Εμπορική επ. | TEE |
---|---|
Νομική μορφή | Σιδηροδρομικές Μεταφορές |
Διάδοχος | Eurocity, InterCity, TGV |
Ίδρυση | 1957 |
Ιδρυτής | SNCF, Ολλανδικοί Σιδηρόδρομοι, CFL, CFF, Deutsche Bahn, Ferrovie Dello Stato, SNCB |
Διάλυση | 1995 |
Περιοχές δραστηρ. | Ευρώπη |
Σημαντικά πρόσωπα | Frans den Hollander |
Υπηρεσίες | Διεθνή επιβατικά δρομολόγια |
Πολυμέσα | |
δεδομένα ( ) |
Η Trans Europ Express (ή Trans-Europe-Express) ήταν μια κοινοπραξία μεταξύ οχτώ Κρατικών Ευρωπαϊκών σιδηροδρομικών εταιριών, η οποία παρείχε σιδηροδρομικές υπηρεσίες πολυτελείας στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Ιδρύθηκε το 1957 και διαλύθηκε το 1995, ενώ στο απόγειό της το 1974 διαχειριζόταν 45 δρομολόγια, συνδέοντας 130 πόλεις[1].
Στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, τα μεγάλα Ευρωπαϊκά τραίνα παρουσίαζαν μια εικόνα παρακμής, καθώς το τροχαίο υλικό είτε είχε καταστραφεί, είτε είχε παλιώσει. Οι έλεγχοι στα σύνορα κατά τη διάρκεια των ταξιδιών ήταν πολύωροι και εξονυχιστικοί, ενώ το σύμβολο του μοντερνισμού ήταν πλέον το αυτοκίνητο και το αεροπλάνο. Την εικόνα αυτή ήθελε να αλλάξει ο πρόεδρος των Ολλανδικών Σιδηροδρόμων Frans Der Hollander, ο οποίος διατύπωσε για πρώτη φορά την ιδέα της Trans Europ Express[2]. Σύμφωνα με αυτόν, η TEE δεν θα ήταν μια απλή σιδηροδρομική κοινοπραξία, άλλα μια ξεχωριστή εταιρία, με διεθνή διοίκηση, τροχαίο υλικό και προσωπικό. Καθώς εκείνη την εποχή οι ηλεκτροκίνητες γραμμές ήταν λίγες, επεβλήθη η χρήση ντηζελοκίνητου τροχαίου υλικού. Κάθε κρατική εταιρία μετείχε με το δικό της τροχαίο υλικό, και παρουσίαζε ότι καλύτερο διέθετε, από τεχνολογία και από άνεση.
Το 1957 ξεκινάνε επισήμως τα πρώτα δρομολόγια της ΤΕΕ, με τη συμμετοχή των Γαλλικών, Ολλανδικών, Δυτικό-Γερμανικών, Βελγικών, Ελβετικών και Ιταλικών σιδηροδρομικών εταιριών, καθώς και του Λουξεμβούργου, της Ισπανίας και της Αυστρίας[3]. Γρήγορα, γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία και αποτελούν μια εναλλακτική μεταξύ του συμβατικού τραίνου και του αεροπλάνου. Τα πρώτα χρόνια, εξαιτίας των διαφορετικών τάσεων δικτύων ανά χώρα, τα δρομολόγια γίνονταν με ειδικούς ντηζελοκίνητους συρμούς, εκ των οποίων αρκετοί διέθεταν και κλιματισμό.
Το 1961 εισάγονται στη κυκλοφορία οι Ελβετικές ηλεκτρικές αυτοκινητάμαξες RAe TEE II, ενώ το 1964 παρουσιάζονται οι πρώτες ηλεκτράμαξες πολλαπλών τάσεων (BB 30000, CC 40100 SNCF, σειρά 15, 16 και 18 SNCB, σειρά 184 και 181 DB). Το 1965 το Γαλλικό "Mistral" εντάσσεται στα δρομολόγια ΤΕΕ, ενώ ακολουθούν και διάφορα άλλα Γαλλικά τραίνα (Capitole, l'Aquitaine, Rheinpfeil). Το 1972 η υπηρεσία εξυπηρετεί 200 Ευρωπαϊκές πόλεις[3].
Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 και του 1979 έπληξαν σημαντικά τις υπηρεσίες ΤΕΕ, με μονάχα τις πιο συχνές να παραμένουν λειτουργικές. Από το 1980 και έπειτα, οι μειωμένες τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων μειώνουν κατά πολύ την τακτική πελατεία των ΤΕΕ, ενώ σταδιακά μειώνονται τα δρομολόγια και προστίθεται η 2η θέση στις προσφερόμενες υπηρεσίες. Πολλά δρομολόγια αντικαθιστώνται από τα InterCity, ενώ από το 1987 εμφανίζονται τα διεθνή EuroCity[4], τα οποία σημαίνουν το τέλος των τραίνων ΤΕΕ.
Το όνομα TEE παραμένει στις αμαξοστοιχίες Παρισιού-Βρυξελλών μονάχα για συμβολικούς λόγους, μέχρι την αντικατάσταση των συμβατικών τραίνων από TGV το 1993[5]. Το Γαλλικό τροχαίο υλικό της υπηρεσίας πωλείται από τους Γαλλικούς Σιδηρόδρομους στους Κουβανέζικους, ενώ το αντίστοιχο άλλων χωρών μετατρέπεται σε συμβατικό.
Τα τραίνα της TEE διέθεταν τα παρακάτω χαρακτηριστικά[3]:
Το τροχαίο υλικό που χρησιμοποιούνταν ανά χώρα ήταν:
Οι αυτοκινητάμαξες Χ2700 των Γαλλικών Σιδηρόδρομων βασίστηκαν στις παλαιότερες RGP 825, οι οποίες είχαν αποδειχτεί αξιόπιστες. Αποτελούνταν από ένα κινητήριο όχημα (X 2771-2781) και ένα ιθυντήριο (XRS 7771-7779). Το κινητήριο είχε χωρητικότητα 39 ατόμων, και το ιθυντήριο 42, ενώ στο δεύτερο υπήρχε και μπαρ. Είχαν μέγιστη ταχύτητα τα 140 χλμ/ώρα, και συχνά κυκλοφορούσαν σε τετράδυμη σύνθεση με αυξημένη χωρητικότητα[6]. Χρησιμοποιήθηκαν σε δρομολόγια όπως το Parsifal και το L'Ile de France.
Ελβετία/Ολλανδία- SBB CFF RAm TEE / NS DE 4
Οι αυτοκινητάμαξες RAm TEE/DE 4 των Ελβετικών και Ολλανδικών Σιδηροδρόμων βασίστηκαν σε προϋπάρχουσες αυτοκινητάμαξες στην Ολλανδία. Οι συνθέσεις ήταν τετράδυμες με ένα κινητήριο (με σκευοφόρο), ένα επιβατικό όχημα χωρητικότητας 54 ατόμων, ένα όχημα εστιατόριο 32 καθήμενων με ξεχωριστά διαμερίσματα χωρητικότητας 18 ατόμων, και ένα ιθυντήριο 42 ατόμων.Κατασκευάστηκαν το 1956 και αριθμήθηκαν NS 1001-1003 και SBB-CFF-FFS RAm 501-502.
Γερμανία- DB VT 08.5
Καθώς οι αυτοκινητάμαξες VT 11.5 δεν ήταν έτοιμες εγκαίρως για τα πρώτα δρομολόγια, χρησιμοποιήθηκαν οι ήδη υπάρχουσες VT 08 τα πρώτα χρόνια, μέχρι την παραλαβή των πρώτων. Κατασκευάστηκαν την περίοδο 1952-1954 και υπήρχαν σε τρίδυμες και τετράδυμες συνθέσεις που αποτελούνται από ένα κινητήριο-εστιατόριο, ένα ή δύο επιβατικά οχήματα, και ένα ιθυντήριο[6].
DB VT 11.5
Οι αυτοκινητάμαξες VT 11.5 των Γερμανικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν το 1957 σύμφωνα με τα πρότυπα της ΤΕΕ[7]. Υπήρχαν σε 7δυμες συνθέσεις με όχημα εστιατόριο και κλιματισμό. Χρησιμοποιήθηκαν την περίοδο 1957-1972 στην ΤΕΕ προτού η αρίθμηση τους μετατραπεί σε 601, περιορίζοντάς τα σε δρομολόγια μόνο εντός της Γερμανίας. Έγιναν γνωστές στο ευρύ κοινό εξαιτίας του ιδιαίτερου σχήματός τους, ενώ σήμερα φυλάσσεται μια πλήρη αυτοκινητάμαξα για μουσειακή χρήση.
Οι αυτοκινητάμαξες ALn 442 + ALn 448 των Ιταλικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν το 1957, και αποτελούνται από ένα κινητήριο όχημα (ALn 442.201-209) και ένα ιθυντήριο (ALn 448.201-209) με χωρητικότητα 42 και 48 επιβάτες αντίστοιχα[6], και με το δεύτερο να διαθέτει κουζίνα. Παρότι υπήρχαν και ενδιάμεσα οχήματα, δεν χρησιμοποιήθηκαν πότε σε δρομολόγια ΤΕΕ, ενώ οι αυτοκινητάμαξες εκτελούσαν τοπικά δρομολόγια μέχρι το 1982.
Οι αυτοκινητάμαξες RAe II 1050 των Ελβετικών Ομοσπονδιακών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν το 1961 με βάση τις προδιαγραφές της ΤΕΕ. Μπορούσαν να κυκλοφορούν σε δίκτυα 4 διαφορετικών τάσεων: 1500 και 3000 V Συνεχές, 15000 V 16 2/3 Hz Εναλλασσόμενο, και 25000 V 50 Hz Εναλλασσόμενο. Είχαν 4 παντογράφους, έναν για την Ελβετία, έναν για τη Γερμανία και την Αυστρία, έναν για την Ιταλία και τη Γαλλία, και έναν για το τμήμα Συνεχόμενου Ρεύματος του Γαλλικού δικτύου. Υπήρχαν αρχικά σε πεντάδυμες, και μετέπειτα σε 6δυμες συνθέσεις, με κορυφαία ταχύτητα τα 160 χλμ/ώρα. Μετά το 1989 μετατράπηκαν σε EuroCity, με τον χρωματισμό να αλλάζει σε γκρι[8] από τον τυπικό ΤΕΕ.
Οι αυτοκινητάμαξες ETR 300 των Ιταλικών Σιδηροδρόμων δεν κατασκευάστηκαν για τις υπηρεσίες ΤΕΕ, άλλα προϋπήρχαν από το 1952[9], και χρησιμοποιούνταν στο τραίνο πολυτελείας Settebello, το οποίο μετατράπηκε αργότερα εντάχθηκε στην ΤΕΕ. Υπήρχαν σε τρίδυμες συνθέσεις, όπου στη μέση τοποθετούνταν ένα όχημα, και εκατέρωθεν δύο οχήματα μόνιμα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Το 1984 αποσύρθηκαν από την ΤΕΕ.
Οι αυτοκινητάμαξες DB 403 των Γερμανικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν αρχικά για υπηρεσίες InterCity μέσα στη Γερμανία, το 1973. Χρησιμοποιήθηκαν για ένα σύντομο χρονικό διάστημα το 1981 στην ΤΕΕ[6], και από το 1982 και έπειτα στο Lufthansa Airport Express, το οποίο διατηρούσε αρίθμηση ΤΕΕ παρότι δεν άνηκε επισήμως στα δρομολόγιά της. Υπήρχαν σε τετράδυμες συνθέσεις με δύο κινητήρια οχήματα και δύο ενδιάμεσα επιβατικά οχήματα.
Οι επιβατάμαξες Mistral 1969 των Γαλλικών Σιδηροδρόμων χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1969 στις αμαξοστοιχίες Mistral της ΤΕΕ, οφείλοντας στο εν λόγω γεγονός το όνομά τους. Ήταν παρόμοιες με τις PBA, άλλα υπήρχαν επίσης και εστιατόρια, καθώς προορίζονταν για μακρινότερα ταξίδια. Επίσης, διέθεταν κομμωτήριο, ειδικό μπαρ, αίθουσα συσκέψεων και μαγαζιά[10]. Χωρίζονταν σε:
To 1984 αρκετά οχήματα μετατράπηκαν σε συμβατικά δεύτερης θέσης, ενώ το 1999 μεγάλο μέρος των επιβαταμαξών πωλήθηκε στους Κουβανέζικους Σιδηρόδρομους[10].
Οι επιβατάμαξες Grand Confort των Γαλλικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν την περίοδο 1969-1970[6]. Το εσωτερικό τους ήταν σε μεγάλο βαθμό ίδιο με τις PBA, όμως διέθεταν καλύτερη ηχομόνωση και μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε ταχύτητες των 200 χλμ/ώρα. Αρχικά δεν προορίζονταν για χρήση σε δρομολόγια ΤΕΕ, γεγονός το οποίο αποδεικνύεται από τον διαφορετικό χρωματισμό τους, ενώ μετά την ένταξη του στην ΤΕΕ το 1970, το 1973 προσαρμόστηκαν σημάνσεις της υπηρεσίας στις ορατές επιφάνειες των οχημάτων. Το πλαίσιο τους ήταν κατασκευασμένο από χάλυβα, και διέθεταν σύστημα αλλαγής κλίσης στις στροφές[11]. Χωρίζονταν σε:
To 1999 αποσύρθηκαν οριστικά από την κυκλοφορία, μετά από τη μετατροπή τους σε συμβατικές δεύτερης θέσης.
Οι επιβατάμαξες PBA των Γαλλικών και Βελγικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν το 1964, και χρησιμοποιήθηκαν στη γραμμή Παρίσι-Βρυξέλλες-Άμστερνταμ (από την οποία προέκυψε και η ονομασία τους). Είναι οι πρώτες επιβατάμαξες που σχεδιάστηκαν αποκλειστικά για χρήση στην ΤΕΕ[6]. Το πλαίσιο των οχημάτων ήταν κατασκευασμένο από ατσάλι, και μπορούσαν να κυκλοφορήσουν σε ταχύτητα 160 χλμ/ώρα. Χωρίζονταν σε:
Δεν υπήρχε όχημα εστιατόριο καθώς οι υπηρεσίες εστίασης παρέχονταν στη θέση του κάθε επιβάτη. Οι PBΑ αποσύρθηκαν το 1996 με την κατάργηση του Etoile du Nord.
Οι επιβατάμαξες UIC-Z TEE των Ιταλικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν το 1969[6] από τη FIAT, και χρησιμοποιήθηκαν στις γραμμές που διέρχονταν από την Ιταλία, και δεν εκτελούνταν από αυτοκινητάμαξες. Είναι παρόμοιες με τις γαλλικές Grand Confort, όμως είναι συμβατές μόνο με την τάση του Ιταλικού δικτύου. Μπορούσαν να κυκλοφορήσουν σε ταχύτητα 200 χλμ/ώρα. Χωρίζονταν σε:
Αποσύρθηκαν το 1994 μετά τη μετατροπή τους σε επιβατάμαξες Grand Confort.
Οι επιβατάμαξες DB Rheingold των Γερμανικών Σιδηροδρόμων κατασκευάστηκαν την περίοδο 1962-1963[6] με βάση το πρότυπο UIC-X. Χρησιμοποιήθηκαν στα δρομολόγια που διέρχονταν από την ευρύτερη περιοχή του Ρήνου, ενώ υπήρχαν και πανοραμικές επιβατάμαξες με μεγαλύτερη ορατότητα. Χωρίζονταν σε:
Μέχρι το 1969 προστέθηκαν και άλλοι τύποι οχημάτων, τα οποία χρησιμοποιούνταν σε δρομολόγια TEE καθώς και σε απλά InterCity. Οι επιβατάμαξες Rheingold, με διάφορες αλλαγές που έχουν υποστεί, χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα.
Αριθμός αμαξοστοιχίας | Ονομασία | Δρομολόγιο |
---|---|---|
TEE 92/93 | Adriatico | Μιλάνο - Μπάρι |
TEE 8/9 | Albert Schweitzer | Ντόρτμουντ - Στρασβούργο |
TEE 78/79 | Ambrosiano | Μιλάνο - Ρώμη |
TEE 1/2 | Aquitaine | Παρίσι - Μπορντώ |
TEE 7/8 (μετέπειτα 64/65) | Arbalète | Παρίσι - Βασιλεία - Ζυρίχη |
TEE 88/89 | Aurora | Ρώμη - Ρήγιο |
TEE 14/15 | Bacchus | Μόναχο - Ντόρτμουντ |
TEE 66/67 | Bavaria | Ζυρίχη - Μόναχο |
TEE 84/85 | Brabant | Παρίσι - Βρυξέλλες - Άμστερνταμ |
TEE 90/91 | Blauer Enzian | Αμβούργο - Μόναχο |
TEE 74/75 | Le Capitole (Πρωινό) | Παρίσι - Τουλούζη |
TEE 76/77 | Le Capitole (Απογευματινό) | Παρίσι - Τουλούζη |
TEE 70-71/72-73 | Catalan Talgo | Γενεύη - Βαρκελώνη |
TEE 13/14 (μετέπειτα 23/22) | Cisalpin | Παρίσι - Μιλάνο |
TEE 68/69 | Colosseum | Ρώμη - Μιλάνο |
TEE 36/37 | Cycnus | Μιλάνο - Βεντιμίλια |
TEE 42/43 | Diamant (I) | Ντόρτμουντ - Αμβέρσα |
TEE 80/81 | Diamant (II) | Μόναχο - Αμβούργο |
TEE 90/93 | Edelweiss | Άμστερνταμ - Ζυρίχη |
TEE 26/27 | Erasmus | Μόναχο - Νυρεμβέργη - Χάγη |
TEE 4/5 | Étendard | Παρίσι - Μπορντώ |
TEE 82/85 | Étoile du Nord | Παρίσι - Άμστερνταμ |
TEE 34/35 | Faidherbe | Παρίσι - Λιλ - Τουρκουάν |
TEE 16/17 | Friedrich Schiller | Ντόρτμουντ - Στουτγάρδη |
TEE 14/15 (μετέπειτα 18/19) | Gambrinus | Αμβούργο - Κολωνία - Μόναχο |
TEE 36/37 | Gayant | Παρίσι - Λιλ - Τουρκουάν |
TEE 50/51 | Goethe (I) | Φρανκφούρτη - Παρίσι |
TEE 24/25 | Goethe (II) | Φρανκφούρτη - Ντόρτμουντ |
TEE 58/59 | Gottardo | Ζυρίχη - Μιλάνο |
TEE 28/29 | Heinrich Heine | Φρανκφούρτη - Ντόρτμουντ |
TEE 78/79 | Helvetia | Ζυρίχη - Φρανκφούρτη - Αμβούργο |
TEE 88/81 | L'Ile de France (I) | Παρίσι - Άμστερνταμ |
TEE 85/80 | L'Ile de France (II) | Παρίσι Βρυξέλλες |
TEE 91/92 | Iris | Ζυρίχη - Βρυξέλλες |
TEE 30/31 | Jules Verne | Παρίσι - Ναντ |
TEE 60/61 | Kléber | Παρίσι - Στρασβούργο |
TEE 24/25 | Lemano | Μιλάνο - Γενέυη |
TEE 45-46/47-48 | Ligure | Μιλάνο - Αβινιόν |
TEE 12/13 | Le Lyonnais | Παρίσι - Λυών |
TEE 84/85 | Mediolanum | Μόναχο - Μιλάνο |
TEE 86/79 | Memling | Παρίσι - Βρυξέλλες |
TEE 34/35 | Merkur | Στουτγάρδη - Κολωνία - Κοπεγχάγη |
TEE 10/11 | Le Mistral | Παρίσι - Μασσαλία - Νίκαια |
TEE 23/24 | Mont Cenis | Λυών - Μιλάνο |
TEE 40/41 | Molière | Παρίσι - Κολωνία |
TEE 80/89 | L'Oiseau Bleu | Παρίσι - Βρυξέλλες |
TEE 32/33 | Parsifal | Παρίσι - Ντόρτμουντ - Αμβούργο |
TEE 26/27 | Prinz Eugen (I) | Βρέμη - Πάσαου - Βιέννη |
TEE 26/27 | Prinz Eugen (II) | Ανόβερο - Κολωνία - Φρανκφούρτη - Βιέννη |
TEE 10/11 | Rembrandt | Μόναχο - Στουτγάρδη - Άμστερνταμ |
TEE 6/7 | Rheingold | Άμστερνταμ - Γενεύη |
TEE 16/17 | Rheingold | Άμστερνταμ - Φρανκφούρτη - Νόρντλιγκεν |
TEE 21/22 | Rheinpfeil | Ντόρτμουντ - Φρανκφούρτη - Μόναχο |
TEE 74/75 | Roland (I) | Βρέμη - Βασιλεία - Μιλάνο |
TEE 90/91 | Roland (II) | Βρέμη - Φρανκφούρτη - Στουτγκάρδη |
TEE 78/79 | Rubens | Παρίσι - Βρυξέλλες |
TEE 16/17 | Le Rhodanien | Παρίσι - Μασσαλία |
TEE 28/29 (μετέπειτα 20/21) | Saphir | Φρανκφούρτη - Βρυξέλλες |
TEE 68/69 | Settebello | Ρώμη - Μιλάνο |
TEE 62/63 | Stanislas | Παρίσι - Στρασβούργο |
TEE 83-86/87-88 | Ticino | Ζυρίχη - Μιλάνο |
TEE 22/23 | Van Beethoven | Φρανκφούρτη - Άμστερνταμ |
TEE 94/95 | Vesuvio | Μιλάνο - Ρώμη - Νάπολη |
TEE 38/39 | Watteau (I) | Παρίσι - Λιλ - Τουρκουάν |
TEE 89/88 | Watteau (II) | Παρίσι - Βρυξέλλες |