Doctor Strange

Doctor Strange
Εξώφυλλο χωρίς κείμενο του Doctor Strange #2 (Ιανουάριος 2016).
Σχέδιο από Άλεξ Ρος
ΕκδότηςMarvel Comics
Πρώτη εμφάνισηStrange Tales #110 (Ιούλιος 1963)
Δημιουργήθηκε απόΣτιβ Ντίτκο
Σταν Λι
Πληροφορίες χαρακτήρα
Πλήρες όνομαΣτίβεν Βίνσεντ Στρέιντζ
Ψευδώνυμο(α)Δάσκαλος των μυστικιστικών τεχνών,[1] Δάσκαλος της Μαύρης Μαγείας,[2] Υπέρτατος Μάγος,[3] Strange, Στίβεν Σάντερς, Captain Universe, Βίνσεντ Στίβενς, Void[4]
Συμμετοχή σε ομάδεςΕκδικητές
Defenders
Illuminati
Infinity Watch
Midnight Sons
Νέοι Εκδικητές
The Order
ΣυνεργάτεςClea
Wong
Ancient One
ΙκανότητεςΜαγικές ικανότητες
Χρήση μυστικιστικών αντικειμένων όπως ο Μανδύας της Αιώρησης και το Μάτι του Αγκαμότο
Διανόηση σε επίπεδο μεγαλοφυΐας
Γνώστης πολεμικών τεχνών
Χαρισματικός γιατρός και χειρουργός

Ο Doctor Strange (πραγματικό όνομα: Stephen Vincent Strange, ελληνικά: Στίβεν Βίνσεντ Στρέιντζ) είναι φανταστικός υπερήρωας που εμφανίζεται σε αμερικανικά περιοδικά κόμικ που εκδίδει η Marvel Comics. Πρόκειται για μία δημιουργία του καλλιτέχνη Στιβ Ντίτκο, που πρωτοεμφανίστηκε στο Strange Tales #110 τον Ιούλιο του 1963. Ο Doctor Strange υπηρετεί ως ο Υπέρτατος Μάγος, ο κύριος προστάτης της Γης απέναντι σε μαγικές και μυστικιστικές απειλές. Κάνοντας ντεμπούτο στην Αργυρά Περίοδο των κόμικ, ο χαρακτήρας έχει εμφανιστεί σε πολλές γνωστές σειρές κόμικ και έχει προστεθεί σε πολλά μέσα όπως, βιντεοπαιχνίδια, τηλεοπτικές σειρές κινουμένων σχεδίων και ταινίες.

Το 2012, ο Doctor Strange κατατάχθηκε ως 33ος στον κατάλογο του IGN με τους "50 Κορυφαίους Εκδικητές".[5]

Ο καλλιτέχνης Στιβ Ντίτκο και ο σεναριογράφος Σταν Λι έχουν περιγράψει τον χαρακτήρα ως πρωτότυπη ιδέα τού Ντίτκο, ο οποίος έγραψε το 2009 "Μόνος μου, έφερα στον Λι ένα πεντασέλιδο, σκιαγραφημένης ιστορίας με ένα σενάριο της ιδέας ενός νέου, διαφορετικού είδους χαρακτήρα για ποικιλία στη Marvel. Ο χαρακτήρας μου κατέληξε να ονομαστεί Dr. Strange, επειδή θα εμφανιζόταν στις Παράξενες Ιστορίες"[6] Σε ένα γράμμα του 1963 στον Τζέρρυ Μπαίηλς, ο Λι αποκάλεσε τον χαρακτήρα ως του Ντίτκο.

Ο Doctor Strange έκανε ντεμπούτο στις Παράξενες Ιστορίες #110 (Ιούλιος 1963),[7] ένα βιβλίο μοιρασμένο στα δύο με "Τον Ανθρώπινο Πυρσό". Ο Doctor Strange εμφανίστηκε στα τεύχη #110–111 και #114 πριν την οκτασέλιδη ιστορία της γέννησης του χαρακτήρα στο #115 (Δεκέμβριος 1963). Το σενάριο τού Λι στον χαρακτήρα έλαβε έμπνευση από τον Τσάντου τον Μάγο, ραδιοφωνικό πρόγραμμα που βγήκε στον αέρα του Mutual Broadcasting System τη δεκαετία του 1930.[8] Είχε τον Doctor Strange να συνοδεύει τα ξόρκια με επικλήσεις, αν και συνήθως επρόκειτο για μυθολογικές προσωπικότητες, ο Λι είπε ότι δεν είχε ιδέα του τι σήμαιναν οι επικλήσεις και ότι τις χρησιμοποίησε μόνο και μόνο επειδή είχαν άκουσμα μυστικιστικό και μυστήριο.[9] Ο Ντίτκο προσέθεσε υπερρεαλιστικά μυστικιστικά τοπία και αυξανόμενα ζωηρά σχέδια που βοήθησαν να γίνει αγαπημένο των φοιτητών εκείνη την περίοδο. Ο ιστορικός κόμικ Μάικ Μπέντων έγραψε:

"Οι άνθρωποι που διαβάζουν τον Doctor Strange σκέφτηκαν ότι οι άνθρωποι στη Marvel έχουν κάνει κεφάλι [ήτοι χρήστες ναρκωτικών]," θυμήθηκε όταν ο συνεκδότης και πρώην σεναριογράφος τού Doctor Strangeυ, Ρόυ Τόμας το 1971 είπε "επειδή είχαν παρόμοιες εμπειρίες με τα μανιτάρια. Μα, δεν χρησιμοποιώ παραισθησιογόνα, ούτε νομίζω ότι κάποιος σκιτσογράφος χρησιμοποιεί".[10] Σύμφωνα με τον ιστορικό κόμικ Μπράντφορντ Ράιτ, "Ο Doctor Strange εντυπωσιακά προέβλεψε τον ενθουσιασμό για τον ανατολίτικο μυστικισμό και την ψυχεδέλεια."[11]

Ο Ντίτκο εισήγαγε τον συμπαντικό χαρακτήρα Αιωνιότητα, που προσωποποιεί το σύμπαν και είναι μία φιγούρα γεμάτη με όλο το σύμπαν.[12]

Ο δημιουργός/σεναριογράφος της Χρυσής Εποχής Μπιλ Έβερετ διαδέχθηκε τον Ντίτκο ως καλλιτέχνης με τα τεύχη #147-152, ακολουθήθηκε από τη Μαρή Σέβεριν ως το τεύχος #160 και ο Νταν Άντκινς ως το #168, το τελευταίο τεύχος πριν ο Νικ Φιούρι μεταφερθεί σε δικό του τίτλο και οι "Παράξενες Ιστορίες" μετονομαστούν σε "Doctor Strange".[13] Επεκτεινόμενο σε 20 σελίδες ανά τεύχος, η σόλο σειρά "Doctor Strange" έτρεξε για 15 τεύχη, #169-183 (Ιούνιος 1968- Νοέμβριος 1969), συνεχίζοντας την αρίθμηση του "Παράξενες Ιστορίες".[13][14] Ο Τόμας έγραψε την πλοκή νέων ιστοριών, δημιουργώντας ομάδα μετά τα πρώτα τρία τεύχη με τους Τζην Κόλαν και Τωμ Πάλμερ ως το τέλος. Ο Τζην Κόλαν άλλαξε δραστικά την εμφάνιση της σειράς, όπως είπε ο Τόμας "...είχε τη δική του οπτική τού πως θα έπρεπε να δείχνουν αυτοί οι άλλοι κόσμοι. Όλοι οι άλλοι απλώς αντέγραψαν τις εκδοχές του Ντίτκο για αυτές τις άλλες διαστάσεις, που ήταν απίστευτες και φανταστικές. Όταν ήρθε ο Τζην, δεν ένιωθε πραγματικό δέσιμο με αυτά, φαντάζομαι, και έτσι οι διαστάσεις ήταν απλώς μαυρίλα, καπνός και τέτοιου είδους πράγματα... Κάποιες φορές ήταν λίγο παράξενο για μία διάσταση στην οποία είχε ξαναπάει ο Doctor Strange να δείχνει διαφορετικά, μα κανείς δεν παραπονέθηκε."[15] Ο Τόμας μνημόνευσε το 2000 ότι όταν επέστρεψε με μια μέρα καθυστέρηση από ένα συνέδριο κόμικ, είδε ότι ο υπεύθυνος παραγωγής τής Marvel, Σολ Μπροτσκυ, είχε αναθέσει τον Doctor Strange στον σεναριογράφο Άρτσι Γκούντγουιν, νέο στη Marvel και σεναριογράφο του Iron Man. Ο Τόμας έπεισε τον Μπρότσκυ να του επιτρέψει να συνεχίσει να γράφει τον τίτλο. "Έγινε πολύ κτητικός με τον Doctor Strange," είπε ο Τόμας "Δεν έκανε τεράστιες πωλήσεις, μα [μέχρι να σταματήσει] πωλούσαμε σε χαμηλά 40 τοις εκατό περισσοτέρων από 400.000 έντυπα, άρα πουλούσε περίπου κανά-δύο εκατοντάδες τεύχη [μα] εκείνη την εποχή έπρεπε να πουλάς περισσότερα."[16]

Όταν τα σχέδια για ένα απραγματοποίητο διπλό κόμικ που θα είχε τον Doctor Strange και τον Iceman, σε σόλο περιπέτειες,[17] ο Doctor Strange εμφανίστηκε μετά στα πρώτα τρία τεύχη (Δεκέμβριος 1971-Ιούνιος 1972) τού τίτλου Marvel Feature. Εμφανίστηκε επίσης στην κυρίως πλοκή της λεπτομερειακής δημιουργίας μίας υπερηρωικής "μη-ομάδας", τους Υπερασπιστές,[18] και τη σχετιζόμενη προϊστορία. Ο χαρακτήρας τότε πρωταγωνίστησε στην αναγέννηση των σόλο σειρών στα Marvel Premiere #3-14 (Ιούλιος 1972-Μάρτιος 1974).[19] Αυτή η σειρά σηματοδότησε την αρχή ενός άλλου διερχόμενου αντιπάλου, την οντότητα Σούμα-Γκόραθ, δημιουργημένο από τον σεναριογράφο Στην Ίνγκλχαρτ και τον καλλιτέχνη Φρανκ Μπρένερ. Στα τεύχη #8-10 (Μάιος-Σεπτέμβριος 1973), ο Strange αναγκάστηκε να κλείσει το μυαλό του Αρχαιοτάτου, προκαλώντας τον νοητικό θάνατο του μέντορά του. Ο Strange τότε έλαβε τον τίτλο του Υπέρτατου Μαγίστρου.[20] Οι Ίνγκλχαρτ και Μπρένερ δημιούργησαν άλλη μία πολυτευχική ιστορία με τον μάγο Σις-Νεγ ("Γένεσις" προφερόμενο ανάποδα) πηγαίνοντας πίσω στην ιστορία, συλλέγοντας όλες τις μαγικές ενέργειες, μέχρι που φτάνει στην απαρχή τού σύμπαντος, γινόμενος παντοδύναμος, αφήνοντας τον Παράξενο να αναρωτιέται αν ήταν παραδόξως η αυθεντική δημιουργία. Ο Σταν Λι, βλέποντας το τεύχος μετά την έκδοση, παρήγγειλε στον Ίνγκλχαρτ και τον Μπρένερ να κάνουν μία ανάκληση, λέγοντας ότι αυτός δεν ήταν ο Θεός μα ένας θεός, για να αποφευχθούν προσβολές προς θρησκευόμενους αναγνώστες. Ο σεναριογράφος και ο καλλιτέχνης έφτειαξαν ένα ψεύτικο γράμμα από έναν φανταστικό ιερέα, εξυμνώντας την ιστορία, και το έστειλαν στη Marvel από το Τέξας. Η Marvel χωρίς επίγνωση τύπωσαν το γράμμα και ανέσυραν την ανάκληση τού τεύχους.[21]

Το Marvel Premiere, ως σειρά έφερε τον δεύτερο τίτλο του χαρακτήρα, Doctor Strange: Άρχοντας τον Μυστικών Τεχνών, γνωστό και ως Doctor Strange τόμος 2, το οποίο έτρεξε 81 τεύχη (Ιούνιος 1974-Φεβρουάριος 1987).[22] Το Doctor Strange#14 παρουσίαση τη διασταύρωση των ιστοριών με το Ο Τύμβος τού Δράκουλα #44, μια άλλη σειρά που σχεδιαζόταν από τον Τζην Κόλαν εκείνη την περίοδο.[23] Στην τελική ιστορία του Ίνγκλχαρτ, στέλνοντας τον Δρ. Στρέιντζ πίσω στον χρόνο να γνωρίσει τον Βενιαμίν Φραγκλίνο.[24] Το 2010, η Comics Bulletin κατέταξε τη δουλειά του Ίνγκλχαρτ στον Δρ. Παράξενο με τους Μπρένερ και Κόλαν ένατους στη λίστα με τους "Κορυφαίους 10 της δεκαετίας του 1970 στη Marvel."[25]

Ο Strange συνάντησε τους συμμάχους του Τοπάζ στο #75 (Φεβρουάριος 1986) και Ριντραχ στο #80 (Δεκέμβριος 1986). Η σειρά τελείωσε με ένα αγωνιώδες φινάλε, καθώς το σπίτι του, το Άσυλο των Ασύλων, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια μιας μάχης. Μέσα στις απώλειες ήταν ολόκληρη η συλλογή μυστικών βιβλίων και άλλων σημαντικών κειμηλίων του Doctor Strange. Ως αποτέλεσμα, ο Strange ήταν πλέον πιο αδύναμος και πολλά από τα ξόρκια που είχαν γίνει προς προστασία της ανθρωπότητας από βρικόλακες και τον θεό Σιθ είχαν λήξει.

Ο τίτλος έπαυσε την κυκλοφορία του, ώστε ο χαρακτήρας να συνεχίσει τις περιπέτειές του στη διπλών ιστοριών σειρά Παράξενες Ιστορίες τόμος 2 #1-19 (Απρίλιος 1987-Οκτώβριος 1988) μοιραζόμενος με τον Μανδύα και το Στιλέτο. Αυτή η νέα σειρά περιπετειών του Doctor Strange κατέληξε με τον Παράξενο να παίρνει πίσω τη δύναμή του και τα χαμένα αντικείμενά του, καθώς και στην αναβίωση των Υπερασπιστών, που είχαν πεθάνει στο τελευταίο τεύχος της ομάδας.

Ο Doctor Strange επέστρεψε με δική του σειρά, ονομαζόμενη αυτή τη φορά Doctor Strange: ο Υπέρτατος Μάγος, που έτρεξε 90 τεύχη (Νοέμβριος 1988-Ιούνιος 1996).[26] Η αρχική δημιουργική ομάδα ήταν ο σεναριογράφος Πήτερ Μπ. Γκίλλις και οι καλλιτέχνες Ρίτσαρντ Κέις και Ράντυ Έμπερλιν, με ιστορίες που συχνά κρατούσαν πολλά τεύχη. Ο Strange έχασε τον τίτλο του "Υπέρτατου Μάγου" στα τεύχη #48-49 (Δεκέμβριος 1992-Ιανουάριος 1993), όταν αρνήθηκε να πάλεψε έναν πόλεμο εκ μέρους των Βισάντι, μυστικιστικών όντων που ενδυναμώνουν τα ξόρκια του. Κατά τη διάρκεια αυτής της σειράς έγινε μέλος των "Υιών του Μεσονυκτίου", ομάδας υπερφυσικών κόμικ της Marvel..[27][28] Ο Doctor Strange βρήκε νέες πηγές για μαγική δύναμη υπό τη μορφή χαοτικής μαγείας,[29] καθώς και ενός μαγικού σκευάσματος που χρησιμοποιούσε ως διαμεσολαβητή.[30] Θα συντάξει τους Μυστικούς Υπερασπιστές με πλήθος ηρώων,[31] και θα επανενώσει τους αρχικούς Υπερασπιστές. Ο Strange έλαβε πίσω τον τίτλο στο στο τεύχος #80 (Αύγουστος 1995).

Ο Strange εμφανίστηκε μαζί με τον Ανθρώπινο Πυρσό και το Πράγμα στην αυτοτελή ιστορία, του μόνου τεύχους των Παράξενων Ιστοριών τόμος 3 #1 (Νοέμβριος. 1994).[εκκρεμεί παραπομπή]

Ο χαρακτήρας παρουσιάστηκε σε πολλές περιορισμένες σειρές. Το πρώτο ήταν Doctor Strange: Η Πτήση των Οστών #1-#4 (Φεβρουάριος-Μάιος 1999), με μια σειρά αυτανάφλεξηςκακοποιών διερευνούμενων από έναν παλιό εχθρό, τον Ντορμάμμου. Ο Strange ήταν ο καταλύτης για τη δημιουργία ενός τρίου μαγισσών στο "Μάγισσες" (Witches) #1-#4 (Αύγουστος-Νοέμβριος 2004). Η περιορισμένη σειρά του ήρωα (Νοέμβριος 2004-Ιούλιος 2005) από τους σεναριογράφους Τζ. Μάικλ Στραζύνγσκι και Σαμ Μπαρνς μας ενημέρωσε περεταίρω για την απαρχή του χαρακτήρα.[32] Μία άλλη σειρά, Doctor Strange: Ο Όρκος #1-5 (Δεκέμβριος 2006-Απρίλιος 2007), γραμμένο από τον Μπράιαν Κ. Βωγκαν και σχεδιασμένο από τον Μάρκος Μάρτιν, επικεντρώθηκε στις υπευθυνότητες του Strange ως μάγου και γιατρού.

Ο Doctor Strange εμφανίστηκε σε τέσσερα γραφικά διηγήματα ανά τα χρόνια: Doctor Strange: Into Shamballa (1986); Doctor Strange & Doctor Doom: Triumph and Torment (1989); Spider-Man/Dr. Strange: The Way to Dusty Death (1992); and Dr. Strange: What Is It That Disturbs You, Stephen? (1997).[εκκρεμεί παραπομπή]

Ο Doctor Strange εμφανίστηκε ως υποστηρικτικός χαρακτήρας για τη δεκαετία του 2000. Εμφανίστηκε αρκετά στο Ο Απίθανος Άνθρωπος Αράχνη από τον Τζ. Μάικλ Στρασύσκι, πριν μπει σε μία χρονοδίνη από τον Βαρόνο Μόρντω. Αργότερα εμφανίστηκε στους Νέους Εκδικητές, όπου ειπώθηκε ότι είναι μέρος μίας μυστικής ομάδας γνωστής ως "Οι Πεφωτισμένοι" που συμφωνούν για μελλοντικές απειλές προς τη Γη. Στο τέλος ο Strange μπήκε στην ομάδα, επιτρέποντάς τους τη χρήση της κατοικίας του ως βάσης μετά τα γεγονότα του Εμφυλίου Πολέμου, από τον οποίο απείχε. Ο Strange ήταν ενάντια της Καταγραφής Υπερανθρώπων και βοήθησε τους αντιστασιακούς Εκδικητές με αρχηγό τον Λουκ Κέητζ.[33]

Ο Doctor Doom επιτέθηκε κάποια στιγμή τους Εκδικητές και χειραγώγησε την Κόκκινη Μάγισσα, για να αποδεκατίσει τον πληθυσμό των μεταλλαγμένων· μην μπορώντας να σταματήσει αυτό ο Doctor Strange και την ανημπορία του να καταλάβει ότι πίσω από αυτό ήταν ο Doom, τον έκανε να αμφισβητήσει τις δυνάμεις του.[volume & issue needed] Αφού πιέστηκε να χρησιμοποιήσει μαύρη μαγεία, για να σταματήσει τον εξαγριωμένο Χαλκ,[34] ακολούθησε μια σειρά σκοτεινών μαγικών, για να σωθούν οι Νέοι Εκδικητές από τον υπερστρατό,[34] και ο Strange αποποιήθηκε του τίτλου του Υπέρτατου Μαγίστρου, καθώς ένιωσε ανάξιος.[35]

Ο Doctor Strange εμφανίστηκε ως βασικός χαρακτήρας από το 2010-2013 στους Νέους Εκδικητές από το τεύχος #1 (Αύγουστος 2010) ως το τελευταίο τεύχος #34 (Ιανουάριος 2013).[36] Ονομαζόμενος Δόκτωρ Βούντου, ο νέος Υπέρτατος Μάγος θυσιάζεται για να σταματήσει μια παντοδύναμη μυστική οντότητα, τον Αγκαμόττο από το να λάβει το Μάτι.[37] Το επόμενο τεύχος, είχε έναν γεμάτο τύψεις Strange να συντάσσεται με τους Νέους Εκδικητές και να προσφέρει στην ομάδα τον υπηρέτη του Γουόνγκ ως οικονόμο. Αυτός και ο Γουόνγκ συνεργάζονται με ομάδες των Εκδικητών σε επόμενες περιπέτειες.[37]

Ο Doctor Strange λαμβάνει τον τίτλο του Υπέρτατου όταν το φάντασμα του αδελφού του Δόκτορα Βούντου, του Ντάνιελ Ντραμ, επιχειρεί επίθεση καταλαμβάνοντας αρκετούς Εκδικητές. Καταφέρνει να τον νικήσει χρησιμοποιώντας μαύρη μαγεία, χωρίς να τον διαφθείρει. Το πνεύμα του Αρχαιότατου εμφανίζεται στον Παράξενο για να τον πληροφορήσει ότι η προθυμία του να παλέψει με τον κόσμο, αν και δεν ήταν επισήμως ο Υπέρτατος, διπλασίασε τη δύναμή του να χρησιμοποιεί μαύρη μαγεία, όταν είναι αναγκαίο, και να αποφεύγει τη φθαρτική της επήρεια και έτσι αξίζει τον τίτλο.[38]

Συνεχίζει να εμφανίζεται στις σελίδες της ενσάρκωσης του 2013 των Nέων Εκδικητών, η οποία επικεντρώνεται στους Πεφωτισμένους, καθώς αντιμετωπίζουν "εισβολές", με περιπτώσεις όπου δύο παράλληλες Γαίες συγκρούονται και προκαλούν την καταστροφή και των δύο συμπάντων. Ως τέτοια, η ομάδα αντιμετωπίζει αξιοσημείωτες καταστάσεις ηθικής αμφιβολίας και αντιμετωπίζοντας κάθε μία εισβολή.[volume & issue needed] Επιπλέον, ο Doctor Strange έγινε ο ξενιστής ενός επικίνδυνου δαίμονα μετά την προσφορά του για τη διάσωση της Πριγκίπισσας Φαν, ενός παιδιού που ο δαίμονας είχε καταλάβει. Ο δαίμονας στο τέλος κατέλαβε τον Παράξενο, όταν πολεμούσε με μία ομάδα υπερηρώων και σκοτώνει τους περισσότερους ήρωας, φτάνοντας στο σημείο οι Πεφωτισμένοι να αναγκαστούν να τον σταματήσουν.[volume & issue needed]

Οκτώ μήνες στο μέλλον, αποκαλύπτεται ότι ο Doctor Strange γίνεται ο αρχηγός των Σκοτεινών Ιερέων.[39]

Αφού η τελική εισβολή ενώσει τους εναπομείναντες κόσμους σε έναν, ο Doctor Strange δρα ως το δεξί χέρι του Δόκτωρ Doom, ο οποίος έχει γίνει ο κυβερνήτης και θεός αυτού του κόσμου μετά τη διαγραφή όλων των οντοτήτων που προϋπήρχαν, αποδεχόμενος την κατάσταση των πραγμάτων μιας και ο Δόκτωρ Doom είναι πράγματι πολύ καλός στο έργο που του ανατέθηκε. Όμως, όταν η Καμπάλ έρθει ξανά στον νέο αυτόν κόσμο από μία "άκατο" που χρησιμοποίησαν, για να διαφύγουν της καταστροφής και να σκοτώσουν έναν από το Σώμα του Θωρ, που δρούσε ως ασφάλεια του Doom, ο Doctor Strange αναγκάζεται να ανοίξει μία δεύτερη δίοδο και να ελευθερώσει τους επιζήσαντες ήρωες της Γης-316, με τον Μαύρο Πάνθηρα Κύριο Φανταστικό ιδιαίτερα σοκαρισμένους με το γεγονός ότι ο Doctor Strange συμμάχησε με τον Δόκτορα Doom. Αφού εξηγήσει την κατάσταση στους πρώην συμμάχους του, ο Doctor Strange εξορίζει τους ήρωες της Γης-316 σε απομακρυσμένες γωνίες του σύμπαντος, όταν ο Doom τους βρει, σκοτώνει τον Κύκλωπα, ο οποίος έχει ενισχυθεί με τη Δύναμη του Φοίνικα. Όταν ο Strange πληροφορήσει τον Doom ότι, παρ'όλη τη δύναμη, πάντα θα φοβάται τον Ρηντ Ρίτσαρντς, ο Doom σκοτώνει τον Strange σε μια έκρηξη θυμού.[40] Αν και ο Doom επιχειρεί να ισχυριστεί ότι οι ήρωες ήταν αυτοί που τον σκότωσαν,[41] οι απομακρυσμένοι ήρωες εν καιρώ καταφέρνουν να θέσουν τα διάφορα βασίλεια ενάντια στον Doom,[42] φτάνοντας στο σημείο ο Ρηντ να πάρει τις δυνάμεις τού Doom και να επαναφέρει το πολυσύμπαν, ξεκινώντας με την επαναδημιουργία της Γης-316,[43] καθώς και επαναφέροντας στη ζωή τον Doctor Strange.[volume & issue needed]

Ο Δόκτωρ Stephen Strange είναι ένας ιδιοφυής, μα εγωιστής γιατρός που νοιάζεται μόνο για την καριέρα και τον πλούτο του. Όμως, ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα καταστρέφει τα κόκκαλα στα χέρια του. Η απώλεια αυτή σταματά την ικανότητά του ως χειρουργού, μιας και τα χέρια του τρέμουν ανεξέλεγκτα. Πολύ περήφανος, για να γίνει δάσκαλος, ο Strange ψάχνει απεγνωσμένα να επαναφέρει τα χέρια του, συμβουλευόμενος γιατρούς, ομοιοπαθητικούς και ταξιδεύοντας στον κόσμο ως απόμακρες περιοχές για εξωτικές θεραπείες.[εκκρεμεί παραπομπή]

Αφού εξαντλήσει τα αποθέματα χρημάτων του, μένει άστεγος, κάνοντας "μαύρα χειρουργεία" για χρήματα. Απεγνωσμένος και συνεχώς αναζητώντας, ο Strange εντοπίζει έναν ερημίτη αποκαλούμενο Αρχαιότατο (που είναι ο Υπέρτατος Μάγιστρος της Γης) στα Ιμαλάια. Ο Αρχαιότατος αρνείται βοήθεια προς τον Strange λόγω της εγωπάθειάς του, μα διαισθάνεται το καλό μέσα του και προσπαθεί να το φέρει στην επιφάνεια. Αποτυγχάνει, μα η καλοσύνη του Strange εμφανίζεται, όταν βρει τον μαθητευόμενο τού Αρχαιότατου, τον Βαρόνο Μόρντω, που προσπαθεί να σκοτώσει τον ηλικιωμένο. Μετά από μια αναμέτρηση με τον Μόρντω οδηγείται στο να χτυπηθεί από πολλά περιοριστικά ξόρκια που τον αποτρέπουν από το να επιτεθεί στον Μόρντω και να προειδοποιήσει τον Αρχαιότατο, μα ο Strange απεγνωσμένα δέχεται ανιδιοτελώς την προσφορά του Αρχαιότατου να γίνει μαθητευόμενός του, ελπίζοντας να βοηθήσει τον ηλικιωμένο. Ο Αρχαιότατος ευχαριστημένος με την αλλαγή τού Strange, δέχεται τον δυτικοφερμένο και τον ελευθερώνει από τα ξόρκια τού Μόρντω, ενώ του εξηγεί ότι γνώριζε εξ αρχής για την προδοσία του Μόρντω. Ο Strange σύντομα γίνεται ο πιο ανθεκτικός αντίπαλος για τον Μόρντω [44] καθώς ο Αρχαιότατος διδάσκει τον δόκτορα τις μυστικές τέχνες.[45] Μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης, ο Strange επιστρέφει στη Νέα Υόρκη και εδράζεται στο Άσυλο Ασύλων, ένα κτήριο στο Γκρήνουϊς Βίλλατζ, που φυλάσσεται από τον προσωπικό υπηρέτη του Strange τον Γουόνγκ.[46]

Καθώς ο μαθητευόμενος του Αρχαιότατου αντιμετωπίζει τον Εφιάλτη,[46] και άλλους μυστικιστικούς αντιπάλους πριν συναντήσει τον Ντορμάμμου, έναν πολέμαρχο από μία εναλλακτική διάσταση αποκαλούμενη "Σκοτεινή Διάσταση". Ο Strange βοηθείται από ένα ανώνυμο κορίτσι, αργότερα ονομαζόμενο Κλέα,[47] που αργότερα αποκαλύπτεται ότι είναι η ανιψιά του Ντορμάμμου.[46] Όταν ο Strange βοηθά τον αποδυναμωμένο Ντορμάμμου να διώξει τα Άνοα Όντα και να τα γυρίσει στη φυλακή τους, τότε του επιτρέπεται να φύγει χωρίς μάχη.[46]

Δυνάμεις και ικανότητες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Strange είναι ένας μάγος με ικανότητες που αντλεί τις δυνάμεις του από μυστικιστικές οντότητες όπως ο Αγκαμόττο, Σύττορακ, Ίκον, Όστουρ, Ράνταγκορ και Γουατούμπ, που δανείζουν τις ενέργειές τους για ξόρκια.[volume & issue needed] Ο Strange επίσης υποτάσσει μυστικιστικά αντικείμενα συμπεριλαμβανομένων του Μανδύα της Αιώρησης ο οποίος του επιτρέπει να πετά,[note 1] το Μάτι του Αγκαμόττο, του οποίου του φως χρησιμοποιείται για να απενεργοποιήσει σατανική μαγεία,[45] το Βιβλίο των Βισάντι, το οποίο εμπεριέχει τη γνώση της λευκής μαγείας,[46] και τη Σφαίρα του Αγκαμόττο που χρησιμοποιείται ως κρυστάλλινη σφαίρα.[48]

Επιπλέον, έχει εκπαιδευτεί σε πολλές πολεμικές τέχνες και τούς κανόνες τους,[volume & issue needed] και έχει δείξει ευχέρεια σε πολλές μαγικές επικλήσεις όπλων όπως ξίφη και τσεκούρια.[citation needed] Ο Strange ήταν επίσης άξιος νευροχειρουργός πριν μία πλήξη στα νεύρα τον κατέστησε αδύναμο στα χέρια.[45]

Επιπροσθέτως, έχει εκπαιδευτεί σε αρκετές πολεμικές τέχνες και κανόνες[49] έχοντας δείξει επαγγελματισμό σε σε πολυάριθμα επικαλούμενα όπλα όπως ξίφη και τσεκούρια[50] Ο Strange ήταν και ταλαντούχος νευροχειρουργός πριν από μία νευρική απώλεια που τον έκανε να χάσει αίσθηση στα χέρια του.[45]

Ο Doctor Strange έχει περιγραφεί ως "ο ισχυρότερος μάγος στο σύμπαν"[51] και "ισχυρότερος κατά πολύ από κάθε άλλο φίλο του ανθρωποειδές" από το Eternity, για το Σύμπαν της Marvel.[52] Διατηρεί τον τίτλο του Υπέρτατου Μαγίστρου από το 1973 (με τον θάνατο του Αρχαιότατου)[20] ως το παρόν, εκτός από μία διακοπή από το 1992[53] ως το 1995.[48] Απελευθέρωσε ξανά τον εαυτό του από τον τίτλο το 2009,[35] αλλά τον παίρνει πίσω το 2012, όταν αποδεικνύει ότι μπορεί να σώσει τον κόσμο και χωρίς τον τίτλο.[38]

Συλλεκτικές εκδόσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Doctor Strange έχει ιστορίες συλλεγμένες σε ξεχωριστούς τόμους.

  • Essential Doctor Strange
    • Τόμος. 1 συλλογή Strange Tales #110-111, #114-168; 608 σελίδες, Δεκέμβριος 2001, ISBN 0-7851-2316-4
    • Τόμος 2 συλλογή Doctor Strange #169-178, #180-183; The Avengers #61; Sub-Mariner #22; The Incredible Hulk vol. 2, #126; Marvel Feature #1; Marvel Premiere #3-10, #12-14, 608 σελίδες, Μάρτιος 2005, ISBN 0-7851-1668-0
    • Τόμος. 3 συλλογή Doctor Strange vol. 2, #1-29, Doctor Strange Annual #1; and The Tomb of Dracula #44-45, 616 σελίδες, Δεκέμβριος 2007, ISBN 978-0-7851-2733-8
    • Τόμος 4 συλλογή Doctor Strange vol. 2, #30-56; Chamber of Chills #4; Man-Thing #4, 564 σελίδες, Ιούνιος 2009, ISBN 978-0-7851-3062-8
  • Marvel Masterworks: Doctor Strange
    • Τόμος 1, συλλογή Strange Tales #110-111, #114-141, 272 σελίδες, Σεπτέμβριος 2003, ISBN 0-7851-1180-8
    • Τόμος 2 συλλογή Strange Tales #142-168, 304 σελίδες, Σεπτέμβριος 2005, ISBN 0-7851-1737-7
    • Τόμος 3 συλλογή Doctor Strange #169-179, 256 σελίδες, The Avengers #61; Μάρτιος 2007, ISBN 0-7851-2410-1
    • Τόμος συλλογή Doctor Strange #180-183; Sub-Mariner #22; The Incredible Hulk vol. 2, #126; Marvel Feature #1; Marvel Premiere #3-8, 272 σελίδες, Ιανουάριος 2010, ISBN 978-0-7851-3495-4
    • Τόμος 5 συλλογή Marvel Premiere #9-14; Doctor Strange vol. 2 #1-9, 272 σελίδες, Απρίλιος 2011, ISBN 978-0-7851-5022-0
    • Τόμος 6 συλλογή Doctor Strange vol. 2 #10-22; Annual #1; The Tomb of Dracula #44, 288 σελίδες, Ιούλιος 2013, ISBN 978-0-7851-6786-0
  • Lee, Stan (Σεπτέμβριος 1974). Origins of Marvel Comics. Marvel Comics. ISBN 978-0-7851-5615-4. περιλαμβάνει ιστορίες τού Doctor Strangeυ από Strange Tales #110, 115, and 155, 254 σελίδες.
  • Stan Lee Presents Doctor Strange: Master of the Mystic Arts. Pocket Books. Μάιος 1978. ISBN 978-0-671-81447-2. περιλαμβάνει ιστορίες τού Doctor Strangeυ από Strange Tales #111, 116, 119–120, 123, 131–133, 132 σελίδες.
  • Lee, Stan. Bring on the Bad Guys: Origins of Marvel Villains. Marvel Comics. ISBN 978-0-7851-0597-8.  περιλαμβάνει ιστορίες τού Doctor Strangeυ από Strange Tales #126–127, 253 σελίδες, Οκτώβριος 1976, Simon & Schuster, ISBN 978-0671223557
  • Lee, Stan (Νοέμβριος 1978). Marvel's Greatest Superhero Battles. Simon and Schuster. ISBN 978-0-671-24544-3.  περιλαμβάνει ιστορίες τού Doctor Strangeυ από Strange Tales #139–141, 253 σελίδες.
  • Englehart, Steve (2002). Doctor Strange: A Separate Reality. Marvel Comics. ISBN 978-0-7851-0836-8.  συλλογή Marvel Premiere #9-10, 12-14; Doctor Strange vol. 2, #1–2, 4–5, 176 σελίδες.
  • Dr. Strange Vs. Dracula: The Montesi Formula. Marvel Comics. Οκτώβριος 2006. ISBN 978-0-7851-2244-9. , συλλογή Doctor Strange τόμος 2 #14, 58–62; The Tomb of Dracula #44, 160 σελίδες, Οκτώβριος 2006
  • Dr. Strange & Dr. Doom: Triumph and Torment. Marvel Comics. 3 Σεπτεμβρίου 2013. ISBN 978-0785184546. ,συλλογή Doctor Strange τόμος 2 #57; Doctor Strange and Doctor Doom: Triumph and Torment GN, 168 σελίδες
  • Dr. Strange: Into the Dark Dimension HC. Marvel Comics. Ιούλιος 2011. ISBN 978-0785155058. , collects Doctor Strange τόμος. 2 #68-74, 168 σελίδες,
  • Dr. Strange: Don't Pay the Ferryman. Marvel Comics. Οκτώβριος 2015. ISBN 978-0785193258. , collects Doctor Strange τόμος 2 #75–81, 167 σελίδες, Οκτώβριος 2015
  • Infinity Gauntlet Aftermath includes Doctor Strange: Sorcerer Supreme #36, 352 σελίδες, Σεπτέμβριος 2013, ISBN 978-0785184867
  • Doctor Strange: The Oath. Marvel Comics. 6 Ιουνίου 2007. ISBN 978-0-7851-2211-1.  συλλογή Doctor Strange: The Oath #1–5,
  • Dr. Strange: Strange Tales. Marvel Comics. 26 Οκτωβρίου 2011. ISBN 978-0-7851-5549-2.  συλλογή Strange Tales τόμος. 2, #1–19, 240 σελίδες, ISBN 978-0-7851-5549-2
  • Waid, Mark (2010). Doctor is Out!. Marvel Comics. ISBN 978-0-7851-4425-0. 
  • Ο Doctor Strange εμφανίζεται στο Spider-Man και οι Απίθανοι Φίλοι του επεισόδιο "7 Μικροί Υπερήρωες".
  • Ο Doctor Strange κάνει ένα πέρασμα στη σειρά τής δεκαετίας τού 1990 X-Men στο επεισόδιο "Το Έπος τού Μαύρου Φοίνικα (Μέρος 3)".
  • Εμφανίζεται στο Spider-Man: The Animated Series (1994) επεισόδιο "Doctor Strange", όπου ο Doctor Strange και ο Γουόνγκ βοηθούν τον Spider-Man διασώζουν τη Μαίρη Τζέιν Γουάτσον από τον Βαρόνο Μόρντω και τον Ντορμάμμου, και επανακτούν το Ραβδί τού Γουατούμπ.
  • Ο Doctor Strange εμφανίζεται στο The Incredible Hulk επεισόδιο "Σκέψου την Αντι-Ύλη".
  • Εμφανίζεται στο The Super Hero Squad Show.[54][55]
  • Εμφανίζεται στη σειρά, Ο Απόλυτος Spider-Man, στον πρώτο κύκλο επεισόδιο "Strange", όπου βοηθά τον Άνθρωπο-Αράχνη και τον Σιδηρογροθιά, όταν ο Εφιάλτης έχει βάλει όλους στο Μανχάταν σε βαθύ ύπνο. Στον δεύτερο κύκλο εμφανίζεται με την αστρική του μορφή. Έπειτα εμφανίζεται στον τρίτο κύκλο "Μανδύας και Στιλέτο" όπου βοηθά τον Άνθρωπο-Αράχνη και το Στιλέτο, όταν ο Ντορμάμμου κατέλαβε τον Μανδύα, ώστε να αιχμαλωτίσει τον Σιδηρογροθιά και τη Λευκή Τίγρη.
  • Εμφανίστηκε στο Χαλκ και οι Πράκτορες της Διάλυσης[56][57] με τη φωνή του Τζακ Κόλμαν.[58] Αναφέρθηκε ως παλιός φίλος του Hulk.
  • Ο Doctor Strange εμφανίζεται στο Εκδικητές Ενωθείτε.
  • Έχει εμφανιστεί σε πολλά επεισόδια τού Marvel Disk Wars: The Avengers.
  • Ο Πήτερ Χούτεν πρωταγωνίστησε ως Dr Stephen Strange στην τηλεταινία Dr. Strange, που έκανε πρεμιέρα στις 6 Σεπτεμβρίου 1978. Στην ταινία ο Stephen Strange ήταν ψυχίατρος αντί νευροχειρουργός.[59]
  • Το 1992 ταινία με τίτλο Doctor Mordrid ξεκίνησε παραγωγή ως προσαρμογή τού Doctor Strange, μα η άδεια τού στούντιο έληξε πριν από την έναρξη των γυρισμάτων.[60][61] Το σχέδιο επαναγράφηκε για να αλλάξει το όνομα και κάπως η καταγωγή τού ήρωα.[60]
  • Στην απ'ευθείας σε DVD ταινία κινουμένων Doctor Strange: The Sorcerer Supreme, βγήκε στις 14 Αυγούστου 2007 (με τη φωνή του Μπράις Τζόνσον) ο ήρωας ταξιδεύει στο Θιβέτ, αναζητώντας θεραπεία για τα χέρια του μετά από ένα αυτοκινητιστικό. Εκπαιδευόμενος με τον Αρχαιότατο και τους μαθητές του, ο Strange αντιμετωπίζει τον Ντορμάμου.[62] Πρώτη τηλεοπτική μετάδοση έκανε 1 Νοεμβρίου 2008 στο Cartoon Network.
  • Ο Doctor Strange έχει σύντομο πέρασμα στην ταινία Planet Hulk. Εκείνος και μέλη των Πεφωτισμένων ενημερώνουν τον Hulk για τις αποφάσεις που λήφθηκαν και τη διασφάλιση της μεταφοράς του από τη Γη.
  • Μία live action ταινία της Marvel Studios με πρωταγωνιστή τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς προβλήθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2016 στους κινηματογράφους, ως μέρος του Κινηματογραφικού Σύμπαντος της Marvel.[63] Πολλές ενσαρκώσεις του σε ταινία έχουν υπάρξει σε αναπτυξιακή διαδικασία από τα μέσα της δεκαετίας του '80, όταν η Paramount Pictures πήρε τα δικαιώματα τον Απρίλιο του 2005 για τη Marvel Studios.[64] Τον Ιούνιο του 2010, η Marvel Studios προσέλαβε τον Τόμας Ντιν Ντόνελι και τον Τζόσουα Οππενχάιμερ να γράψουν την ταινία.[65] Τον Ιούνιο του 2014, ο Σκοτ Ντέρικσον επελέγη στη σκηνοθεσία,[66] ενώ ο Τζον Σπάιτς προσελήφθη, να ξαναγράψει το σενάριο.[67][68] Τον Δεκέμβριο του 2014, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς επελέγη να ενσαρκώσει τον χαρακτήρα.[68] Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2015 στο Νεπάλ, πριν μεταφερθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο αργότερα τον ίδιο μήνα.[69][70][71][72] Ο Κάμπερμπατς επαναλαμβάνει τον ρόλο του στις ταινίες Thor: Ragnarok (2017), Εκδικητές: Ο Πόλεμος της Αιωνιότητας (2018), Εκδικητές: Η Τελευταία Πράξη (2019), Spider-Man: No Way Home (2021) και Doctor Strange in the Multiverse of Madness (2022).
  • Ο Doctor Strange παίζει ως σύμβουλος του Spider-Man σε κομμένες σκηνές του The Amazing Spider-Man vs. The Kingpin, στο Master System και Game Gear.
  • Εμφανίζεται ως χαρακτήρας στο Marvel: Ultimate Alliance με τη φωνή του Τζέιμς Χόραν.[73]
  • Εμφανίζεται στο τέλος τού Χsien-Ko για το Marvel vs. Capcom 3: Fate of Two Worlds. Αργότερα εμφανίζεται ως χαρακτήρας επιλογής στην αναβαθμισμένη έκδοση του παιχνιδιού, Ultimate Marvel vs. Capcom 3.[74] Με τη φωνή του Ρικ Πασκαλόνε.[75]

Ο Doctor Strange εμφανίζεται ως χαρακτήρας επιλογής στα :

  • Το 1979, Pocket Books δημοσίευσε το Doctor Strange, Master of the Mystic Arts: Nightmare, από τον Ουίλιαμ Ρότσλερ.[77][78]
  • Στο βιβλίο τού 1968 The Electric Kool-Aid Acid Test, ο Τωμ Γουλφ γράφει για τον Keν Κέσεϊ και τους Χαρούμενους Πλακατζήδες και αναφέρεται ειδικά στον Strange.[79]
  • Το 2006, το μυθιστόρημα Spider-Man: The Darkest Hours από τον Τζιμ Μπάτερ, ο Strange εμφανίζεται για λίγο ως φίλος υπερήρωας από τον οποίο ο Spider-Man ψάχνει βοήθεια, όταν δοκιμάζεται ενάντια στους τρεις αδελφούς Μόρλουν.
  1. The blue "novice" version first appeared in Strange Tales #110 (1963), with the red "master" version first appearing in Strange Tales #127 (1964).
  1. Strange Tales #120 (May, 1964)
  2. Strange Tales #110 (July, 1963)
  3. Marvel Premiere #10 (September, 1973)
  4. Doctor Strange #384. Marvel Comics
  5. «Doctor Strange - #33 Top Avenger». IGN (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2019. 
  6. Ditko, Steve (w). 
  7. Brevoort, Tom· DeFalco, Tom· Manning, Matthew, επιμ. (2008). Marvel Chronicle: A Year by Year History. London, United Kingdom: Dorling Kindersley. ISBN 978-0-7566-4123-8. 
  8. Daniels, Les (1991). Marvel: Five Fabulous Decades of the World's Greatest Comics. New York: Harry N. Abrams. σελ. 114. ISBN 9780810938212. 
  9. Benton, Mike (1991).
  10. Green, Robin (1971-09-16). «Face Front! Clap Your Hands, You're on the Winning Team!». Rolling Stone (via fan site Green Skin's Grab-Bag) (91): 31. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-10-07. https://web.archive.org/web/20101007234130/http://www.reocities.com/area51/Chamber/8346/rs91.facefront.1.html. Ανακτήθηκε στις 2011-09-14. 
  11. Wright, Bradford (18 Σεπτεμβρίου 2003). Comic Book Nation: The Transformation of Youth Culture in America. Baltimore, Maryland 21218: Johns Hopkins University Press. σελ. 213. ISBN 978-0801874505. 
  12. «Strange Tales #134». Grand Comics Database. 
  13. 13,0 13,1 DeFalco in Brevoort, DeFalco & Manning 2008, σελ. 128
  14. Field, Tom (2005).
  15. Thomas (interviewer) (Autumn 2000).
  16. "Marvel News".
  17. Sanderson, Peter in Brevoort, DeFalco & Manning 2008, p. 151
  18. Sanderson "1970s" Brevoort, DeFalco & Manning 2008, p. 156
  19. Sanderson "1970s" Brevoort, DeFalco & Manning 2008, σελ. 156
  20. 20,0 20,1 Englehart, Steve (w), Brunner, Frank (p), Crusty Bunkers (i). 
  21. Doctor Strange vol. 2 at the Grand Comics Database
  22. Wolfman, Marv (w), Colan, Gene (p), Palmer, Tom (i). 
  23. Sanderson "1970s" in Brevoort, DeFalco & Manning 2008, p. 174
  24. Sacks, Jason (September 6, 2010).
  25. Doctor Strange, Sorcerer Supreme at the Grand Comics Database
  26. Doctor Strange: Sorcerer Supreme #60 (December 1993) to #68 (August 1994)
  27. Christiansen, Jeff (August 27, 2015).
  28. Doctor Strange: Sorcerer Supreme #80 (August 1995) to #90 (June 1996)
  29. Doctor Strange: Sorcerer Supreme #60 (December 1993) to #75 (March 1995)
  30. Manning, Matthew K. "1990s" in Brevoort, DeFalco & Manning 2008, p. 262
  31. Manning "2000s" Brevoort, DeFalco & Manning 2008, p. 323
  32. Bendis, Brian Michael (w), Yu, Leinil Francis (p), Yu, Leinil Francis (i). 
  33. Pak, Greg (w), Romita Jr., John (p), Janson, Klaus (i). 
  34. 34,0 34,1 Bendis, Brian Michael (w), Pagulayan, Carlo (p), Huet, Jeff (i). 
  35. 35,0 35,1 Bendis, Brian Michael (w), Tan, Billy (p), Banning, Matt (i). 
  36. Bendis, Brian Michael (w), Immonen, Stuart (p), Von Grawbadger, Wade (i). 
  37. 37,0 37,1 Bendis, Brian Michael (w), Adams, Neal (p), Pamer, Tom (i). 
  38. 38,0 38,1 Bendis, Brian Michael (w), Deodato, Mike (p), Deodato, Mike (i). 
  39. Hickman, Jonathan (w), Ribić, Esad (p), Ribić, Esad (i). 
  40. "Doctor Strange, Sorcerer Supreme #15"
  41. Cronin, Brian (February 29, 2008).
  42. Secret Wars (2015) #8
  43. Secret Wars (2015) #9
  44. Stern, Roger (w), Smith, Paul (p), Smith, Paul (i). 
  45. 45,0 45,1 45,2 45,3 Lee, Stan (w), Ditko, Steve (p), Ditko, Steve (i). 
  46. 46,0 46,1 46,2 46,3 46,4 Lee, Stan (w), Ditko, Steve (p), Ditko, Steve (i). 
  47. DeFalco "1960s" in Brevoort, DeFalco & Manning 2008, σελ. 103
  48. 48,0 48,1 Ellis, Warren (w), Buckingham, Mark (p), Sutherland, Kev F. (i). 
  49. Christiansen, Jeff (May 11, 2002).
  50. «Comics Continuum: Marvel Super Hero Squad». www.comicscontinuum.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2019. 
  51. Englehart, Steve (w), Buscema, Sal (p), Bolle, Frank (i). 
  52. Simonson, Walt (w), Gibbons, Dave (p), Gibbons, Dave (i). 
  53. Ryan, Mike (June 4, 2014).
  54. "Comics Continuum" Αρχειοθετήθηκε 2009-07-31 στο Wayback Machine..
  55. "The Doctor is In: Doctor Strange DVD and Blu-Ray in Stores Now".
  56. "Listings - Marvel's Hulk And The Agents Of S.M.A.S.H. On Disney Xd".
  57. Fausett, Dan (director); Auman, Brandon (writer) (2014-03-30). «Stranger in a Strange Land». Hulk and the Agents of S.M.A.S.H.. Κύκλος 1. Επεισόδιο 20. Disney XD. 
  58. Fleming Jr., Mike (June 21, 2010).
  59. Siegel, Tatiana; Kit, Borys (June 3, 2014).
  60. 60,0 60,1 Pauls, J. B. «The Rewind: Doctor Mordrid». Living Myth Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2014. 
  61. Fischer, Dennis (17 Ιουνίου 2011). Science Fiction Film Directors, 1895-1998. McFarland & Company. σελ. 88. ISBN 9780786485055. 
  62. "Benedict Cumberbatch in Nepal".
  63. Wiseman, Andreas (September 17, 2014).
  64. Kroll, Justin (November 2, 2015).
  65. Wiseman, Andreas (November 11, 2015).
  66. Siegel, Tatiana· Kit, Borys (3 Ιουνίου 2014). «Scott Derrickson to Direct Marvel's Doctor Strange». The Hollywood Reporter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2014. 
  67. Sinclair, Brendan (July 20, 2011).
  68. 68,0 68,1 Strom, Marc (4 Δεκεμβρίου 2014). «Benedict Cumberbatch to play Doctor Strange». Marvel.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2014. 
  69. "LEGO Marvel Super Heroes: Stan Lee sera jouable…" Αρχειοθετήθηκε 2014-07-09 στο Wayback Machine. (in French).
  70. Weiner, Robert G. (2008).
  71. Christiansen, Jeff (n.d.
  72. Duncan, Randy; Smith, Matthew J. (2009).
  73. Denick, Thom (2006). Marvel Ultimate Alliance: Signature Series Guide. Indianapolis, Indiana: Brady Games. σελίδες 44–45. ISBN 0-7440-0844-1. 
  74. Sinclair, Brendan (20 Ιουλίου 2011). «Ultimate Marvel vs. Capcom 3 roster leaked». Gamespot.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2013. 
  75. Baker, Chris (31 Οκτωβρίου 2011). «Doctor Strange is voiced by Rick Pasqualone». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. 
  76. «LEGO Marvel Super Heroes: Stan Lee sera jouable…» (στα Γαλλικά). Brick Heroes. 20 Ιουλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2013. 
  77. Weiner, Robert G. (2008). Marvel Graphic Novels and Related Publications: An Annotated Guide to Comics, Prose Novels, Children's Books, Articles, Criticism and Reference Works, 1965-2005. McFarland & Company. σελ. 280. ISBN 978-0786425006. 
  78. Christiansen, Jeff. «Marvel Novels». The Appendix to the Handbook of the Marvel Universe. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαΐου 2015. 
  79. Duncan, Randy· Smith, Matthew J. (2009). Power of Comics: History, Form and Culture. Continuum International Publishing Group. σελ. 52. ISBN 978-0826429353. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]