Η Σέλι-Αν Φρέιζερ-Πράις (Shelly-Ann Fraser-Pryce, γεννήθηκε Φρέιζερ, 27 Δεκεμβρίου 1986) είναι Τζαμαϊκανή αθλήτρια των δρόμων ταχύτητας. Είναι δύο φορές χρυσή Ολυμπιονίκης (2008, 2012) στα 100 μέτρα,[2] καθώς και δέκα φορές παγκόσμια πρωταθλήτρια.[3]
Μεγάλωσε με τα δύο αδέρφια της από τη μητέρα της, που ήταν πρώην αθλήτρια που εργαζόταν ως πλανόδια πωλήτρια. Ταλαντούχα σπρίντερ από πολύ μικρή ηλικία, άρχισε να τρέχει ξυπόλητη στο δημοτικό σχολείο από την ηλικία των 10 ετών. Σε όλη τη διάρκεια της φοίτησης στο γυμνάσιο ήταν δραστήρια στο στίβο νέων, αγωνιζόμενη στα πρωταθλήματα αγοριών και κοριτσιών μεταξύ δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (γνωστά τοπικά ως "Champs") και κέρδισε το χάλκινο στα 100 μέτρα σε ηλικία 16. Ως μαθήτρια γυμνασίου, έτρεξε 100 μέτρα σε 11,57 δευτερόλεπτα - ένα πολλά υποσχόμενο αποτέλεσμα για ένα 16χρονο κορίτσι.
Το 2002, έτρεξε 25,35 δευτερόλεπτα για να κερδίσει τον τίτλο των 200 μέτρων στο Τζαμάικα Πρωτάθλημα κάτω των 18 ετών και αργότερα την ίδια χρονιά βοήθησε την ομάδα των Τζαμαϊκανών να κερδίσει το χρυσό σκυταλοδρομίας 4 × 100 μ. στο Πρωτάθλημα Νεανίδων Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής, που διεξήχθη στο Μπρίτζταουν των Μπαρμπάντος. Το 2007, ενώ φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας στο Κίνγκστον, βελτίωσε το καλύτερό της σε 11,31 δευτερόλεπτα, κατέλαβε την πέμπτη θέση στο εθνικό πρωτάθλημα και κέρδισε ένα ασημένιο μετάλλιο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα για το τρέξιμό της στα 4 × 100 μέτρα σκυταλοδρομίας.[4][5]
Έγινε διεθνώς γνωστή το 2008 στους Ολυμπιακούς του Πεκίνο, όταν στέφθηκε χρυσή Ολυμπιονίκης στα 100 μέτρα, με ατομικό ρεκόρ 10,78 δευτερόλεπτα.[6][7][8] Βελτίωσε κατά 0,53 δευτερόλεπτα τον καλύτερο της προηγούμενης χρονιά, και ήταν επίσης ο δεύτερος ταχύτερος στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων εκείνη την εποχή, πίσω από το Ολυμπιακό ρεκόρ του 1988 της Φλόρενς Γκρίφιθ-Τζόινερ.
Την επόμενη χρονιά με χαρακτηριστικά προσόν της την εξαιρετική εκκίνηση που της επέτρεπε το μικρό της σώμα, με ανάστημα μόλις 1,52 μέτρα, έγινε και Παγκόσμια Πρωταθλήτρια στο ίδιο αγώνισμα με χρόνο 10,73 βελτιώνοντας την επίδοσή της.[9] Χρυσή έγινε και στη σκυταλοδρομία με την ομάδα της Τζαμάικας.[4]
Η Φρέιζερ υπέστη αποκλεισμό έξι μηνών, όταν στο δείγμα αντιντόπινγκ από το μίτινγκ του Diamond League της Σαγκάης βρέθηκε η ουσία οξυκωδόνη.[10][11] Αυτή η ουσία χρησιμοποιείται ως παυσίπονο, και δεν θεωρείται ως ουσία βελτίωσης επιδόσεων.[12] Ο προπονητής της Στίβεν Φράνσις είπε πως η Φρέιζερ πήρε την ουσία λόγω πονόδοντου. Ωστόσο, η αθλήτρια πήρε την ευθύνη πάνω της λέγοντας: "Είμαι επαγγελματίας αθλήτρια – που υποτίθεται πρέπει να εξετάζεται ιατρικά – έτσι για οτιδήποτε βάζω μέσα στο σώμα μου, ευθύνομαι να πάρω την ευθύνη και έτσι έκανα."[13]
Λόγω ενός τραυματισμού στην κνήμη, η Φρέιζερ-Πράις κατάφερε να πάρει την τέταρτη θέση στα 100 μέτρα με 10,99 δευτερόλεπτα. Παραμένει η μοναδική εμφάνιση της σε τελικό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα όπου δεν κέρδισε χρυσό στα 100 μέτρα. Όμως, πήρε ένα αργυρό μετάλλιο με την ομάδα της Τζαμάικας σε 41,71 δευτερόλεπτα, επίδοση που ήταν εθνικό ρεκόρ.[14]
Τον Ιανουάριο του 2011 παντρεύτηκε τον Τζέισον Πράις, αλλάζοντας το όνομά της. Η αθλήτρια υπερασπίστηκε με επιτυχία τον τίτλο της στα 100 μέτρα, σε χρόνο 10,75 δευτερόλεπτα. Πίσω της τερμάτισαν οι Καρμελίτα Τζέτερ και Βερόνικα Κάμπελ-Μπράουν.[15]
Στον πρώτο της αγώνα 200 μέτρων σε διεθνές πρωτάθλημα, έκανε ατομικό ρεκόρ 22,09 δευτερολέπτων και τερμάτισε στη δεύτερη θέση, πίσω από την Άλισον Φίλιξ.[16] Επίσης, έτρεξε και στη σκυταλοδρομία 4 × 100 μέτρων με την ομάδα της Τζαμάικας, τερματίζοντας στη δεύτερη θέση με χρόνο 41,41.[17]
Η Φρέιζερ-Πράις εισήλθε στο πρωτάθλημα όντας η παγκόσμια κορυφαία της σεζόν στα 100 και 200 μέτρα. Κέρδισε τα 100 μέτρα με νέα κορυφαία επίδοση χρόνου 10,71 δευτερόλεπτα.[18] Κέρδισε και τα 200 μέτρα σε χρόνο 22,17 δευτερολέπτων, ενώ κατέκτησε χρυσό μετάλλιο και στα 4 × 100 μέτρα σκυταλοδρομία με την εθνική ομάδα. Αυτή και ο συναθλητής της Γιουσέιν Μπολτ πήραν τα χρυσά μετάλλια σε 100, 200 και 4 × 100 στις γυναίκες και τους άνδρες αντίστοιχα.
Στο ντεμπούτο της σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Κλειστού, κέρδισε τον τελικό των 60 μέτρων σε χρόνο 6,98 δευτερολέπτων. Αυτός ο χρόνος την κατέταξε 7η ταχύτερη όλων των εποχών.[19]
Πηγαίνοντας για το πρωτάθλημα, ο προπονητής της αποφάσισε η Φρέιζερ-Πράις να επικεντρωθεί στα 100 μέτρα παρά να υπερασπιστεί τον τίτλο της στα 200.[20] Έτσι, υπερασπίστηκε τον τίτλο της στα 100 μέτρα σε χρόνο 10,76,[21] αφήνοντας πίσω της την Ντάφνι Σχίπερς, η οποία νίκησε στα 200 μέτρα. Επιπρόσθετα, έγινε η πρώτη γυναίκα που κερδίζει τρεις φορές τα 100 μέτρα σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Επίσης, οδήγησε την ομάδα της στη νίκη στη σκυταλοδρομία 4 × 100, καταρρίπτοντας το ρεκόρ πρωταθλήματος, με επίδοση 41,07.
Πηγαίνοντας στο Ρίο, είχε ως στόχο να υπερασπιστεί τον τίτλο της και να κάνει τρεις συνεχόμενες Ολυμπιακές νίκες στα 100 μέτρα.[22] Ωστόσο, έφερε έναν τραυματισμό στο δάχτυλο του ποδιού. Προκρίθηκε για τον τελικό,[23] αλλά από τον ημιτελικό και μετά ο πόνος του τραυματισμού έγινε πιο έντονος. Μιάμιση ώρα μετά τον ημιτελικό, συμμετείχε στον τελικό, και ήταν ικανή μόνο για το χάλκινο μετάλλιο, πίσω από την Ελέιν Τόμσον και την Τόρι Μπόουι, σε χρόνο 10,86.[24]
Μετά την Ολυμπιάδα αποχώρησε για δύο χρόνια λόγω τοκετού του πρώτου της παιδιού ονόματι Ζάιον.[25]
Επέστρεψε στους στίβους μετά από τοκετό, τρέχοντας στο Εθνικό Πρωτάθλημα τερματίζοντας στη δεύτερη θέση με χρόνο 10,73, τον ίδιο που έκανε και η Τόμσον (με διαφορά χιλιοστών).[26] Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου 2019, η Φρέιζερ-Πράις έγινε η μεγαλύτερη σε ηλικία αθλήτρια που κέρδισε τα 100 μέτρα σε Παγκόσμιο ή Ολυμπιακούς Αγώνες.[27][28] Αυτή ήταν η τέταρτη νίκη της αθλήτριας στα 100 μέτρα. Με την εθνική ομάδα, κέρδισε για άλλη μια φορά το αγώνισμα της σκυταλοδρομίας σε χρόνο 41,44 δευτερόλεπτα.
Στις 5 Ιουνίου 2021, σημείωσε νέα καλύτερη προσωπική επίδοση και νέο ρεκόρ Τζαμάικας με 10,63 δευτερόλεπτα στο JAAA Olympic Destiny Series στο Κίνγκστον, και έγινε η ταχύτερη γυναίκα εν ζωή (εκείνη την εποχή).[29] Στον τελικό των 100 μέτρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, έκανε κακή εκκίνηση και τερμάτισε δεύτερη πίσω από την υπερασπίστρια του Ολυμπιακού τίτλου Ελέιν Τόμσον με χρόνο 10,74 δευτερόλεπτα.[4] Για άλλη μία φορά οι γυναίκες από την Τζαμάικα κατέλαβαν τις τρεις πρώτες θέσεις στο βάθρο, όπως και στο Πεκίνο το 2008.[30] Κερδίζοντας το τέταρτο συνεχόμενο Ολυμπιακό της μετάλλιο στα 100 μέτρα, η Φρέιζερ-Πράις πέτυχε ρεκόρ των περισσότερων μεταλλίων που κέρδισε στο αγώνισμα οποιαδήποτε αθλήτρια.[31]
Στο Ντάϊμοντ Λιγκ της Λωζάνης στις 26 Αυγούστου 2021, η Φρέιζερ-Πράις έτρεξε στα 100 μέτρα σε 10,60 δευτερόλεπτα (ο τρίτος ταχύτερος χρόνος όλων των εποχών) για να κερδίσει την Τόμσον, της οποίας ο χρόνος ήταν 10,64 δευτερόλεπτα.[32]
Στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου του 2022 στο Γιουτζίν των ΗΠΑ στις 17 Ιουλίου, κατέκτησε το πέμπτο χρυσό μετάλλιο στα 100 μέτρα με χρόνο 10,67 δευτερόλεπτα, ενώ και οι τρεις θέσεις του βάθρου ήταν της Τζαμάικας. Έγινε η πρώτη γυναίκα που κέρδισε πέντε χρυσά μετάλλια σε ένα αγώνισμα σε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και η μεγαλύτερη σε ηλικία, ήδη 35 ετών.[5][33] Κατέκτησε επίσης το αργυρό μετάλλιο στα 200 μέτρα με χρόνο 21,81 δευτερόλεπτα, όπως και στη σκυταλοδρομία 4x100 μέτρα με την ομάδα της Τζαμάικας.[34][35]
Είδος | Αγώνισμα | Χρόνος (δευτ) | Ημερομηνία | Τόπος | Σημ. |
---|---|---|---|---|---|
Ανοικτός | 100 μέτρα | 10,60 (+1,7 μ/δ) | 26 Αυγούστου 2021 | Λωζάννη, Ελβετία | ΕΡ, 3η όλων των εποχών |
200 μέτρα | 22,09 (−0,2μ/δ) | 8 Αυγούστου 2012 | Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο | ||
400 μέτρα | 54,93 | 5 Μαρτίου 2011 | Κίνγκστον, Τζαμάικα | ||
Κλειστός | 60 μέτρα | 6,98 | 9 Μαρτίου 2014 | Σόποτ, Πολωνία | 8η όλων των εποχών |