Συμφραστικός πίνακας

Συμφραστικός πίνακας λέξεων είναι ένας αλφαβητικά οργανωμένος κατάλογος των σημαντικότερων λεξικών μονάδων (λέξεων ή φράσεων)[1] ενός βιβλίου ή ολόκληρου του σώματος ενός γραπτού έργου. Τα λήμματα, τα οποία συνήθως περιλαμβάνουν όλους τους παραδειγματικούς τους τύπους (λημματοποίηση) συνοδεύονται από τα άμεσα συμφραζόμενά τους, έκτασης συνήθως ενός στίχου ή και ολόκληρης πρότασης, καθώς και τις αντίστοιχες παραπομπές. Πριν από την ψηφιακή εποχή μόνο για έργα πολύ μεγάλης σπουδαιότητας δημιουργήθηκαν συμφραστικοί πίνακες λόγω του απαιτούμενου χρόνου, του κόστους και της δυσκολίας που απαιτεί η δημιουργία τους. Ο πρώτος στην ιστορία συμφραστικός πίνακας δημιουργήθηκε για τη Βουλγάτα, τη λατινική μετάφραση της Αγίας Γραφής από τον Hugh of St Cher (1200 – 1263), ο οποίος επιστράτευσε 500 μοναχούς για να τον βοηθήσουν στο έργο του. Σήμερα οι συμφραστικοί πίνακες δημιουργούνται ηλεκτρονικά και υπηρετούν μια ολόκληρη σειρά από διαφορετικούς σκοπούς των επιστημών, κυρίως της γλωσσολογίας και της φιλολογίας.

Γλωσσολογικές Χρήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ΣΠ συνήθως χρησιμοποιούνται στη γλωσσολογία, για τη μελέτη ενός κειμένου. Παραδείγματα:

  • σύγκριση διαφορετικών χρήσεων της ίδιας λέξης
  • ανάλυση συχνότητας εμφάνισης μιας λέξης
  • εύρεση και ανάλυση φράσεων
  • εύρεση μετάφρασης
  • δημιουργία πινάκων

Αποκατάσταση Κειμένων

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι ΣΠ αποτελούν αναντικατάστατο εργαλείο των φιλολόγων για την αποκατάσταση, την ανάλυση και τη μελέτη της μικροδομής και της μακροδομής των κειμένων. Χειροποίητοι ΣΠ δημιουργήθηκαν για τη συστηματική μελέ­τη των Γραφών και για τα έργα όλων των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων.

Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για τη νεοελληνική γραμματεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ελάχιστοι είναι ακόμη οι Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για τη νεοελληνική γραμματεία. Το πρώτο ηλεκτρονικό με ελληνική τεχνογνωσία σχετικό έργο στη χώρα μας, υπήρξε το Λεξιλόγιο του Μακρυγιάννη των Ι. Ν. Καζάζη, Ν. Κυριαζίδη και J. Brehier.[2] Επρόκειτο για έναν πίνακα λέ­ξεων (index verborum) με τις παραπομπές τους. Η ίδια ομάδα εκπόνησε και Τα ελληνικά του Μακρυγιάννη.[3] Εκδόθηκαν επίσης Η θυσία του Αβραάμ στον Υπολογιστή: Λεξιλογικοί πίνακες και υφολογικά σχόλια [4] και Του κύκλου τα γυρίσματα: Ο Ερωτόκριτος σε ηλεκτρονική ανάλυση[5]. Ας αναφερθεί ακόμη το επίσης ηλεκτρονικό έργο των Ρόντρικ Μπίτον, Τζέιμς Κέλι και Τίνας Λεντάρη, Πίνακες Συμφραζομένων του “Διγενή Ακρίτα”.[6] Το Κέντρο Ελληνικής γλώσσας παρουσίασε σε ηλεκτρονική μορφή το ΣΠ του έργου του Γιώργου Σεφέρη[7] ενώ ακολούθησαν και ΣΠ για τον Μανόλη Αναγνωστάκη, τον Κώστα Βάρναλη, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Ανδρέα Κάλβο, τον Κώστα Καρυωτάκη και τον Μίλτο Σαχτούρη[8].

Βιβλιογραφικές αναφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Κατσόγιαννου, Μαριάννα· Βακαλοπούλου, Άννα (2021). Λεξικογραφια για ολους. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση. σελ. 331. ISBN 978-960-02-3711-5. 
  2. ↑ Καζάζης, Ι.Ν. (1983). Το λεξιλόγιο του Μακρυγιάννη ή πως μιλούσαν οι Έλληνες προτού βιαστεί η γλώσσα μας από την καθαρεύουσα. Ερμής. 
  3. ↑ Κυριαζίδης, Ν. Ι. (1992). Τα ελληνικά του Μακρυγιάννη με τον υπολογιστή = A tagged concordance of and other indices to the opera omnia of Makriyannis. Παπαζήση. ISBN 960-02-0937-5. 
  4. ↑ Φιλιππίδου, Ντία (1986). Η θυσία του Αβραάμ στον Υπολογιστή: Λεξιλογικοί πίνακες και υφολογικά σχόλια. Ερμής. ISBN 000076221 Check |isbn= value: length (βοήθεια). 
  5. ↑ Φιλιππίδου, Ντία (1996). Ερωτόκριτος σε ηλεκτρονική ανάλυση. Ερμής. ISBN 96-032-0027-1. 
  6. ↑ Beaton, Roderick (1995). Πίνακες Συμφραζομένων του "Διγενή Ακρίτα". Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. ISBN 960-7309-72-3. 
  7. ↑ «Συμφραστικός Πίνακας Λέξεων στο Ποιητικό Έργο του Γ. Σεφέρη». Πύλη για την Ελληνική γλώσσα. 
  8. ↑ «Συμφραστικοί Πίνακες Λέξεων για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2014.