημείο εκκίνησης για μετρήσεις σε άλλες πόλεις, όπως υποδεικνύεται στον ψηφιδωτό Χάρτη Mαντάμπα. Η στήλη αυτή φαίνεται ότι έπεσε ή κατεδαφίστηκε κατά τη Βυζαντινή περίοδο.
Τον 20ο αι. η πλατεία έξω από την Πύλη της Γιάφας εξυπηρετούσε τον ίδιο σκοπό. Κατά τη διάρκεια της Βρετανικής Εντολής για την Παλαιστίνη, ένας δείκτης έξω από την Πύλη χρησίμευε ως το σημείο μηδέν για τις αποστάσεις από και προς την Ιερουσαλήμ. Δεν υπάρχει τέτοιος δείκτης σήμερα.
Η πύλη της Γιάφας εγκαινιάστηκε το 1538 ως μέρος της ανοικοδόμησης των τειχών της Παλαιάς Πόλης από τον Σουλεϊμάν Α΄ τον μεγαλοπρεπή.[5]
Το 1898 ανοίχτηκε ρήγμα στο τείχος που συνέδεε την ακρόπολη με τον πύργο της πύλης που αποτελούσε την Πύλη της Γιάφα, πριν από την επίσκεψη του Γερμανού Αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β'. Φήμες λένε ότι ο Κάιζερ επέμενε να μπει στην πόλη ιππεύοντας στο λευκό του άλογο ή, σύμφωνα με κάποιους, επάνω στην άμαξά του. Ο τοπικός μύθος έλεγε ότι η Ιερουσαλήμ θα διοικούνταν από έναν βασιλιά, που θα έμπαινε στις πύλες της πόλης με ένα λευκό άλογο, έτσι για να ικανοποιηθεί η ματαιοδοξία του αυτοκράτορα και να αποφευχθεί η μοίρα που προαναγγέλλει ο μύθος, έγινε ρήγμα στο τείχος, αντί να του επιτραπεί να διασχίσει μία πύλη. Καθώς το κατεδαφισμένο τμήμα του τείχους ρίχτηκε μέσα στην τάφρο της ακρόπολης, ένα τμήμα της τάφρου γέμισε, δημιουργώντας τη ράμπα που επέτρεπε στον αυτοκράτορα να έχει πρόσβαση στο ρήγμα και να εισέλθει στην πόλη με το άλογό του (ή με την άμαξα του). Αυτό ήταν ένα από τα πολλά έργα, που έγιναν προς τιμήν του. Σύγχρονες μαρτυρίες για την είσοδο του αυτοκράτορα και την καταστροφή του τείχους δίπλα στην Πύλη της Γιάφα από τις Οθωμανικές αρχές, γράφτηκαν από τον Ντέιβιντ Γέλιν, συνεργάτη της εβραϊκής εφημερίδας «Χα-Μέλιτζ», στην κανονική στήλη του με τίτλο «Γράμματα από την Ιερουσαλήμ» σε πολλές περιπτώσεις (π.χ. 3 Tamuz 5658, ie 23 Ιουνίου 1898· μέσα Av 5658, ie περίπου τέλη Ιουλίου 1898· και 28 Elul 5658, ie 15 Σεπτεμβρίου 1898).[17]
Υπήρχαν φωνές στον γαλλικό Τύπο που τάσσονταν κατά αυτής της κατεδάφισης. Ο κάιζερ αντιτάχθηκε προφορικά στην οθωμανική πρωτοβουλία, στην οποία ο Γερμανός πρεσβευτής στην Πύλη έστειλε μία καθησυχαστική γραπτή απάντηση στο Βερολίνο, καθησυχάζοντας τον μονάρχη του ότι αυτό ήταν απλώς η εφαρμογή μακροχρόνιων σχεδίων υποδομής.[18]
Ακριβώς μέσα στην πύλη, πίσω από μία σιδερένια εσχάρα στα αριστερά, βρίσκονται δύο τάφοι. Αυτοί ανήκουν σε δύο αξιόλογους άνδρες της Οθωμανικής εποχής, αλλά ένας λαϊκός μύθος τα αποδίδει στους δύο αρχιτέκτονες, στους οποίους ο Σουλεϊμάν Α΄ ανέθεσε την κατασκευή των τειχών της Παλαιάς Πόλης. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Σουλεϊμάν Α΄ είδε ότι οι αρχιτέκτονες είχαν αφήσει το όρος Σιών και τον τάφο του βασιλιά Δαβίδ έξω από τον περίβολο, διέταξε να τους εκτελέσουν. Ωστόσο, σεβόμενος το εντυπωσιακό τους επίτευγμα, τους έβαλε να ταφούν μέσα στα τείχη, δίπλα στην Πύλη Γιάφας.[19]
Το 1917 ο Βρετανός στρατηγός Έντμουντ Άλενμπυ εισήλθε στην Παλαιά Πόλη μέσω της Πύλης της Γιάφα,[20] δίνοντας μία ομιλία στον κοντινό Πύργο του Δαβίδ. Ο Άλενμπι μπήκε στην πόλη με τα πόδια σε ένδειξη σεβασμού για την πόλη και επιθυμίας να αποφύγει τη σύγκριση με την είσοδο του κάιζερ το 1898.
Το 1944 οι Βρετανοί κατεδάφισαν τη σειρά των σπιτιών, που είχαν στηθεί στην εξωτερική όψη του τείχους της πόλης, που οδηγούσε στην πύλη της Γιάφα από τα βόρεια, σε μία προσπάθεια να αποκαταστήσουν την ιστορική εικόνα της Ιερουσαλήμ.[21]
Κατά τη διάρκεια του Αραβο-Ισραηλινού πολέμου του 1948, οι ισραηλινές δυνάμεις πολέμησαν σκληρά, για να συνδέσουν την εβραϊκή συνοικία της Παλαιάς Πόλης με τη δυτική Ιερουσαλήμ, που ελέγχεται από το Ισραήλ, ελέγχοντας την Πύλη της Γιάφας. Οι Ισραηλινές δυνάμεις δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν τον έλεγχο της πύλης μέχρι τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967.
Το 2000 ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' ήρθε μέσω της Πύλης της Γιάφας στην Παλαιά Πόλη κατά την επίσκεψή του στο Ισραήλ το Άγιο Έτος.
Μέσα στην Πύλη της Γιάφας υπάρχει μία μικρή πλατεία με εισόδους στη Χριστιανική Συνοικία (στα αριστερά), στη Μουσουλμανική Συνοικία (ευθεία μπροστά) και στην Αρμενική Συνοικία (στα δεξιά, μετά τον Πύργο του Δαβίδ). Την πλατεία πλαισιώνουν ένα γραφείο τουριστικών πληροφοριών και καταστήματα. Η είσοδος στη μουσουλμανική συνοικία είναι μέρος της αγοράς (suq).
Η θέση της Πύλης καθορίζεται από την τοπογραφία της πόλης. Βρίσκεται στο σημείο, όπου η κοιλάδα που ακολουθείται από την οδό Γιάφας συναντά το τείχος της πόλης στο επάνω άκρο της Εγκάρσιας Κοιλάδας, η οποία διχοτομεί την Παλσιά Πόλη με κατεύθυνση περίπου δυτικά προς ανατολικά, μεταξύ της βορειοδυτικής κορυφογραμμής και του νοτιοδυτικού λόφου, που είναι γνωστό ως Όρος Σιών.[22][23] Μέσα στην πόλη υπάρχουν σήμερα δύο δρόμοι, που ακολουθούν την Εγκάρσια Κοιλάδα προς τα ανατολικά, προς τα κάτω στην Κεντρική ή Κοιλάδα του Τυροποιών και καταλήγουν στο Όρος του Ναού: η οδός Δαβίδ, που συνεχίζεται από την Οδό της Αλυσίδας.[24] Η Εγκάρσια Κοιλάδα με τους δύο δρόμους χωρίζει την πόλη σε ένα βόρειο και ένα νότιο μισό, με τις χριστιανικές και μουσουλμανικές συνοικίες στα βόρεια και τις αρμενικές και εβραϊκές συνοικίες στα νότια.
Η Πύλη Γιάφας χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό από πεζούς και οχήματα. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο δρόμος που πλαισίωνε την Πύλη μετακινήθηκε πιο δυτικά και στη θέση του κατασκευάστηκε μία πλατεία, για να συνδέσει την Πύλη Γιάφας με το εμπορικό κέντρο Mamilla, που θα κτιστεί σύντομα απέναντι.
Το 2010 η Εφορεία Αρχαιοτήτων του Ισραήλ ολοκλήρωσε μία δίμηνη αποκατάσταση και καθαρισμό της Πύλης Γιάφας ως μέρος ενός έργου 4.000.000 δολαρίων, που ξεκίνησε το 2007 για την ανακαίνιση των τειχών της Παλαιάς Πόλης.[6] Ο καθαρισμός περιλάμβανε την αντικατάσταση σπασμένων λίθων, τον καθαρισμό των τοίχων από ρύπους καυσαερίων αυτοκινήτων και την επανατοποθέτηση μίας περίτεχνης αραβικής επιγραφής, που είχε στηθεί στην αρχική αφιέρωση της πύλης το 1593. Θραύσματα σφαίρας στην πύλη, από τις μάχες στον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1948, διατηρήθηκαν.[25] Οι εργασίες υποδομής δίπλα στην Πύλη της Γιάφας αποκάλυψαν επίσης ένα αρχαίο υδραγωγείο, που χρονολογείται από τον 2ο ή τον 3ο αιώνα μ.Χ.[26]
The testimonies of the tenth-century Muslim geographers identify the Tower itself with the prayer place of King David (Mihrab Dawud), that was mentioned in the Qur'an....(9) .... At the top is a construction which resembles a room and that is the mihrab." Note 9: Qur'an, xxxviii. 21: "....they ascended over the wall into the upper chamber (mihrab), when they went in unto David....