Ο Γνώμων κι ο Διαβήτης είναι το πλέον αναγνωρίσιμο σύμβολο του Ελευθεροτεκτονισμού. Ο γνώμων κι ο διαβήτης είναι αρχιτεκτονικάεργαλεία και χρησιμοποιούνται στον Ελευθεροτεκτονισμό συμβολικά για να διδάξουν ηθικά μαθήματα. Οι πρακτικοί τέκτονες χρησιμοποιούσαν τον γνώμονα για να διευθετούν τις ορθές γωνίες των κτιρίων και τον διαβήτη για να καθορίζουν τα όρια και τις αναλογίες των τμημάτων των οικοδομών τους. Συμβολικά:
Ο Γνώμονας έχει να κάνει με το γήινο διότι εφάπτεται της Γης
Ο Διαβήτης έχει να κάνει το ουράνιο - πνευματικό, διότι από ψηλά σχεδιάζει (Αεί ο Θεός ο Μέγας γεωμετρεί)[1]