Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης

Ιωάννης της Κρονστάνδης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση19ιουλ. / 31  Οκτωβρίου 1829γρηγ.
Sura
Θάνατος20  Δεκεμβρίου 1908ιουλ. / 2  Ιανουαρίου 1909γρηγ.[1]
Κροστάνδη
Τόπος ταφήςΑγία Πετρούπολη
Χώρα πολιτογράφησηςΡωσική Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Eορτασμός αγίου5 Ιανουαρίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΡωσικά[2][3]
ΕκπαίδευσηCandidate of Theology
ΣπουδέςArkhangelsk theological seminary
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασυγγραφέας
ορθόδοξος ιερέας[4]
θεολόγος[4]
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαUnion of the Russian People
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΤάγμα της Αγίας Άννης, Α΄ Τάξη
Τάγμα του Αγίου Βλαδίμηρου, Β΄ Τάξη
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης ''Δίκαιος''

Ο Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης ή Ιωάννης Ίλιτς Σεργκίγεβ[5] (31 Οκτωβρίου 1829 - 2 Ιανουαρίου 1909) ήταν ένας Ρώσος Ορθόδοξος ιερέας και μέλος της Ιερής Συνόδου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έγινε γνωστός για τις μαζικές εξομολογήσεις, τα πολυάριθμα θαύματα,[6] το φιλανθρωπικό του έργο, τον αντικομμουνισμό, τον μοναρχισμό, το σωβινισμό και τον αντισημιτισμό [7][8][9][10][11][12].

Ο Ιωάννης είναι ένας άγιος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και είναι γνωστός με το επίθετο ''Δίκαιος''.

Παιδική ηλικία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο μελλοντικός άγιος γεννήθηκε ως Ιβάν Ίλιτς Σεργκίγεβ στις 31 Οκτωβρίου του 1829 στο βόρειο χωριό Σούρα, κοντά στη Λευκή θάλασσα, στη Ρωσική Αυτοκρατορία. Καταγόταν από γενιά κληρικών του χωριού, και ο πατέρας του ήταν ένας φτωχός ψάλτης στην τοπική εκκλησία. Τα λίγα που είναι γνωστά για την παιδική του ηλικία προέρχονται κυρίως από αναμνήσεις. Στην αυτοβιογραφία του, ισχυρίζεται ότι οι γονείς του τον έδωσαν σ΄ ένα ενοριακό σχολείο, αλλά ότι η μελέτη ήταν πολύ δύσκολη γι’ αυτόν. Παρ’ όλα αυτά, προσευχήθηκε ειλικρινά και έλαβε έμπνευση. Εξελίχθηκε σε κορυφαίο μαθητή στο σχολείο και έπειτα στην ιερατική σχολή, η οποία του επέτρεψε να εισαχθεί στη Θεολογική Ακαδημία στην Αγία Πετρούπολη, που εδρεύει στην πρωτεύουσα της Ρωσίας. Ήταν ο 35ος από τους 39 φοιτητές που αποφοίτησαν από την ακαδημία το 1855[13].

Πατέρας της Κρονστάνδης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1855 εργάστηκε ως ιερέας στου Αγίου Ανδρέα τον καθεδρικό ναό στην Κρονστάνδη, στη ναυτική βάση κοντά στην Αγία Πετρούπολη. Παντρεύτηκε την 26-χρονη κόρη του αρχιερέα του καθεδρικού ναού. Ο Benjamin (Fedchenkov) (1880-1961) γράφει ότι μετά το γάμο, αρνήθηκε να έχει σεξουαλικές σχέσεις με τη σύζυγό του, παρόλα τα παράπονα της στις εκκλησιαστικές αρχές.[14] Η ανιψιά τους Ρουφίνα συγκατοικούσε με τον Ιωάννη και την Ελίζαμπεθ.

Ο νεαρός ιερέας συμπεριφερόταν παράδοξα:

  • Περπατούσε στο δρόμο και διαρκώς προσευχόταν και σταύρωνε τα χέρια του στο στέρνο.
  • Προσπαθούσε να τελεί τη λειτουργία κάθε μέρα.
  • Κατά τη διάρκεια της τελετής, όντας σε κατάνυξη, απέκλινε από το καθιερωμένο κείμενο και έστρεφε την πλάτη του στο θυσιαστήριο.
  • Σύστηνε την πρακτική της συχνής Εξομολόγησης και Θείας Ευχαριστίας, μολονότι μία ή δύο φορές το χρόνο ήταν τότε καθιερωμένο.
  • Επέτρεψε την ανακούφιση, από κάποιες απαραίτητες προϋποθέσεις, για τους μετέχοντες στη Θεία Ευχαριστία (συγκεκριμένα, επέτρεψε να μεταλαμβάνουν οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, το οποίο ήταν συνήθως απαγορευμένο).

Δεν εξέλαβαν όλοι τις καινοτομίες του θετικά, ειδικά οι εκκλησιαστικές αρχές. Η βιογράφος του Nadieszda Kizenko καταγράφει ότι μερικές πλευρές (διαστάσεις της συμπεριφοράς του Γιάννη) θύμιζαν τις πρακτικές των Προτεσταντών και άλλων από τους Χλύστους, αιρετικούς. Ωστόσο, το ξεχωριστό του στυλ είλκυσε το ενδιαφέρον των νέων ιερέων και του επέτρεψαν να τους αποκαλύψει το χάρισμά του.[15]

Σταδιακά, γύρω του σχηματίστηκε ένας κύκλος φανατικών θαυμαστών που πάσχιζαν να ομολογήσουν και να λάβουν τη θεία Ευχαριστία αποκλειστικά από εκείνον. Σχεδόν όλες ήταν γυναίκες. Κάποιοι από τους θαυμαστές του Ιωάννη δημιούργησαν την αίρεση των Ιωαννιτών. Η επικεφαλής της αίρεσης ήταν η πνευματική κόρη του Ιωάννη, Matryona Ivanovna Kiseleva, που έλαβε στην αίρεση το όνομα Πορφυρία ή «Θεοτόκος». Οι Ιωαννίτες πίστευαν ότι ο κόσμος όπως γνώριζαν επρόκειτο να καταστραφεί, ενδεχομένως μετά την επανάσταση, και ότι μπορούσαν να βρουν σωτηρία μόνο πηγαίνοντας στο Θεό, μέσω του προσώπου του πατέρα Ιωάννη. Άλλοι δίδαξαν ότι ο Ιωάννης ήταν ο προφήτης Ηλίας, άλλοι ο Ιησούς Χριστός, άλλοι ο Θεός Σαβαώθ. Οι Ιωαννίτες διέδιδαν ιστορίες για τα «θαύματα» που έκανε ο Ιωάννης, πούλησαν αντικείμενα που σχετίζονταν μ ΄αυτόν και Αγίασμα, το οποίο καθαγιάστηκε από τον ίδιο τον Ιωάννη[15].

Ο Ιωάννης καθιέρωσε μια ειδική οργάνωση βοήθειας. Ονομάστηκε «Οίκος της Βιομηχανίας» και ιδρύθηκε στην Κροστάνδη το 1882. Είχε τη δική του εκκλησία, ένα δημοτικό σχολείο για αγόρια και κορίτσια , ένα ορφανοτροφείο, ένα νοσοκομείο για όποιον ερχόταν εκεί, ένα οικοτροφείο, μια δωρεάν δημόσια βιβλιοθήκη, καταφύγιο για τους άστεγους (φιλοξενούσε 40.000 ανθρώπους κάθε χρόνο), πλήθος εργαστηρίων, στα οποία οι φτωχοί μπορούσαν να κερδίσουν κάποια χρήματα, μια λιτή τραπεζαρία που σέρβιρε περίπου 800 δωρεάν δείπνα στις διακοπές και ένας ξενώνας για τους ταξιδιώτες.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1890 ο Ιωάννης είχε  γίνει πολύ γνωστός, και χιλιάδες άνθρωποι τον επισκέπτονταν καθημερινά από όλη τη Ρωσία. Έκανε μαζικές εξομολογήσεις, στις οποίες πάμπολλοι άνθρωποι εξάλειψαν τις αμαρτίες τους και λυτρώθηκαν, γεγονός που συχνά συνοδευόταν από υστερίες και δάκρυα.[16] Ακόμη και ο Τσάρος Αλέξανδρος ο Γ′ της Ρωσίας, το 1894, κάλεσε τον πατέρα Ιωάννη στο παλάτι της Λιβαδειάς, στην Κριμαία, καθώς ο Αλέξανδρος πέθαινε από νόσο των νεφρών.[17] Ο Ιωάννης ισχυρίστηκε αργότερα, ότι παρόλο που άλλοτε είχε αναστήσει νεκρούς, τότε δεν κατάφερε να θεραπεύσει τον Τσάρο με τις προσευχές του.[16]

Ο Ιωάννης έγινε ευρέως γνωστός μετά τη δημοσίευση μιας επιστολής στην εφημερίδα Novoe Vremya (Nέα Ώρα) το 1833. Η δημοσίευση ήταν επίσης σημείο καμπής στη σχέση μεταξύ του Ιωάννη και των εκκλησιαστικών αρχών. Στην επιστολή, 16 άνθρωποι μίλησαν για τη θεραπεία τους χάρη στις προσευχές του πατέρα Ιωάννη και ορκίστηκαν: «Τώρα ζήστε σύμφωνα με την αλήθεια του Θεού και πηγαίνετε στη Θεία Κοινωνία όσο πιο συχνά γίνεται». Μια τέτοια δημοσίευση σε μια κοσμική εφημερίδα παραβίαζε τους κανόνες σύμφωνα με τους οποίους η εκκλησία έπρεπε πρώτα να προεγκρίνει το άρθρο και κατόπιν να δημοσιευθεί. Έτσι, έγινε αντιληπτό από την ιεραρχία της εκκλησίας ως παρέμβαση στις υποθέσεις της και παραβίαση της υπακοής από τον Ιωάννη. Η εκκλησία δεν ήξερε τι να κάνει με έναν ιερέα της, που ξαφνικά ισχυρίστηκε πως είχε θεραπευτική δύναμη (μόνο τα λείψανα πίστευαν ότι είχαν αυτή τη δύναμη). Η κατάσταση εξετάστηκε από το ανώτατο εκκλησιαστικό όργανο, την Υπεραγία Σύνοδο, της οποίας οι ιεράρχες ήταν σε σύγχυση, και ιδιαίτερα ο μητροπολίτης Ισίδωρος, ο άμεσος επόπτης του πατέρα Ιωάννη, ο οποίος ήταν δυσαρεστημένος. Ωστόσο, δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτα, αν και μόνο μετά την πρόσκληση στο κρεβάτι του ετοιμοθάνατου τσάρου, το 1894, εκείνος απαλλάχθηκε από την κριτική αυτή, μολονότι δεν έκανε κανένα από τα αναμενόμενα θαύματα.[18]

Ο Ιωάννης τιμούνταν ως άγιος, ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής του, λόγω της φήμης του, ως μεγάλου πνευματικού πατέρα, θεραπευτή και διορατικού. Η σέκτα των Ιωαννιτών δήλωσε ότι ο Ιωάννης ήταν ο ίδιος θεός, μια εστία για τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα ταυτόχρονα.

Το φθινόπωρο του 1907, ο Ιωάννης διορίστηκε, από τον τσάρο Νικόλαο Β′, μέλος της Ιεράς Συνόδου, αλλά ο Ιωάννης δεν συμμετείχε σε καμία συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου λόγω σοβαρής ασθένειάς που τον ταλαιπωρούσε[19].

Υποστήριξη της Ρωσικής Ακροδεξιάς

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η απόδραση του Ιωάννη της Κροστάνδης, που συναντήθηκε με τον Mikhail Krivoshlyk στην Αγία Πετρούπολη. Περιοδικό «Pulemet» No1. (1905), καρικατούρα. Δημόσια Βιβλιοθήκη Νέας Υόρκης

Ο Ιωάννης αρχικά καταδίκασε τους συμμετέχοντες στο πογκρόμ του Kishinev, αλλά άλλαξε γνώμη. Απολογήθηκε στους διοργανωτές του και κατηγόρησε τους ίδιους τους Εβραίους για το πογκρόμ.[8] Μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1905, έγινε σύμμαχος των Ρώσων ακροδεξιών ριζοσπαστών,[20] γνωστών και ως Black Hundreds, που πολέμησαν ενάντια σε αριστερούς ακτιβιστές, φιλελεύθερους και Εβραίους.[8] Αυτός ήταν ένα επίτιμο μέλος της ένωσης του Ρωσικού λαού και πολλών άλλων δεξιών οργανώσεων.[20] Έγινε ένας από τους πιο διάσημους κληρικούς της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που υποστήριξε τον δημιουργό της Ένωσης, Alexander Dubrovin.[21] Όταν ο Dubrovin κάλεσε τους ιεράρχες της Μόσχας, της Αγίας Πετρούπολης και του Κιέβου, καθώς και τον Ιωάννη σε μια μαζική σύναξη, τον Νοέμβριο του 1906, μόνο ο Ιωάννης παρευρέθηκε. Επιπλέον, ο Μητροπολίτης Αντώνιος της Αγίας Πετρούπολης έστειλε στον Dubrovin μια έντονη επίπληξη και αποκάλεσε την οργάνωσή του τρομοκρατική. Ο Ιωάννης δημόσια καθαγίασε τα λάβαρα της Ένωσης, εμπνέοντας έτσι τους ηγέτες της.[22]

Ο Ιωάννης ήταν ο μόνος ιερέας του καθεδρικού ναού του Αγίου Ανδρέα που διέφυγε από την Κροστάνδη κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του 1905. Οι υπόλοιποι ιερείς του καθεδρικού ναού του Αγίου Ανδρέα έλαβαν μέρος σε μια πορεία προς τους επαναστάτες και τους προέτρεψαν να σταματήσουν την εξέγερση. Ο τύπος κατηγόρησε τον Ιωάννη για δειλία μετά από αυτό το γεγονός και περιοδικά δημοσίευσαν καρικατούρες του.

Ο Nikolai Leskov και ο Maxim Gorky ήταν πολύ επικριτικοί με τον Ιωάννη. Ο Gorky τον αποκαλούσε «ηθοποιό των αυτοκρατορικών εκκλησιών».[13] Ο Leskov χλεύασε τον Ιωάννη στο έργο του Polunochniki (‘’Κουκουβάγιες της Νύχτας’’) και σε μια πληθώρα γραμμάτων.[23] Ο Ιωάννης ήταν επίσης γνωστός για τις σφοδρές επιθέσεις του στον Λέο Τολστόι, τον οποίο θεωρούσε Διάβολο. Ο Ιωάννης έγραψε στον Τολστόι, «Θα έπρεπε να κρεμάσεις πέτρα στο λαιμό σου και να κατέβεις μαζί της στα βάθη της θάλασσας». Το 1902, δημοσιεύτηκε μια συλλογή τέτοιων επιστολών και ο Τολστόι δεν τους έδωσε σημασία.[24]

Η υποστήριξή του σε ακροδεξιά κινήματα και οι τόσες προσωπικές επιθέσεις στον Τολστόι, οδήγησαν στο γεγονός της αρνητικής στάσης των ″προοδευτικών″ της κοινωνίας προς τον Ιωάννη, και η φιγούρα του έγινε η προσωποποίηση των ″Αντιδραστικών″ δυνάμεων.[25]

Κοίμηση, Αγιοποίηση και Κληρονομιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Italiano: Fotografia di un'icona russa

Ο Ιωάννης πέθανε στο σπίτι του στην Κροστάνδη στις 2 Ιανουαρίου του 1909. Το φέρετρο με το σώμα μεταφέρθηκε με πομπώδεις τελετές και τάφηκε στο μοναστήρι Ioannovsky. Σύμφωνα με την τελευταία του διαθήκη, το μοναστήρι έλαβε όλα του τα υπάρχοντα, τα οποία απέφεραν μεγάλα κέρδη σε αυτό και κίνησαν υποψίες για πλαστογραφία.[26]

Το 1909 ο Τσάρος Νικόλαος Β΄ έδωσε διαταγή[27] να καθιερωθεί η μνήμη του Αγίου Ιωάννη στην Εκκλησία. Στη συνέχεια, η Ιερά Σύνοδος εξέδωσε διάταγμα να εορτάζεται η μνήμη του κάθε χρόνο την ημέρα του θανάτου του.

Ο τάφος του έγινε τόπος προσκυνήματος. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, οι Σοβιετικές αρχές αποφάσισαν να την εξαλείψουν. Από το 1923 έως το 1926, όταν η μονή Ioannovsky άρχισε να κλείνει, συζητήθηκε η επιλογή του επανενταφιασμού σε ένα από τα κοιμητήρια, αλλά η ιδέα βρήκε αντίσταση από τις Σοβιετικές Αρχές, οι οποίες φοβήθηκαν ότι ο νέος τάφος θα γινόταν ένας άλλος τόπος λατρείας. Επίσης, συζητήθηκε το ενδεχόμενο να χτιστεί μια κρύπτη και κατόπιν να ταφούν πιο βαθιά τα λείψανα μαζί με την σκυρόδεση του δαπέδου της κρύπτης. Είναι γνωστό ότι η κρύπτη πράγματι χτίστηκε, αλλά δεν υπάρχει πληροφορία για επανενταφιασμό.[28] Το βιβλίο του Σοβιετικού ιστορικού της θρησκείας, Nikolai Yudin[29], αναφέρει ότι ένα φέρετρο με τα λείψανα του Ιωάννη μεταφέρθηκε μακριά από την πόλη και κάηκε.[30][31] Ο επίσημος ιστότοπος της μονής του Ιωάννη υποστηρίζει ότι τα λείψανα συνεχίζουν να βρίσκονται στην κρύπτη της μονής Ioannovsky, αλλά δεν έχουν γίνει ανασκαφές που θα μπορούσαν να το αποδείξουν.

Εκκλησία εις μνήμη του Αγίου Ιωάννη της Κροστάνδης, στην Ουτίκα της Νέας Υόρκης. H πρώτη εκκλησία στον κόσμο που αφιερώθηκε το 1964 στον Άγιο Ιωάννη της Κροστάνδης.

Το 1964, αγιοποιήθηκε από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία Εκτός Ρωσίας (ROCOR). Ήταν η πρώτη αγιοποίηση, που πραγματοποιήθηκε ανεξάρτητα από το Πατριαρχείο Μόσχας. Ο Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς του Σαν Φρανσίσκο έπαιξε ενεργό ρόλο στην προετοιμασία της αγιοποίησής του.[32] Ένας γνωστός συντηρητικός ιδεολόγος της ROCOR, ο Αρχιμανδρίτης Κωνσταντίνος (Ζάιτσεβ) πίστευε ότι οι πιο ισχυροί ουράνιοι προστάτες της Ρωσίας ήταν ο Ιωάννης και ο Νικόλαος ο Β΄ με την οικογένειά του.[33]

Το 1990, μετά την έναρξη της περεστρόικα και την απελευθέρωση της εκκλησιαστικής ζωής στη Σοβιετική Ένωση, ο Ιωάννης αγιοποιήθηκε απ’ το Πατριαρχείο Μόσχας. Επίσης, μετά το 1990, ξεκίνησε η αποκατάσταση των αιρετικών Ιωαννιτών (οι ηγέτες τους είχαν καταδικαστεί από τη Σύνοδο), που τελικά ενσωματώθηκαν στο κυρίαρχο ρεύμα της Ορθοδοξίας στη Ρωσία.[34]

Από το 1990 έως το 2016, περισσότερες από 60 νέες εκκλησίες ή προσκυνήματα στη Ρωσία μόνο αφιερώθηκαν σ’ αυτόν. Το διαμέρισμά του στην Κροστάνδη ανακαινίστηκε εν μέρει και επίσημα καταχωρήθηκε ως μουσείο μνήμης. Η βιογραφία του δημοσιεύτηκε στην πιο αξιόλογη ρωσική σειρά βιβλίων, Lives of Remarkable People.[35] Το μουσείο- διαμέρισμα του Ιωάννη βρίσκεται στην Κροστάνδη, στην οδό Posadskaya 21. Μνημεία του Ιωάννη έχουν τοποθετηθεί στην Κροστάνδη, το Ιρκούτσκ και τη Μόσχα.

Η μονή Ιωαννόβσκι, η δεύτερη μεγαλύτερη μοναστική κοινότητα στην Αγία Πετρούπολη, είναι στενά συνδεδεμένη με το όνομά του. Ιδρύθηκε από τον Ιωάννη, και κατά τη διάρκεια της ζωής του, αυτός πνευματικά καλλιέργησε το μοναστήρι.

To 2014, o Vitaly Milonov πρότεινε να καθιερωθεί η 14η Ιουνίου ως ημέρα μνήμης για τον Ιωάννη στην Αγία Πετρούπολη. Παρόλα αυτά, η Ομοσπονδία Εβραϊκών Κοινοτήτων της CIS ήταν απολύτως αντίθετη και έκανε μια επίσημη δήλωση: «Ο Ιωάννης της Κροστάνδης ήταν μέλος της απεχθούς οργάνωσης Black- Hundred, Ένωση του Ρωσικού λαού, γνωστή για τον τρομερό αντισημιτισμό και την ηθική υποστήριξη στα πογκρόμ κατά των Εβραίων».[36]

Εικονογραφία και Μνήμη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι εικόνες του Ιωάννη τον απεικονίζουν συνήθως να κρατά ένα δισκοπότηρο της Θείας Ευχαριστίας, επειδή αφύπνισε ξανά τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στην αποστολική παράδοση της Θείας Ευχαριστίας σε κάθε Λειτουργία.

Η ζωή και το έργο του τιμούνται τις ημέρες των εορτών της 20ης Δεκεμβρίου με το Παλαιό Ημερολόγιο (2 Ιανουαρίου με το Νέο Ημερολόγιο)[37] και 19 Οκτωβρίου με το Παλαιό Ημερολόγιο (1 Νοεμβρίου με το Νέο Ημερολόγιο).

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/John-of-Kronshtadt. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  2. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo20010084287. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  3. ↑ CONOR.SI. 255734883.
  4. ↑ 4,0 4,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jo20010084287. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  5. ↑ To the most Reverend father in God, the Lord Archbishop of Canterbury, Primate and Metropolitaine of all England, one of her Majesties most honorable privy Counsaile: my singular good Lord. Cambridge University Press. 18 Απριλίου 2013. σελίδες 179–190. 
  6. ↑ D. Basil, John (2003). «Nadieszda Kizenko. A Prodigal Saint: Father John of Kronstadt and the Russian People. University Park: The Pennsylvania State University Press, 2000. xiii, 376 pp. $65.00 (cloth); $22.50 (paper).». Canadian-American Slavic Studies 37 (4): 440–441. doi:10.1163/221023903x00053. ISSN 0090-8290. http://dx.doi.org/10.1163/221023903x00053. 
  7. ↑ Реймова, Г (2022-05-30). «К вопросу переходности глаголов». Ренессанс в парадигме новаций образования и технологий в XXI веке (1): 95–96. doi:10.47689/innovations-in-edu-vol-iss1-pp95-96. ISSN 2277-3010. http://dx.doi.org/10.47689/innovations-in-edu-vol-iss1-pp95-96. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Legvold, Robert; Laqueur, Walter (1993). «Black Hundred: The Rise of the Extreme Right in Russia». Foreign Affairs 72 (4): 168. doi:10.2307/20045764. ISSN 0015-7120. http://dx.doi.org/10.2307/20045764. 
  9. ↑ Černaâ sotnâ: istoričeskaâ ènciklopediâ. Issledovaniâ russkoj civilizacii. Moskva: Institut russkoj civilizacii. 2008. ISBN 978-5-93675-139-4. 
  10. ↑ McLean, Hugh (1953-02). «Leskov and Ioann of Kronstadt: On the Origins of Polunoscniki». American Slavic and East European Review 12 (1): 93. doi:10.2307/3004258. https://www.jstor.org/stable/3004258?origin=crossref. 
  11. ↑ Сапрынская, Д (2022-10-18). «Визуальный архив и его место в истории Туркестана». Значение цифровых технологий в изучении истории Узбекистана 1 (01): 61–63. doi:10.47689/.v1i01.13315. ISSN 2277-2979. http://dx.doi.org/10.47689/.v1i01.13315. 
  12. ↑ Мир-Юсупова, Мухайохан (2023-03-24). «Основы преподавания истории ювелирного искусства по предмету «народное мастерство»». Современные тенденции инновационного развития науки и образования в глобальном мире 1 (3): 352–354. doi:10.47689/stars.university-pp352-354. ISSN 2250-3811. http://dx.doi.org/10.47689/stars.university-pp352-354. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Malkova, Alina V. (2019-10-01). «Why Did V. Makanin Not Use the Diary Form in His Underground, or The Hero of Our Time?». Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta (447): 63–72. doi:10.17223/15617793/447/8. ISSN 1561-7793. http://dx.doi.org/10.17223/15617793/447/8. 
  14. ↑ Julia, Kurysheva (2018-09-01). «The boundaries of the concepts of international journalism». Век информации (сетевое издание) 2 (4(5)). doi:10.33941/age-info.com24(5)2018005. ISSN 2618-9291. http://dx.doi.org/10.33941/age-info.com24(5)2018005. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Kizenko, Nadieszda (2000). A prodigal saint: Father John of Kronstadt and the Russian people. Studies of the Harriman Institute. University Park, Pa: Pennsylvania State University Press. ISBN 978-0-271-01976-5. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Marker, Gary; Kizenko, Nadieszda (2002). «Father John of Kronstadt and the Russian People». The Slavic and East European Journal 46 (2): 415. doi:10.2307/3086211. ISSN 0037-6752. http://dx.doi.org/10.2307/3086211. 
  17. ↑ Rosenberg, Victor (1999-01). «The Flight of the Romanovs: A Family Saga». History: Reviews of New Books 28 (1): 30–31. doi:10.1080/03612759.1999.10527772. ISSN 0361-2759. http://dx.doi.org/10.1080/03612759.1999.10527772. 
  18. ↑ Kizenko, Nadieszda. A Prodigal Saint: Father John of Kronstadt and the Russian People. Penn State University Press. σελ. 152,191,241. ISBN ISBN 978-0-271-01976-5 Check |isbn= value: invalid character (βοήθεια). 
  19. ↑ Shimanskaya, Olga (2020-04-18). Государственно-церковные отношения (европейский опыт). Institute of Europe, Russian Academy of Sciences (IERAS). http://dx.doi.org/10.15211/analytics172020. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Kizenko, Nadieszda (1998-07). «Ioann of Kronstadt and the Reception of Sanctity, 1850-1988» (στα αγγλικά). Russian Review 57 (3): 325–344. doi:10.1111/1467-9434.00027. ISSN 0036-0341. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1467-9434.00027. 
  21. ↑ Gordienko, Nikolaj S., επιμ. (1988). Pravoslavie. Slovar' ateista. Moskva: Izdat. Polit. Literatury. ISBN 978-5-250-00079-6. 
  22. ↑ Rawson, Don C. (1995). Russian rightists and the Revolution of 1905. Cambridge Russian, Soviet and post-Soviet studies (1. publ έκδοση). Cambridge: Cambridge Univ. Press. ISBN 978-0-521-48386-5. 
  23. ↑ Kizenko, Nadieszda. (2000)A Prodigal Saint: Father John of Kronstadt and the Russian People. Penn State: University Press. σελ. 188. ISBN 978-0-271-01976-5. 
  24. ↑ Denner, Michael A. (2013). «Tolstoy: A Russian Life. By Rosamund Bartlett. Boston: Houghton Mifflin Harcourt, 2011. xvi, 544 pp. Notes. Bibliography. Chronology. Index. Illustrations. Plates. Photographs. $35.00, hard bound.». Slavic Review 72 (3): 664–666. doi:10.5612/slavicreview.72.3.0664. ISSN 0037-6779. http://dx.doi.org/10.5612/slavicreview.72.3.0664. 
  25. ↑ Kizenko, Nadieszda (2000). A Prodigal Saint: Father John of Kronstadt and the Russian People. Penn State: University Press. σελ. 258-259, 284. ISBN 978-0-271-01976-5. 
  26. ↑ Kizenko, Nadieszda (2000). A Prodigal Saint: Father John of Kronstadt and the Russian People. Penn State: University Press. σελ. 262-263. ISBN 978-0-271-01976-5. 
  27. ↑ Церковный вестник. 1909, № 4 (22 января), стб. 97. 
  28. ↑ МАЗНОЙ, АНАТОЛИЙ СЕРГЕЕВИЧ; КИРДЯШКИН, АЛЕКСАНДР ИВАНОВИЧ; ГУЩИН, АЛЕКСАНДР НИКОЛАЕВИЧ; ПИЧУГИН, НИКИТА СЕРГЕЕВИЧ; КИТЛЕР, ВЛАДИМИР ДАВЫДОВИЧ (2018-08-31). «ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ РАДИАЦИОННЫХ ГОРЕЛОК С ПОЛЫМ ЦИЛИНДРИЧЕСКИМ ИЗЛУЧАТЕЛЕМ». Gorenie i vzryv (Moskva) — Combustion and Explosion 11 (3): 21–27. doi:10.30826/ce18110303. ISSN 2305-9117. http://dx.doi.org/10.30826/ce18110303. 
  29. ↑ Кожуховская, Анастасия Анатольевна (2022-07-04). «Борис Юдин vs Николай Трубников: биомедицина и проблема ценностного статуса науки». NOMOTHETIKA: Философия. Социология. Право 47 (2): 171–179. doi:10.52575/2712-746x-2022-47-2-171-179. ISSN 2712-746X. http://dx.doi.org/10.52575/2712-746x-2022-47-2-171-179. 
  30. ↑ Benson, Morton (1992-06). «О русскuх uменах». Russian Linguistics 16 (2-3): 328–329. doi:10.1007/bf02527957. ISSN 0304-3487. http://dx.doi.org/10.1007/bf02527957. 
  31. ↑ Климин, Анастасий; Логинов, Максим; Тихонов, Дмитрий (2021). «Gamification as marketing research tools: Lego Serious Play». Маркетинг и маркетинговые исследования 1: 28–39. doi:10.36627/2074-5095-2021-1-1-28-39. ISSN 2074-5095. http://dx.doi.org/10.36627/2074-5095-2021-1-1-28-39. 
  32. ↑ Burg, A. (1985-11-12). «Little Russian Philokalia. Vol. II: Abbot Nazarius of Valaam. Translated by Fr. Seraphim Rose. Platina (Cal.), Saint Herman of Alaska Brotherhood, 1983. 20½ x 15, 88 p., $ 5. S. Rose, The Soul after Death. Contemporary „after-death” experiences in the light of the orthodox teaching on the afterlife. Platina (Cal.), Saint Herman of Alaska Brotherhood. 1980. 17½ x 10½, (10)-287 p.,$ 5.». Het Christelijk Oosten 37 (1): 59–60. doi:10.1163/29497663-03701011. ISSN 2949-7663. http://dx.doi.org/10.1163/29497663-03701011. 
  33. ↑ «Деркач М.А. Политический популизм в истории Швеции второй половины XX – начала XXI вв.». Исторический журнал: научные исследования 2 (2): 56–68. 2017-02. doi:10.7256/2454-0609.2017.2.22333. ISSN 2454-0609. http://dx.doi.org/10.7256/2454-0609.2017.2.22333. 
  34. ↑ Kizenko, Nadieszda (2000). A Prodigal Saint: Father John of Kronstadt and the Russian People. Penn State University Press. σελ. 278. ISBN 978-0-271-01976-5. 
  35. ↑ Kizenko, Nadiеszda (2016). [chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://static1.squarespace.com/static/54d0df1ee4b036ef1e44b144/t/583f5e34e4fcb5262087a1e6/1480547893766/Wheel7_article02.pdf «The Lives and Afterlives of St. John of Kronstadt»]. The Wheel 7. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://static1.squarespace.com/static/54d0df1ee4b036ef1e44b144/t/583f5e34e4fcb5262087a1e6/1480547893766/Wheel7_article02.pdf. Ανακτήθηκε στις chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://static1.squarespace.com/static/54d0df1ee4b036ef1e44b144/t/583f5e34e4fcb5262087a1e6/1480547893766/Wheel7_article02.pdf. 
  36. ↑ «Федерация еврейских общин России нашла в выступлении Милонова признаки антисемитизма». NEWSru.com (στα Ρωσικά). 24 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2023. 
  37. ↑ «www.synaxaristis - ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ». www.synaxarion.gr. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]