Τζοβάννι Μπόνα ντε Μπολίρις

Τζιοβάνι Μπόνα ντε Μπολίρις
Παλιός χάρτης του Βενετικού Κάταρο (σημερινό Κότορ), όταν ο Τζιοβάνι Μπόνα ντε Μπολίρις έγραψε ποιήματα στην πόλη.
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1520 (πιθανώς)[1][2][3] Κότορ[1][3]
Θάνατος	1572 (πιθανώς)[1][2][3] Κότορ[1][3]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά[2] λατινική γλώσσα[2]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Πάδοβας[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιητής[1][2][3] αναγεννησιακός ανθρωπιστής[1][3]
Αξιοσημείωτο έργο	Descriptio Ascriviensis urbis[4][5]
Περίοδος ακμής	16ος αιώνας[6][2][3]
δεδομένα

Ο Τζιοβάνι Μπόνα ντε Μπολίρις ήταν ένας ανθρωπιστής ποιητής και συγγραφέας, ο οποίος έγραψε έργα στα Λατινικά και στα Ιταλικά.

Βιογραφία

Ο Μπολίρις γεννήθηκε στο Κάταρο (Κότορ), στην περιοχή που τότε ονομάστηκε Αλμπάνα Βενέτα (Βενετική Αλβανία, σημερινό Μαυροβούνιο). Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, όπου σπούδασε νομικά. Το 1551 μετακόμισε για να ζήσει στο Βασίλειο της Νεαπόλεως, όπου συμμετείχε, με αναγεννησιακούς ποιητές, στην δημιουργία ενός τόμου - γραμμένου στα ιταλικά - προς τιμήν της Τζιοβάνα ντ' Αράγκονα, Δούκισσας του Παλιάνο.^[7]

Πέθανε στο Κότορ το 1572. Το 1585, 13 χρόνια μετά το θάνατό του, δημοσιεύθηκε ένα ποίημά του στα Λατινικά προς τιμήν του Κότορ, το οποίο είχε γράψει ενώ ζούσε στην Τοσκάνη.^[7]

Έργα

Υπέγραψε τα ιταλικά και τα λατινικά ποιήματά του ως Τζιοβάνι Μπόνα, Γιοχάνες Μπόνα και Ιωάννες Μπόνα. Το πιο διάσημο έργο του είναι το «Descriptio sinus et urbis Ascriviensis (for D. Ioannem Bonam de Boliris, nobilem Catharensem)» (Περιγραφή του Κόλπου και της πόλης του Κάταρο (του κ. Τζιοβάνι Μπόνα ντε Μπολίρις, ευγενής του Κάταρο)) ένα ποίημα 331 λατινικών εξάμετρων με το οποίο δοξάζει τον Κόλπο του Κάταρο, το ίδιο το Κάταρο και τις άλλες περιοχές του Κόλπου του σημερινού Μαυροβουνίου.^[8]

Το έργο δημοσιεύθηκε στη Λούκκα, στην Τοσκάνη, το 1585 από τον Ραγουσιανό Δομινικανό μοναχό Σεραφίνο Ράτσi, στο προσάρτημα του "La Storia di Raugia" ("H Ιστορία της Ραγούσας").^[9]

Ο Μπόνα ντε Μπολίρις διατηρούσε στενές σχέσεις με τους λογοτεχνικούς κύκλους της Ιταλίας, ιδιαίτερα με τους Αυλικούς ποιητές της Νάπολης.

Όταν ο Τζιρολάμο Ρουσέλι, το 1551, συγκέντρωσε ποιητικά κείμενα για ανθολογία προς τιμήν της της Τζιοβάνα ντ' Αράγκονα, Δούκισσας του Παλιάνο, της όμορφης Ναπολιτάνας συζύγου του Ασκάνιο Κολόνα (μέλος της διάσημης οικογένειας Κολόνα), αποφάσισε να γράψει επίσης για τον Μπόνα ντε Μπολίρις του Κάταρο, ο οποίος, εντασσόμενος στην πρωτοβουλία, ήταν παρόν στον τόμο που δημοσιεύθηκε στη Βενετία το 1554 με τον τίτλο «Il tempio della divina signora donna Giovanna d'Aragona, fabbricato da tutti i più gentili spiriti e in tutte le lingue principali del mondo» (Ο Ναός της Θεϊκής Λαίδης, κυρίας Τζοάν της Αραγονίας, φτιαγμένος από τα πιο ευγενή πνεύματα και σε όλες τις κύριες γλώσσες του κόσμου).^[10]

Διαμάχη

Υπάρχει μια τρέχουσα διαμάχη για το αν ο Τζιοβάνι Μπόνα ντε Μπολίρις ανήκει στη λογοτεχνία της Κροατίας, του Μαυροβουνίου και της Σερβίας ή της Ιταλίας καθώς τα έργα του γράφτηκαν σε ιταλική μορφή σονάτας και στα λατινικά.^[11]

Έτσι, με πολύ λίγες εξαιρέσεις, οι Σέρβοι και Κροάτες ιστορικοί εισάγουν αυτόν τον συγγραφέα στις δικές τους εθνικές λογοτεχνίες αλλάζοντας το όνομά του αντίστοιχα σε "Ιβάν Μπολίκα" και "Ιβάν Μπούνιτς". Ο Μπόνα εισήχθη (μεταφράστηκε), αρχικά στις ανθολογίες των «Κροατών Λατινιστών» του 1969 και στη συνέχεια στην Μαυροβούνια Ανθολογία του 1979.^[11][12]

Eισήχθη στην πρώτη ιταλική ανθολογία ήδη το 1555, τέσσερις αιώνες νωρίτερα. Ο Μπόνα εισήχθη στο βιβλίο για τη Δούκισσα του Παλιάνο, όχι με ποιήματα γραμμένα στην κροατική γλώσσα, αλλά με ιταλικές σονάτες και λατινικό επίγραμμα, υπογράφοντας ως "Giovanni Bona da Cattaro" (προφ. Τζιοβάνι Μπόνα ντα Κάταρο).^[13]

Ο διάσημος Κροάτης δοκιμιογράφος Σλομποντάν Προσπέροβ Νόβακ, ήδη πρόεδρος του «Κροατικού Κέντρου της Λέσχης Πεν», έγραψε πρόσφατα σε ένα βιβλίο ότι «Ο Ιβάν Μπολίκα παραμένει αιώνια αριθμημένος στην κροατική λογοτεχνική ιστορία».^[14]

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 145676098. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
2. Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija». (Κροατικά) Κροατική Εγκυκλοπαίδεια. Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. Ανακτήθηκε στις 26  Μαΐου 2023.
3. «Hrvatski biografski leksikon». (Κροατικά) Croatian Biographical Lexicon. 1983. Ανακτήθηκε στις 26  Μαΐου 2023.
4. Dalibor Brozović, Tomislav Ladan: «Hrvatska enciklopedija». (Κροατικά) Κροατική Εγκυκλοπαίδεια. Ινστιτούτο Λεξικογραφίας «Μίροσλαβ Κρλέζα». 1999. Ανακτήθηκε στις 9  Ιουνίου 2023.
5. «Hrvatski biografski leksikon». (Κροατικά) Croatian Biographical Lexicon. 1983. Ανακτήθηκε στις 9  Ιουνίου 2023.
6. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jx20041118006. Ανακτήθηκε στις 8  Ιουνίου 2022.
7. Gelcich, Giuseppe. Memorie storiche sulle bocche di Cattaro. Zara, 1880.
8. Bolica, I. B· Seferović, Relja (2010). Opis zaljeva i grada Kotora / Descriptio sinus et urbis Ascriviensis / Ioannes Bona de Bolicis ; metru izvornika prilagodio Luko Paljetak. ISBN 978-953-6316-78-6. 897824737. 
9. Razzi, Serafino· Ferretti, Lodovico (1903). La storia di Ragusa: scritta nuovamente in tre libri. Ragusa [i.e. Dubrovnik: Tipografia Serbo-Ragusea. 80859038. 
10. Del tempio alla divina signora donna Giovanna d&39;Aragona. 
11. Quaderni Giuliani di storia, Year XXIII, Ιανουάριος-Ιούνιος 2002, Τεργέστη.
12. Randi, Oscar. Dalmazia etnica, incontri e fusioni. Tipografie venete. Venezia, 1990.
13. Gelcich, József (1880). Memorie storiche sulle Bocche di Cattaro. G. Woditzka. 
14. «Ivan Bolica». poezijahrvataboke.com. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. 

Βιβλιογραφία

• Gelcich, Giuseppe. Memorie storiche sulle bocche di Cattaro. Zara, 1880.
• Paulucci, Luigi. Le Bocche di Cattaro nel 1810. Edizioni Italo Svevo. Trieste, 2005.
• Randi, Oscar. Dalmazia etnica, incontri e fusioni. Tipografie venete. Venezia, 1990.
• Rheubottom, David. Age, Marriage, and Politics in Fifteenth-Century Ragusa. Oxford University Press, Oxford, 2000. (ISBN 0-19-823412-0)