Tupolev TB-3

Tupolev TB-3
Το Tupolev TB-3.
Τύποςβομβαρδιστικό αεροσκάφος
Χώρα προέλευσηςΕΣΣΔ
Σχεδιασμόςσχεδιαστικό γραφείο Tupolev (Αντρέι Τουπόλεφ)
Παρθενική πτήση22 Δεκεμβρίου 1930
Πρώτη παρουσίαση1932
Κύριος χειριστήςΣοβιετική Πολεμική Αεροπορία
Παραγωγή1932-1937
Μονάδες που παρήχθησαν818
Αναπτύχθηκε απόTupolev TB-1
Εξελίχθηκε σεTupolev ANT-16

Το Tupolev TB-3 (εσωτερικά ονομάζονταν ANT-6) ήταν σοβιετικό βαρύ βομβαρδιστικό που αναπτύχθηκε και εντάχθηκε σε υπηρεσία με την Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία τη δεκαετία του 1930. Ήταν ένα από τα πρώτα τετρακινητήρια βαριά βομβαρδιστικά με πρόβολο πτέρυγα (αγγλικά: cantilever wing‎‎).[1]

Τα TB-3 παρέμειναν επιχειρησιακά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρόλο που επισήμως είχαν αποσυρθεί το 1939 διότι ήταν πλέον ξεπερασμένα τεχνολογικά. Στα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου χρησιμοποιήθηκαν ως βομβαρδιστικά αλλά και σαν μεταγωγικά. Επίσης αποτέλεσαν την πλατφόρμα για ασυνήθιστους πειραματισμούς: ορισμένα μετατράπηκαν κατάλληλα ώστε να μπορούν να μεταφέρουν ένα ελαφρύ άρμα μάχης και άλλα ως μητρικά-σκάφη φορείς που μπορούσαν να μεταφέρουν μαχητικά αεροσκάφη.

Σχεδιασμός και ανάπτυξη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1925 η Σοβιετική Αεροπορία ζήτησε από το Κεντρικό Ινστιτούτο Αεροϋδροδυναμικής να εξεταστεί η ανάπτυξη βαριού βομβαρδιστικού που θα προωθούνταν από κινητήρες συνολικής μέγιστης ισχύος 2000 hp και θα διέθετε συμβατικό σύστημα προσγείωσης ή θα ήταν υδροπλάνο. Το επόμενο έτος το Σχεδιαστικό Γραφείο Tupolev ξεκίνησε τις εργασίες πάνω στο εγχείρημα αυτό και μέχρι το 1929 είχαν διατυπωθεί και αποσαφηνισθεί επακριβώς οι προδιαγραφές από την πλευρά της Αεροπορίας.[1][2] Επρόκειτο για ένα αεροσκάφος από ατσάλι, καθώς ο Τουπόλεφ ήταν επιρεασμένος από το πρωτοποριακό έργο του Χιούγκο Γιούνκερς (Hugo Junkers) πάνω στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη αεροσκαφών ολομεταλλικής κατασκευής. Βάση για το όλο πρόγραμμα αποτέλεσε το Tupolev TB-1 και το νέο αεροσκάφος προωθούνταν αρχικά από κινητήρες Curtiss V-1570 Conqueror των 590 hp[3] με σκοπό αυτοί να αντικατασταθούν στη συνέχεια από τους Mikulin M-17 που ήταν τροποποιημένες εκδοχές των γερμανικών BMW VI.[1][4] Το αρχικό πρωτότυπο ολοκληρώθηκε την 31η Οκτωβρίου 1930[5] και πραγματοποίησε την πρώτη του πτήση στις 22 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους με τον Μιχαήλ Γκρόμοφ στα χειριστήρια. Στις 20 Φεβρουαρίου 1931 εγκρίθηκε η ένταξη του ANT-6 σε παραγωγή, με τους κινητήρες M-17.[5]

Το πρώτο αεροσκάφος προπαραγωγής (TB-3 4M-17) πέταξε για πρώτη φορά στις 4 Ιανουαρίου 1932. Απρόσμενα, τα αεροσκάφη παραγωγής που ακολούθησαν ήταν 10–12 % βαρύτερα από το πρωτότυπο, με συνέπεια να είναι και οι επιδόσεις τους υποδεέστερες.[1] Άποδείχθηκε ότι αυτό οφείλονταν στις μεγαλύτερες ανοχές με τις οποίες παράγονταν οι δοκοί, τα ατσάλινα φύλλα και άλλα δομικά στοιχεία συγκριτικά με των πρωτοτύπων, που ήταν εν τέλει παχύτερα και κατά συνέπεια βαρύτερα. Επίσης ζητήθηκε από τους εργάτες στις γραμμές παραγωγής να προτείνουν τρόπους μείωσης του βάρους, με εκατό ρούβλια ως ανταμοιβή για κάθε κιλό που θα αφαιρούνταν. Σε συνδυασμό με τις προσπάθειες του Γραφείου Σχεδιασμού τα TB-3 έγιναν ελαφρύτερα σχεδόν κατά ένα τόνο. Παρόλα αυτά υπήρχε μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα αεροσκάφη που κατασκευάζονταν, της τάξεως των αρκετών εκατοντάδων κιλών.[1][6][7]

Το 1933 δοκιμάστηκε επίσης η βελτιστοποίηση ενός TΒ-3 ως προς τα αεροδυναμικά του χαρακτηριστικά. Αφαιρέθηκαν οι πυργίσκοι των πολυβόλων και τα σημεία ανάρτησης των βομβών, καλύφθηκαν όλα τα ανοικτά σημεία και προστέθηκαν αεροδυναμικά καλύμματα στους τροχούς προσγείωσης. Όλες αυτές οι αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθεί μονάχα κατά 4,5 % η μέγιστη ταχύτητα και αντιστοίχως η εμβέλεια. Έτσι κρίθηκε πως η αεροδυναμική βελτιστοποίηση δεν απέφερε πρακτικά οφέλη για μεγάλα και αργά αεροσκάφη. Οι επικάλυψη των επιφανειών TB-3 ήταν από αυλακωτά φύλλα και στις αρχές του 1935 αποφασίστηκε να μελετηθεί το ενδεχόμενο βελτίωσης των επιδόσεων εάν οι επιφάνειες αποκτούσαν υφασμάτινη επικάλυψη. Η μέγιστη ταχύτητα αυξήθηκε κατά 5,5 % και το μέγιστο ύψος πτήσης κατά 27,5 %. Στο ίδιο αεροσκάφος δοκιμάστηκαν επίσης τετράφυλλες έλικες χάρη στις οποίες αυξήθηκε δραστικά ο ρυθμός ανόδου.[1][8]

Επιχειρησιακή ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
TB-3 που πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση. Φινλανδία, Χειμερινός Πόλεμος (Μάρτιος 1940).
Αλεξιπτωτιστές επιβιβάζονται σε TB-3.
Ρίψη αλεξιπτωτιστών από TB-3.
Μεταφορά τανκέτας T-27.
ANT-6A που επιχειρούσε στον Αρκτικό Κύκλο.
Αεροσκάφος-φορέας (Ζβενό) με τρία μαχητικά I-5.

Τα TB-3 ενεπλάκησαν για πρώτη φορά σε πολεμικές επιχειρήσεις στη μάχη του Χαλχίν Γκολ ενάντια στους Ιάπωνες και στη συνέχεια στον Σοβιετοφινλανδικό πόλεμος του 1939. Παρόλο επισήμως είχαν αποσυρθεί ήδη από το 1939, όταν ξεκίνησε η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα στις 22 Ιουνίου 1941 η Αεροπορία διέθετε 516 TB-3 και το Σοβιετικό Πολεμικό Ναυτικό ακόμη 25.[9] Οι βάσεις των TB-3 βρίσκονταν στην ενδοχώρα, μακριά από τα δυτικά σύνορα της ΕΣΣΔ και κατά συνέπεια δεν υπέστησαν βαρύτατες απώλειες στα πρώτα εικοσιτετράωρα της γερμανικής επίθεσης. Ήδη από την 23η Ιουνίου τα TΒ-3 του 3ου Αεροπορικού Συντάγματος Βαριών Βομβαρδιστικών άρχισαν να πραγματοποιούν νυκτερινές επιθέσεις. Εξαιτίας των βαρύτατων απωλειών που υπέστησαν οι σοβιετικές αεροπορικές δυνάμεις τα TB-3 άρχισαν να επιχειρούν αναγκαστικά και κατά τη διάρκεια της μέρας, χωρίς κάλυψη από μαχητικά. Επιχειρούσαν σε χαμηλά και μεσαία ύψη και υπέστησαν σε τέτοιου είδους αποστολές βαρύτατες απώλειες εξαιτίας της δράσης της Luftwaffe και των αντιαεροπορικών πυρών. Τον Αύγουστο του 1941 ο στόλος των TB-3 αποτελούσε το 25 % της διαθέσιμης δύναμης βομβαρδιστικών και τα αεροσκάφη αυτά πραγματοποιούσαν, με επίλεκτα πληρώματα, έως και τρεις αποστολές κάθε νύχτα.[9]

Τα TB-3 ενεπλάκησαν σε όλες τις μεγάλες μάχες της περιόδου 1941-43, συμπεριλαμβανομένης της μάχης του Σμολένσκ, της Μόσχας, του Στάλινγκραντ και του Κουρσκ καθώς και στην πολιορκία του Λένινγκραντ. Την 1η Ιουλίου 1945 η 18η Αεροπορική Στρατιά εξακολουθούσε να έχει στις τάξεις της δέκα ενεργά TB-3.[9] Επίσης τα TB-3 αξιοποιήθηκαν εκτενώς ως μεταγωγικά και για τη μεταφορά αλεξιπτωτιστών.[1] Μάλιστα υπολογίζεται πως μέσα στους πέντε πρώτους μήνες της σύρραξης μετέφεραν 2797 τόνους εφοδίων και 2300 άτομα.[9]

Πέραν αυτών τα TB-3 ήταν πειραματικά τα μητρικά σκάφη/φορείς μαχητικών, στο πλαίσιο του προγράμματος Ζβενό. Την 1η Αυγούστου 1941 δύο αεροσκάφη Ζβενό μετέφεραν από δύο μαχητικά Polikarpov I-16 που έφεραν από δύο βόμβες των 250 kg. Τα I-16 κατάφεραν να πλήξουν δεξαμενές καυσίμων στη Κωνστάντζα χωρίς να υποστούν απώλειες.[9] Την 11η και τη 13η Αυγούστου του 1941 τα Ζβενό κατάφεραν να προκαλέσουν ζημιές στη Γέφυρα του βασιλιά Καρόλου Α΄ στον Δούναβη.[9] Επιπλέον τα TB-3 χρησιμοποιήθηκαν και για την μεταφορά ελαφρών αρμάτων μάχης.

Ρεκόρ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την δεκαετία του 1930 τέθηκαν ορισμένα ρεκόρ από αεροσκάφη TB-3:[1][10]

  • Ένα TB-3 4M-34R έθεσε ρεκόρ διάρκειας πτήσης, παραμένοντας στον αέρα για 18 ώρες και 30 λεπτά.
  • Ένα TB-3 4AM-34FRN έθεσε ρεκόρ μεταφοράς φορτίου σε υψόμετρο:
    • Στις 11 Σεπτεμβρίου 1936 – 5000 kg σε ύψος 8116 m (βελτιώθηκε σε 8980 m στις 28 Οκτωβρίου.
    • Στις 16 Σεπτεμβρίου 1936 – 10000 kg σε ύψος 6605 m.
    • Στις 20 Σεπτεμβρίου 1936 – 12000 kg σε ύψος 2700 m.

Εκδόσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
TB-3 4M-17F
Πρώτη έκδοση που εντάχθηκε σε παραγωγή.[1]
TB-3 4M-34
Έκδοση με κινητήρες Mikulin AM-34.[1]
TB-3 4M-34R
Έκδοση με κινητήρες Mikulin AM-34R και άλλες βελτιώσεις.[1]
TB-3 4AM-34RD
Αεροσκάφη με βελτιωμένα αεροδυναμικά χαρακτηριστικά. Κατασκευάστηκαν για λόγους επίδειξης και πραγματοποίησαν πτήσεις στη Βαρσοβία, το Παρίσι και τη Ρώμη στα 1933–1934.[1]
TB-3 4AM-34RN
Αεροσκάφος μεγάλου ύψους πτήσης με κινητήρες AM-34RN. Δοκιμάστηκε το 1935 αλλά δεν εντάχθηκε σε παραγωγή καθώς το TB-3 ήταν πλέον ξεπερασμένο τεχνολογικά.[1]
TB-3 4AM-34FRN/FRNV
Αεροσκάφη με ισχυρότερους κινητήρες AM-34FRN/FRNV, τετράφυλλες έλικες και διάφορες βελτιώσεις όσον αφορά τα αεροδυναμικά χαρακτηριστικά.[1]
TB-3D
Έκδοση με ντιζελοκινητήρες Charomsky AN-1 χάρη στους οποίους μπορούσε να αυξηθεί σημαντικά η εμβέλεια. Δεν εντάχθηκε σε παραγωγή διότι οι επιδόσεις του TB-3D ήταν υποδεέστερες αυτών του TB-3 4AM-34RN.[1]
G-2
Αεροσκάφη που αποσύρθηκαν από την Αεροπορία και μετατράπηκαν σε μεταγωγικά για την Aeroflot.[1]
ANT-6-4M-34R «Άβιααρκτικα»
Ειδικά τροποποιημένα TB-3 που χρησιμοποιήθηκαν για την αποστολή στον Βόρειο Πόλο το 1937.[1]

Χρήστες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
ΕΣΣΔ

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συγκρίσιμα αεροσκάφη
Κατάλογοι

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 Shavrov, V.B. (1985). Istoriia konstruktskii samoletov v SSSR do 1938 g. (3 izd.) [History of design aircraft in the USSR until 1938] (στα Ρωσικά) (3rd έκδοση). Mashinostroenie. ISBN 5-217-03112-3. 
  2. ↑ Gunston 1995, pp. 384–385.
  3. ↑ Duffy and Kandalov 1996, p.42.
  4. ↑ Vanags-Baginskis 1988, p.5.
  5. ↑ 5,0 5,1 Gunston 1995, p.385.
  6. ↑ Duffy and Kandalov 1996, p.43.
  7. ↑ Gunston 1995, p.386.
  8. ↑ Vanags-Baginskis 1988, p.12.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 «TB-3 (ANT-6)». OAO "Tupolev" (στα Ρωσικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2007. 
  10. ↑ Duffy and Kandalov 1996, p.211.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Duffy, Paul and Andrei Kandalov. Tupolev: The Man and His Aircraft. Shrewsbury, UK:Airlife Publishing, 1996. (ISBN 1-85310-728-X).
  • Gordon, Yefim and Vladimir Rigmant. OKB Tupolev: A History of the Design Bureau and its Aircraft. Hinckley, Leicestershire, UK: Midland Counties Publishing, 2005. (ISBN 1-85780-214-4).
  • Gunston, Bill. The Osprey Encyclopedia of Russian Aircraft from 1875 – 1995. London: Osprey Aerospace, 1995. (ISBN 1-85532-405-9).
  • Kulikov Victor and Michael C. Masslov. Les Bombardiers Quadrimoteurs Sovjetiques Tupolev TB3 & Petkyakov PE8 (in French). Outreau, France: Lela Presse, 2001. (ISBN 2-914017-05-7).
  • Lawrence, Joseph (1945). The Observer's Book Of Airplanes. London and New York: Frederick Warne & Co. 
  • Lesnitchenko, Vladimir (November–December 1999). «Combat Composites: Soviet Use of 'Mother-ships' to Carry Fighters, 1939–1941». Air Enthusiast (84): 4–21. ISSN 0143-5450. 
  • Shavrov V.B. Istoriia konstruktskii samoletov v SSSR do 1938 g. (3 izd.). Mashinostroenie, 1985. (ISBN 5-217-03112-3).
  • Vanags-Baginskis, Alex (January–April 1988). «Chronicle of the Remarkable ANT-6...Progenitor of Blackjack». Air Enthusiast (Bromley, Kent, UK: Pilot Press) (35): 1–18. ISSN 0143-5450. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Tupolev TB-3 στο Wikimedia Commons