Φρανς Φράνκεν ο νεότερος

Φρανς Φράνκεν ο νεότερος
Γέννηση1581[1][2][3] ή 5  Μαΐου 1581[4]
Αμβέρσα
Θάνατος6  Μαΐου 1642[5][2][6]
Αμβέρσα
Χώρα πολιτογράφησηςΚάτω Χώρες των Αψβούργων
Ιδιότηταζωγράφος[7][8][9]
ΤέκναΦρανς Φράνκεν ΙΙΙ[10] και Χιερόνυμους Φράνκεν III[10]
ΓονείςΦρανς Φράνκεν ο πρεσβύτερος
ΑδέλφιαThomas Francken[11]
Χιερόνυμους Φράνκεν II[11]
Αμπρόσιους Φράνκεν ΙΙ[11]
Σημαντικά έργαAllegory on the Christ child as the lamb of God, Allegory on the Abdication of Emperor Charles V in Brussels και The story of the prodigal son
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )
Αλληγορία της παραίτησης του Αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄ στις Βρυξέλλες

Ο Φρανς Φράνκεν ο νεότερος (φλαμανδικά: Frans Francken de Jonge, Αμβέρσα, 1581 – Αμβέρσα, 6 Μαΐου 1642) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος και το γνωστότερο μέλος της οικογένειας καλλιτεχνών Φράνκεν. Διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη της φλαμανδικής ζωγραφικής στο πρώτο ήμισυ του 17ου αιώνα, λόγω των καινοτομιών του στις ρωπογραφίες και την εισαγωγή νέων θεμάτων.

Βιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Φράνκεν γεννήθηκε στην Αμβέρσα, όπου και εκπαιδεύτηκε από τον πατέρα του Φρανς Φράνκεν τον πρεσβύτερο.[12] Πιθανόν, επίσης, να εκπαιδεύτηκε και από τον θείο του, Χιερόνυμους Φράνκεν Ι στο Παρίσι μαζί με τον αδελφό του Χιερόνυμους Φράνκεν ΙΙ. Έγινε "Δάσκαλος" στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1605 και "διάκονος" της Συντεχνίας το 1616.[13]

Ήταν πολύ επιτυχημένος καλλιτέχνης και είχε σε λειτουργία μεγάλο εργαστήριο, το οποίο δημιουργούσε αντίγραφα των πρωτότυπων συνθέσεών του.[14]

Στους μαθητές του περιλαμβάνονται οι Ντάνιελ Χάχενς (1616/17), ο ζωγράφος που υπέγραφε με το μονόγραμμα N.F., ο αδελφός του Χιερόνυμους ΙΙ και ο γιος του, Φρανς Φράνκεν ΙΙΙ.[12]

Έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γενικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αιώνιο δίλημμα του Ανθρώπου: Επιλογή μεταξύ Αρετής και Φαυλότητας

Ο Φρανς Φράνκεν ήταν πολύπλευρος καλλιτέχνης και ασχολήθηκε με πολλά θέματα ζωγραφικής, ενώ εισήγαγε και νέα στη φλαμανδική τέχνη. Πολλά από τα έργα του είναι μικροί πίνακες με βιβλικά, αλληγορικά και ιστορικά θέματα, που εστιάζουν στις μορφές. Επινόησε, επίσης, ή έκανε δημοφιλή, ορισμένα νέα θέματα που έγιναν δημοφιλή στη φλαμανδική ζωγραφική, όπως τις ρωπογραφίες που πληθυσμώνονται από πιθήκους (αναφέρονται με τον από τα γαλλικά προερχόμενο όρο singeries) και τις Kunstkammer, εικόνες από εκθέσεις που παρουσιάζουν φυσικούς ή καλλιτεχνικούς θησαυρούς με φόντο έναν ουδέτερο τοίχο. Εισήγαγε πολλά άλλα ασυνήθιστα θέματα, τα οποία αργότερα έγιναν δημοφιλή, όπως η Θριαμβευτική πομπή της Αμφιτρίτης και Κροίσος και Σόλων.[13] Φιλοτέχνησε επίσης μια σειρά πινάκων στους οποίους απεικονίζει μάγισσες και μαγείες, με απεικονίσεις των sabbat των μαγισσών (ετήσια μεσονύκτια συνάντηση μαγισσών με τον Διάβολο).[15] Υπέγραφε τα έργα του ως de jonge Frans Francken (ο νεότερος Φρανς Φράνκεν) πριν τον θάνατο του πατέρα του το 1616. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1620 χρησιμοποιούσε την υπογραφή de oude Fr. Francken (ο πρεσβύτερος Φρανς Φράνκεν).[16]

Έργα του υπάρχουν σε όλα τα μεγάλα μουσεία της Ευρώπης.[13]

Αλληγορικοί πίνακες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγάλο μέρος του έργου του Φράνκεν αποτελείται από αλληγορικούς πίνακες. Παράδειγμα τέτοιου πίνακα είναι η Αλληγορία της παραίτησης του Αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄ στις Βρυξέλλες (σήμερα στο Ρέικσμουζεουμ). Η σύνθεση είναι αλληγορική αναπαράσταση της παραίτησης του Αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄ στις Βρυξέλλες. Ο Κάρλος, που διαμοιράζει την αυτοκρατορία του ύστερα από μια ζωή γεμάτη πολεμικές επιχειρήσεις και προσωπικές ασθένειες κάθεται στον θρόνο του, πλαισιωμένος από τους διαδόχους του, Φερδινάνδο Α΄ και Φιλίππου Β΄ της Ισπανίας. Μπροστά στον Φίλιππο, οι προσωποποιήσεις των περιοχών της Αυτοκρατορίας με τα λάβαρά τους, γονατίζουν. Στο προσκήνιο, οι προσωποποιήσεις των Ηπείρων Αμερικής, Αφρικής, Ευρώπης και Ασίας προσφέρουν δώρα. Στα αριστερά ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας βρίσκεται πάνω στο θριαμβευτικό άρμα του, που σύρουν οι ίπποι της θάλασσας και συνοδεύεται από νεράιδες και Τρίτωνες. Στο άρμα διακρίνονται μια σφαίρα και δύο στήλες με φλάμπουρα που φέρουν την επιγραφή Plus ultra.[17]

Ένας ακόμη αλληγορικός πίνακάς του είναι ο Το αιώνιο δίλημμα του Ανθρώπου: Επιλογή μεταξύ Αρετής και Φαυλότητας (σήμερα δανεικός στο Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης). Πιστεύεται ότι φιλοτεχνήθηκε με την ευκαιρία κάποιου γάμου και αναμειγνύει μυθολογικό με χριστιανικό συμβολισμό. Αντιπροσωπεύει την αέναη επιλογή του ανθρώπινου γένους μεταξύ Αρετής και Φαυλότητας και απεικονίζει τις τρεις περιοχές του Ουρανού, της Γης και της Κόλασης.[18]

Singeries

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πίθηκοι παίζουν τάβλι

Ο Φρανς Φράνκεν συνέβαλε στην εξέλιξη του τύπου ζωγραφικής που επονομάστηκε singerie ή σκηνή με πιθήκους (η λέξη στα γαλλικά σημαίνει "κωμικός μορφασμός, συμπεριφορά ή τέχνασμα".[19] Κωμικές σκηνές με πιθήκους που εμφανίζονται με ανθρώπινα ενδύματα σε ανθρωπογενές περιβάλλον είναι είδος που άρχισε στη φλαμανδική ζωγραφική τον 16ο αιώνα και αναπτύχθηκε περαιτέρω τον 17ο αιώνα. Ο Πίτερ φαν ντερ Μπορχτ ο πρεσβύτερος εισήγαγε την singerie ως ανεξάρτητο θέμα περί το 1575 σε μια σειρά εκτυπώσεων χαρακτικών, που βασίζονται αποκλειστικά στην καλλιτεχνική παράδοση του Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου. Οι εκτυπώσεις αυτές διεσπάρησαν ευρέως και το θέμα το παρέλαβαν άλλοι Φλαμανδοί καλλιτέχνες. Πρώτος από αυτούς ήταν ο Φρανς Φράνκεν ο νεότερος, ο οποίος διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη του θέματος αυτού. Άλλοι Φλαμανδοί καλλιτέχνες που συνέβαλαν στην εξέλιξη του θέματος ήταν οι Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος και Γιαν Μπρίγκελ ο νεότερος, Σεμπάστιαν Φρανξ, Γιαν φαν Κέσσελ ο πρεσβύτερος Ο Ντάβιντ Τένιερς ο νεότερος έγινε ο βασικός επαγγελματίας του θέματος και το εξέλιξε περαιτέρω με τον μικρότερο αδελφό του Άμπραχαμ Τένιερς. Αργότερα, κατά τον 17ο αιώνα, ο Νικολάες φαν Φέρεντελ άρχισε επίσης να ζωγραφίζει αυτές τις σκηνές με πιθήκους.[20]

Πίνακες με συλλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Kunstkammer

Οι Φρανς Φράνκεν ο νεότερος και Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος ήταν οι πρώτοι καλλιτέχνες που φιλοτέχνησαν έργα με συλλογές έργων τέχνης και περίεργων αντικειμένων κατά τη δεκαετία του 1620.[21] Στους πίνακες αυτούς απεικονίζονται μεγάλες αίθουσες με πολλούς πίνακες και άλλα πολύτιμα αντικείμενα που κομψά τους περιβάλλουν. Οι πρώτοι πίνακες αυτού του είδους απεικονίζουν αντικείμενα τέχνης μαζί με άλλα αντικείμενα, όπως επιστημονικά όργανα ή περίεργα είδη της Φύσης. Ορισμένοι από αυτούς τους πίνακες περιέχουν πορτρέτα των ιδιοκτητών - συλλεκτών ή καλλιτέχνες εν ώρα εργασίας. Οι πίνακες βρίθουν συμβολισμών και αλληγοριών και αποτελούν απεικόνιση των πνευματικών ανησυχιών της εποχής, συμπεριλαμβάνομένων της καλλιέργειας της προσωπικής αρετής και τη σημαντικότητα της γνώσης σε θέματα Καλών Τεχνών.[22] Το θέμα έγινε αμέσως ιδιαίτερα δημοφιλές και το ακολούθησαν και άλλοι καλλιτέχνες, όπως οι Γιαν Μπρίγκελ ο νεότερος, Κορνέλις ντε Μπεγιέρ (Cornelis de Baellieur), Ντάβιντ Τένιερς ο νεότερος, Χανς Γιόρντενς, Χίλλις φαν Τίλμπορχ και Χιερόνυμους Γιάνσσενς.

Συνεργασίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθώς ο Φράνκεν ήταν ιδιαίτερα επιδέξιος στην απεικόνιση ανθρώπινων μορφών, συχνά συνεργαζόταν με άλλους καλλιτέχνες, όπως οι τοπιογράφοι Τομπίας Φερχέχτ, Άμπραχαμ Χόβερτς και Γιόος ντε Μόμπερ, τους ζωγράφους αρχιτεκτονημάτων Πίτερ Νέιφς ο πρεσβύτερος (νεότερο και πρεσβύτερο), Χέντρικ φαν Στέινβαϊκ Ι, Πάουλ Φρέντεμαν ντε Φρις και Μπαρτολομέους φαν Μπάσσεν αλλά και ζωγράφους ανθέων όπως οι Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος και Άντριεν Ντάνιελς.[13]

Πίνακες με γιρλάντες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Σταύρωση με σκηνές από το Μαρτύριο των Αποστόλων

Ο Φράνκεν συνεργάστηκε συχνά με τον Άντριες Ντάνιελς και τους Γιαν Μπρίγκελ - πρεσβύτερο και νεότερο - στη δημιουργία πινάκων με γιρλάντες (ανθοστεφάνους). Πρόκειται για ειδικό τύπο νεκρής φύσης που εξελίχθηκε στην Αμβέρσα από τους Γιαν Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο, Χέντρικ φαν Μπάλεν, Άντριες Ντάνιελς, Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς και Ντάνιελ Σέγκερς. Συνήθως απεικονίζουν έναν ανθοστέφανο γύρω από πορτρέτο ή αναθηματική εικόνα. Το είδος αυτό άντλησε την έμπνευσή του από τη λατρεία και την αφοσίωση στην Παρθένο Μαρία, που κυριαρχούσε στην Αυλή των Αψβούργων, που τότε ηγεμόνευαν τμήμα των Κάτω Χωρών και στην Αμβέρσα εν γένει.

Αυτός ο τύπος πίνακα απαιτούσε, συνήθως, τη συνεργασία μεταξύ ενός ζωγράφου νεκρών φύσεων κι ενός ζωγράφου μορφών. Με τον Άντριες Ντάνιελς ο Φρανς Φράνκεν εξέλιξε περαιτέρω το είδος, δημιουργώντας πολλές νέες φόρμες, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονταν γιρλάντες γύρω από μετάλλια με τους ροδοστεφάνους.[21]


Θρησκευτικού περιεχομένου έργα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αργότερα ο Φράνκεν άρχισε να ζωγραφίζει και μεγάλους πίνακες για Αγία Τράπεζα. Ανάμεσα στα έργα θρησκευτικού περιεχομένου ξεχωρίζουν οι ασυνήθιστοι και υφολογικά "αντιδραστικοί" πίνακες βιβλικών σκηνών, που περιβάλλονται από όλες τις πλευρές από μικρότερες σκηνές σε γκριζάιγ (μονοχρωμίες). Το πλαίσιο με τα γκριζάιγ απηχεί την εκκλησιαστική Αναγέννηση. Κάθε σκηνή σε γκριζάιγ έχει τη δική της νατουραλιστική προοπτική και ως αποτέλεσμα οι συνθέσεις δίνουν ένα ασυνήθιστο μείγμα τρισδιάστατου νατουραλισμού και αρχαϊκής ομαλότητας. Παράδειγμα είναι ο πίνακας Η Σταύρωση με σκηνές από το Μαρτύριο των Αποστόλων (Ίδρυμα Τέχνης Ντέιτον). Ο Φράνκεν χρησιμοποίησε αυτή την αρχαϊκή τεχνική στη δεκαετία του 1620.[23] Αυτό το ύφος επινοήθηκε πιθανότατα τον 16ο αιώνα από τον Φλαμανδό ζωγράφο Χίλλις Μόστερτ και ορισμένα έργα του Μόστερτ σε αυτό το ύφος έχουν εσφαλμένα αποδοθεί στον Φρανς Φράνκεν.[24]

Οικογενειακό δένδρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Παρθένος και το Βρέφος με σκηνές από τη ζωή του Χριστού
  1. ↑ Διεθνές Πρότυπο Aναγνωριστικό Ονόματος. 0000000107923869. Ανακτήθηκε στις 14  Αυγούστου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Franciscus Franck». Biografisch Portaal. 46439911.
  3. ↑ «Frans, II Francken». (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500002177.
  4. ↑ www.museabrugge.be/collection/work/id/0000_GRO0062_I. Ανακτήθηκε στις 29  Απριλίου 2024.
  5. ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. rkd.nl/explore/artists/29002. Ανακτήθηκε στις 26  Αυγούστου 2017.
  6. ↑ «Frans II Francken The Younger». (Αγγλικά) Francken, Frans Ii, the Younger. 16  Δεκεμβρίου 2017.
  7. ↑ The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/28848. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  8. ↑ (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 118919466. Ανακτήθηκε στις 17  Σεπτεμβρίου 2023.
  9. ↑ www.museabrugge.be/collection/work/id/0000_GRO0062_I. Ανακτήθηκε στις 29  Απριλίου 2024.
  10. ↑ 10,0 10,1 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 1  Δεκεμβρίου 2017. 500002177. Ανακτήθηκε στις 22  Μαΐου 2021.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 1  Δεκεμβρίου 2017. 500002177. Ανακτήθηκε στις 21  Μαΐου 2021.
  12. ↑ 12,0 12,1 Frans Francken (II)[νεκρός σύνδεσμος] στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Ολλανδικά)
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Ursula Härting. "Francken." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 27 Feb. 2014
  14. ↑ Frans Francken II, Witches' Sabbath Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine. at the Victoria and Albert Museum
  15. ↑ Thomas Christensen, 1616: The World in Motion, Counterpoint Press, 2012, p. 234
  16. ↑ Franks Francken III, in: Walter A. Liedtke, Flemish Paintings in the Metropolitan Museum of Art, Metropolitan Museum of Art, New York, 1984, p. 98
  17. ↑ Allegory on the Abdication of Emperor Charles V in Brussels at the Rijksmuseum (Ολλανδικά)
  18. ↑ Sensationsergebnis im Dorotheum - Weltrekord mit 7,02 Mio Euro für Frans Francken II bei der Auktion Alte Meister, Teuerstes jemals in Österreich versteigertes Gemälde Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine. at Dorotheum (Γερμανικά)
  19. ↑ 'Singerie' in Larousse online (French)
  20. ↑ Bert Schepers, Monkey Madness in Seventeenth-Century Antwerp, in: The Rubenianum Quarterly, 2012 2, p. 5
  21. ↑ 21,0 21,1 Susan Merriam, Seventeenth-Century Flemish Garland Paintings. Still Life, Vision and the Devotional Image, Ashgate Publishing, Ltd., 2012
  22. ↑ Marr, Alexander (2010) 'The Flemish 'Pictures of Collections' Genre: An Overview', Intellectual HistoryReview, 20: 1, 5 — 25
  23. ↑ Martha Hollander, An Entrance for the Eyes: Space and Meaning in Seventeenth-century Dutch Art, University of California Press, 2002, p. 35.
  24. ↑ Carl Van de Velde and James Snyder. "Mostaert: (2) Gillis Mostaert", Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 23 Mar. 2015

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Vlieghe, Hans (1998). Flemish Art and Architecture, 1585-1700. Pelican history of art. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-07038-1
  • Liedtke , Walter A. (1984). Flemish paintings in the Metropolitan Museum of ArtΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. New York: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 0870993569.  (see index).