Odontodactylus scyllarus

Το Odontodactylus scyllarus, γνωστό και ως γαρίδα-παγώνι, γαρίδα-αρλεκίνος, γαρίδα-κλόουν, γαρίδα ουράνιο τόξο, ή απλά γαρίδα mantis, είναι ένα μεγάλο στοματόποδο που απαντάται στον επιπελαγικό βυθό σε όλο τον Ινδο-Ειρηνικό, από τις νήσους Μαριάνες μέχρι την Ανατολική Αφρική, και νότια μέχρι τη βόρεια επαρχία Κουαζούλου-Νατάλ στη Νότια Αφρική.[1]

Στο εμπόριο θαλάσσιων ειδών για ενυδρεία, εκτιμάται για την ομορφιά του αλλά και θεωρείται από άλλους ως επικίνδυνο παράσιτο.

Περιγραφή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το O. scyllarus είναι ένα από τα μεγαλύτερα, πιο πολύχρωμα είδη γαρίδων mantis που παρατηρούνται συνήθως, μεγέθους που κυμαίνεται από 3–18 cm.[1] Είναι κυρίως πράσινα με πορτοκαλί πόδια και βούλες σαν της λεοπάρδαλης στο μπροστινό καύκαλο.[1]

Η ικανότητά τους να βλέπουν κυκλικά πολωμένο φως έχει οδηγήσει σε μελέτες για να προσδιοριστεί εάν οι μηχανισμοί με τους οποίους λειτουργούν τα μάτια τους μπορούν να αναπαραχθούν για χρήση στην ανάγνωση CD και παρόμοιων συσκευών οπτικής αποθήκευσης.[2][3]

Το δακτυλικό ρόπαλο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ρόπαλο είναι η πιο πυκνή περιοχή ηλεκτρονίων του εξωσκελετού των σταματοπόδων. Σε εγκάρσια τομή, το ρόπαλο μπορεί να χωριστεί σε τρεις διαφορετικές περιοχές: την περιοχή πρόσκρουσης, την περιοδική περιοχή και την γραμμωτή ζώνη. Οι μηχανικές ιδιότητες κάθε περιοχής σχετίζονται με το βαθμό της μεταλλεισμού που υπάρχει.[4]

Η συγκέντρωση ασβεστίου μειώνεται σταδιακά από την περιοχή πρόσκρουσης προς την περιοδική περιοχή, ενώ παράλληλα η συγκέντρωση φωσφόρου μειώνεται. Παράλληλα, αυξάνονται οι συγκεντρώσεις άνθρακα και μαγνησίου στην ίδια περιοχή, γεγονός που καθιστά σαφές ότι η περιοχή πρόσκρουσης αποτελείται κυρίως από φωσφορικό ασβέστιο ενώ το υπόλοιπο του ροπάλου περιέχει συνδυασμό φωσφαιρικού ασβέστη και ανθρακούχου ασβεστίου. Η περιοχή πρόσκρουσης έχει αποδειχθεί ότι αποτελείται κυρίως από υδροξυαπατίτη, με υψηλότερο βαθμό κρυσταλλικότητας σε σύγκριση με εκείνη που βρίσκεται στο οστό των βοοειδών.[4]

Οικολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η γαρίδα παγώνι σκάβει και κατασκευάζει τρύπες σε σχήμα U σε χαλαρό υπόστρωμα κοντά στις βάσεις των κοραλλιογενών υφάλων σε νερό με βάθος από 3 έως 40 μέτρα.[1]

Το O. scyllarus χρησιμοποιεί την τεχνική της θραύσης για να κυνηγήσει.[1] Είναι ευέλικτος και ενεργός μεσοπαλιρροϊκός και υπο-μεσοπαλιρροϊκός θηρευτής,[1] και προτιμά τα γαστρόποδα, τα καρκινοειδή και τα δίθυρα, και επιφέρει επαναλαμβανόμενα χτυπήματα στον εξωσκελετό του θηράματος μέχρι να αποκτήσει πρόσβαση στον υποκείμενο μαλακό ιστό.[5] Αναφέρεται ότι μπορεί να επιφέρει "μπουνιά" με ταχύτητα άνω των 80 χιλιομέτρων την ώρα, το ταχύτερο καταγεγραμμένο χτύπημα ζωντανού ζώου. Η επιτάχυνση είναι παρόμοια με εκείνη μιας σφαίρας που πυροβολείται από ένα πιστόλι (επιτάχυνση πάνω από 30.000 km/sec και ταχύτητα άνω των 20 m/sec, με κάθε επίθεση να έχει δύναμη 1.500 Ν.[6] Η ταχύτητα της επίθεσης προκαλεί σχηματισμό φυσαλίδων σπηλαίωσης. Όταν αυτές οι φυσαλίδες εκτοξεύονται απελευθερώνουν μεγάλη ποσότητα θερμότητας, αυξάνοντας προσωρινά τη θερμοκρασία και εξασθενώντας το κέλυφος του θηράματος.[7] Επιπλέον, η επιφάνεια της δαγκάνας τους είναι κατασκευασμένη από εξαιρετικά πυκνό υδροξυαπατίτη, δομημένο με τρόπο που τον κάνει εξαιρετικά ανθεκτικό στη θράυση και μπορεί να σπάσει ακόμα και το γυαλί ενός συνηθισμένου ενυδρείου. Η σύνθεσή του ερευνάται για πιθανή βιονική χρήση στη Μηχανική υλικών.[4][8]

Ενυδρεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μερικοί ιδιοκτήτες ενυδρείων κρατούν τις γαρίδες-παγώνια σε αιχμαλωσία, λόγω των ιδιαίτερων χρωμάτων τους.   [citation needed]

Ενώ μερικοί τις εκτιμούν ωστόσο, άλλοι τις θεωρούν επιβλαβή παράσιτα επειδή είναι ιδιαίτερα επιθετικά αρπακτικά που θα φάνε άλλους επιθυμητούς κατοίκους του ενυδρείου. Μερικά από τα μεγαλύτερα άτομα, μπορούν να σπάσουν το γυαλί του ενυδρείου χτυπώντας το και μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω ζημιά σκάβοντας σε ζωντανούς βράχους. Ο ζωντανός βράχος με σπηλιά γαρίδας mantis θεωρείται χρήσιμος από μερικούς στον τομέα των θαλάσσιων ενυδρείων και συχνά συλλέγεται. Δεν είναι ασυνήθιστο ένα κομμάτι ζωντανού βράχου να μεταφέρει ζωντανή γαρίδα mantis σε ένα άλλο ενυδρείο. Μόλις μπουν μέσα στην δεξαμενή, μπορούν να τραφούν με ψάρια, γαρίδες και άλλα είδη. Είναι γνωστά ως ιδιαίτερα δύσκολα να ξαναπιαστούν όταν εγκατασταθούν σε μια καλά προετοιμασμένη δεξαμενή [9] και υπάρχουν αναφορές ότι σπάνε γυάλινες δεξαμενές και καταστρέφουν τα κοράλλια όταν θέλουν να φτιάξουν ένα σπίτι μέσα σε αυτά.[10]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Roy Caldwell. «Species: Odontodactylus scyllarus». Roy's List of Stomatopods for the Aquarium. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2006. 
  2. ↑ John Roach (June 27, 2011). «Shrimp eyes inspire optical tech». MSNBC. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 30, 2011. https://web.archive.org/web/20110630224336/http://cosmiclog.msnbc.msn.com/_news/2011/06/27/6957435-shrimp-eyes-inspire-optical-tech. Ανακτήθηκε στις June 28, 2011. 
  3. ↑ Yi-Jun Jen; Akhlesh Lakhtakia; Ching-Wei Yu; Chia-Feng Lin; Meng-Jie Lin; Shih-Hao Wang; Jyun-Rong Lai (2011). «Biologically inspired achromatic waveplates for visible light». Nature Communications 2: 363. doi:10.1038/ncomms1358. PMID 21694711. Bibcode: 2011NatCo...2..363J. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 James C. Weaver; Garrett W. Milliron; Ali Miserez; Kenneth Evans-Lutterodt; Steven Herrera; Isaias Gallana; William J. Mershon; Brook Swanson και άλλοι. (2012). «The stomatopod dactyl club: a formidable damage-tolerant biological hammer». Science 336 (6086): 1275–1280. doi:10.1126/science.1218764. PMID 22679090. Bibcode: 2012Sci...336.1275W. 
  5. ↑ Caldwell, Roy L.; Dingle, Hugh (1975). «Ecology and evolution of agonistic behavior in stomatopods». Die Naturwissenschaften 62 (5): 214–222. doi:10.1007/bf00603166. ISSN 0028-1042. Bibcode: 1975NW.....62..214C. https://link.springer.com/article/10.1007/BF00603166. 
  6. ↑ Patek, S. N.; Caldwell, R. L. (October 2005). «Extreme impact and cavitation forces of a biological hammer: strike forces of the peacock mantis shrimp Odontodactylus scyllarus». Journal of Experimental Biology 208 (Pt 19): 3655–64. doi:10.1242/jeb.01831. PMID 16169943. https://escholarship.org/content/qt9938507n/qt9938507n.pdf?t=lnr7mv. 
  7. ↑ Patek, S. N.; Caldwell, R. L. (2005-10-01). «Extreme impact and cavitation forces of a biological hammer: strike forces of the peacock mantis shrimp Odontodactylus scyllarus» (στα αγγλικά). Journal of Experimental Biology 208 (19): 3655–3664. doi:10.1242/jeb.01831. ISSN 0022-0949. PMID 16169943. https://jeb.biologists.org/content/208/19/3655. 
  8. ↑ Sarah Everts (2012). «How a peacock shrimp packs a punch: layered structure is behind animal's resilient club». Chemical & Engineering News 90 (24): 6. doi:10.1021/cen-09024-notw3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-06-11. https://web.archive.org/web/20120611150231/http://cen-online.org/articles/90/i24/Peacock-Shrimp-Packs-Punch.html. 
  9. ↑ Nick Dakin (2004). The Marine Aquarium. London: Andromeda. ISBN 978-1-902389-67-7. 
  10. ↑ April Holladay (September 1, 2006). «Shrimp spring into shattering action». USA Today. https://www.usatoday.com/tech/columnist/aprilholladay/2006-01-09-shrimp_x.htm. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]