Τουρμάρχης ονομαζόταν ο διοικητής της τούρμας (Λατινικά turma: «ίλη ιππικού»), η οποία ήταν μονάδα του Βυζαντινού στρατού.
Προκειμένου το Βυζάντιο να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των Αράβων, η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε θέματα-στρατιωτικές μονάδες,μετακινούμενες ανα την επικράτεια. Όταν οι μονάδες αυτές απέκτησαν μόνιμη εγκατάσταση,θέματα ονομάστηκαν οι περιοχές εγκατάστασής τους.Σε κάθε θέμα υπήρχε τακτικός στρατός για την αντιμετώπιση των εισβολέων και την προστασία των αμάχων. Ειδικοί αξιωματικοί, οι οποίοι ονομάζονταν εξπηλάτορες, στέλνονταν στις κατοικημένες περιοχές του θέματος οι οποίες βρίσκονταν στο δρομολόγιο της επιδρομής και οργάνωναν την μεταφορά των αμάχων σε οχυρωμένες περιοχές ή στα βουνά. Σε γενικές γραμμές το σύστημα άμυνας του Βυζαντίου προέβλεπε έγκαιρη προειδοποίηση σε περίπτωση επιδρομής, συλλογή πληροφοριών, αντιμετώπιση των επιδρομών, όταν αυτό ήταν δυνατό και συχνά διεξαγωγή επιδρομών σε αραβικά εδάφη ως αντίποινα. Αυτά τα καθήκοντα τα αναλάμβανε ο τακτικός στρατός και ιδιαίτερα οι τουρμάρχες και οι οποίοι ήταν οι πρώτοι που αναφέρονται στις Βυζαντινές πηγές ως Ακρίτες.[1]
Οι τουρμάρχες κατά τον 9ο αι. είχαν στις διαταγές τους όχι περισσότερους από 6000 περίπου άνδρες. Λεγόταν παλαιότερα και στρατηλάτης.
Η μέγιστη διαίρεση ενός στρατού αποτελούνταν από 3 τούρμες, την δεξιά, την κεντρική και την αριστερή και σε κάθε μία επικεφαλής ένας τουρμάρχης.[2]