Ταντέους Λερ-Σπουαβίνσκι

Ταντέους Λερ-Σπουαβίνσκι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Tadeusz Lehr-Spławiński (Πολωνικά)
Γέννηση20  Σεπτεμβρίου 1891[1][2][3]
Κρακοβία[4][5]
Θάνατος17  Φεβρουαρίου 1965[6][1][2]
Κρακοβία[4][5]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Ρακοβίτσκι
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[1][7]
ΣπουδέςΓιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταγλωσσολόγος
ΕργοδότηςΓιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο
Πανεπιστήμιο του Λβιβ[8]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαRector of Jagiellonian University
ΒραβεύσειςΑξιωματικός του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας[9]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Ταντέους Λερ-Σπουαβίνσκι (πολωνικά: Tadeusz Lehr-Spławiński) (20 Σεπτεμβρίου 1891 – 17 Φεβρουαρίου 1965) ήταν Πολωνός γλωσσολόγος, λόγιος και καθηγητής σλαβικών σπουδών. Εξελέγη δύο φορές πρύτανης του Γιαγκιελόνιου Πανεπιστημίου στην Κρακοβία, πριν και μετά τη ναζιστική γερμανική κατοχή της Πολωνίας.[10]

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λερ-Σπουαβίνσκι γεννήθηκε στην Κρακοβία. Ο πατέρας του ήταν ο Έντβαρντ Λερ, μηχανικός και η μητέρα του η Μάρια, το γένος Σπουαβίνσκα. Πήγε στο Λύκειο «Γιαν Γ΄ Σομπιέσκι» και, κατά τα έτη 1909–1915, σπούδασε γλωσσολογία, ιστορία της πολωνικής λογοτεχνίας, καθώς και κλασική φιλολογία στο Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας. Συνέχισε τις σπουδές του στη Βιέννη και ξεκίνησε τη διδακτική του καριέρα στο Ζακοπάνε.[11][12]

Το 1918 (μετά την επιστροφή της Πολωνίας στην ανεξαρτησία), ο Λερ-Σπουαβίνσκι έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Πόζναν και, από το 1922, στο Πανεπιστήμιο του Λβουφ, στο οποίο ηγήθηκε του Τμήματος Σλαβικής Φιλολογίας. Από το 1929 μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1962, ήταν καθηγητής γλωσσολογίας στο Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο, όπου εκλέχτηκε Πρύτανης του για πρώτη φορά λίγο πριν από την γερμανική εισβολή στην Πολωνία.[11] Μεταξύ των μαθητών του τον Οκτώβριο του 1938 ήταν ο 18χρονος Κάρολ Βοϊτίουα, ο μελλοντικός Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄.[13]

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 6 Νοεμβρίου 1939 κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Κράκαου, ο Λερ-Σπουαβίνσκι συνελήφθη και φυλακίστηκε από την Γκεστάπο με εντολή του SS-Obersturmbannführer Μπρούνο Μύλερ, μαζί με 184 καθηγητές και ακαδημαϊκούς από τρία διαφορετικά πανεπιστήμια της Κρακοβίας. Ήταν μέρος μιας πολύ ευρύτερης επίθεσης στην πολωνική πολιτιστική ελίτ γνωστή ως Ιντελιγκέντσακτιον.[14] Οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν πρώτα στη φυλακή στην οδό Μοντελούπιχ και – περίπου τρεις μέρες αργότερα – στο κέντρο κράτησης στο Μπρέσλαου, όπου πέρασαν 18 ημέρες στις φυλακές. Η Γκεστάπο του Μπρέσλαου ήταν απροετοίμαστη για μια τόσο μεγάλη μεταφορά κρατουμένων και περίμεναν την άδεια να τους στείλουν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ. Καθώς το στρατόπεδο ήταν γεμάτο, το βράδυ της 27ης Νοεμβρίου 1939 τους φόρτωσαν σε ένα τρένο για το στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν, που βρισκόταν έξω από το Βερολίνο.[15]

Ο Λερ-Σπουαβίνσκι ήταν μεταξύ μιας ομάδας ακαδημαϊκών της Κρακοβίας που απελευθερώθηκαν από την κράτηση τον Φεβρουάριο του 1940 ως αποτέλεσμα μιας διεθνούς διαμαρτυρίας στην οποία συμμετείχαν εξέχοντες Ιταλοί, συμπεριλαμβανομένου του Μπενίτο Μουσολίνι και του Βατικανού.[16] Μετά την αποφυλάκισή του, συμμετείχε σε υπόγεια διδασκαλία κατά την περίοδο της κατοχής. Το 1945, μετά την απελευθέρωση της Κρακοβίας, έγινε ξανά πρύτανης του Γιαγκιελόνιου Πανεπιστημίου και υπηρέτησε μέχρι το 1946. Διετέλεσε επικεφαλής του Σλαβικού Ινστιτούτου της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και Doctor honoris causa στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα και στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας.

Ο Λερ-Σπουαβίνσκι ήταν παντρεμένος και είχε δύο γιους, τον Άντζεϊ και τον Βόιτσεχ και μια κόρη, τη Μπαρμπάρα. Πέθανε στις 17 Φεβρουαρίου 1965 στην Κρακοβία και ενταφιάστηκε στο ιστορικό κοιμητήριο Ρακοβίτσκι. Ένας δρόμος στην Κρακοβία πήρε το όνομά του.[10][11]

Έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Λερ-Σπουαβίνσκι είναι ο συγγραφέας πάνω από 400 δημοσιεύσεων στον τομέα της γλωσσολογίας και της ιστορίας, της ετυμολογίας, του νόμου του Σωσσύρ,[17] καθώς και του πολιτισμού και της εκπαίδευσης. Έγραψε λεξικά και πανεπιστημιακά εγχειρίδια.[10]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12159192k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. lehr-splawinski-tadeusz. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija» (Κροατικά) Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. 35898.
  4. ↑ 4,0 4,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 psb.14949.1.
  6. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Σεπτεμβρίου 2015.
  7. ↑ CONOR.SI. 68758883.
  8. ↑ Ανακτήθηκε στις 3  Ιουλίου 2019.
  9. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιανουαρίου 2022.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Jolanta Herian-Ślusarska. «Prof. Tadeusz Lehr-Spławiński, 1891-1965». Lista pamięci (στα Πολωνικά). Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο, Κρακοβία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2012. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Lehr-Spławiński, Tadeusz». http://www.fogra.com.pl/ Wydawnictwo Fogra. Językoznawstwo (Γλωσσολογία, 19ος και πρώτο μισό 20ού αιώνα). Portal wiedzy Onet.pl. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2012.  Εξωτερικός σύνδεσμος στο |website= (βοήθεια)
  12. ↑ «Lehr Spławiński, Tadeusz (with bibliography)». Małopolska w II Wojnie Światowej. 5 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2012. Source: Tadeusz Wroński, Kroniki okupowanego Krakowa, Κρακοβία, 1974 
  13. ↑ «Najważniejsze fakty z życia Karola Wojtyły». Biografia. Archidiecezja Krakowska. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2012. 
  14. ↑ Paweł Rozmus (Νοεμβρίου 2006). «Kto Ty jesteś… czyli rozważania w rocznicę Sonderaktion Krakau» (PDF). BIP 159. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2012. 
  15. ↑ «Więźniowie Sonderaktion Krakau» (PDF). Alma Mater No. 118. Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF 275 KB) στις 24 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Μαΐου 2012. 
  16. ↑ Von Uwe von Seltmann. «Jagd auf die Besten». Zweiter Weltkrieg (στα Γερμανικά). Spiegel Online. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2012. 
  17. ↑ Thomas Olander (26 Μαρτίου 2009). Lehr-Spławiński (issues in Slavic accentology, 1918). Walter de Gruyter. σελίδες 25–26. ISBN 9783110213355. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2012. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]