Άλφα Νοτίου Σταυρού

α Νοτίου Σταυρού
Αστερισμός: Νότιος Σταυρός
Συντεταγμένες (εποχή 2000.0): α = 12h:26m:36s ,
δ = −63°.05′.57″
Φαινόμενο μέγεθος: 0,77
Φασματικός τύπος: B0.5IV + B1V
Απόσταση από τη Γη: 321 έτη φωτός

Ο α (άλφα) Νοτίου Σταυρού (α Cru, Aplha Crucis, γνωστός και ως Acrux) είναι ο φωτεινότερος αστέρας στον αστερισμό Νότιος Σταυρός, όντας πολλαπλό σύστημα αστέρων με συνολικό φαινόμενο μέγεθος 0,77, και ο 13ος φωτεινότερος αστέρας σε ολόκληρο τον γήινο ουρανό. αλλά και ο νοτιότερος αστέρας πρώτου μεγέθους, ελάχιστα νοτιότερος του α Κενταύρου.

Ονομασίες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Νότιος Σταυρός. Ο άλφα είναι το αστέρι ορατό στο κάτω άκρου του σταυρού

Στην αγγλόγλωσση εκλαϊκευμένη βιβλιογραφία απαντάται με το όνομα Acrux, που είναι ένας «αμερικανισμός» (Americanism) της πλήρους ονομασίας του κατά Μπάγιερ, Alpha Crucis, αποδοθείς αρχικώς κατά τον 19ο αιώνα, αλλά σε κοινή χρήση από τα μέσα του 20ού αιώνα[1].

Επειδή ο α Νοτίου Σταυρού βρίσκεται σε απόκλιση −63°, είναι ορατός μόνο από περιοχές της Γης νότια του 27ου παραλλήλου βορείου πλάτους. Για τον λόγο αυτό είναι μόλις ορατός από πόλεις όπως το Μαϊάμι και το Καράτσι (αμφότερες σε πλάτος περ. 25°Β), και καθόλου από το Κάιρο (περ. 30°Β). Ωστόσο, εξαιτίας της αργής μεταπτώσεως του γήινου άξονα, ο αστέρας ήταν ορατός στους αρχαίους Ινδούς αστρονόμους, που τον ονόμασαν Tri-shanku. Επίσης, ήταν ορατός στους αρχαίους Έλληνες, που τον θεωρούσαν αστέρα του αστερισμού Κενταύρου[2].

Στην κινεζική ο όρος 十字架 (Shí Zì Jià, «Σταυρός») αναφέρεται σε μία ομάδα αστέρων που αποτελείται από τους α, γ, β και δ Νοτίου Σταυρού[3]. Συνακόλουθα, ο α Νοτίου Σταυρού ήταν γνωστός ως 十字架二 (Shí Zì Jià èr, «ο δεύτερος αστέρας του Σταυρού»)[4].

Στα πορτογαλικά ο αστέρας είναι γνωστός και ως Estrela de Magalhães («Αστέρας του Μαγγελάνου»).

Ο α Νοτίου Σταυρού αναπαριστάνεται στις σημαίες της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας, των Σαμόα και της Παπούα Νέας Γουινέας, σε όλες ως ένας από τους 5 ή 4 αστέρες που συναποτελούν τον Νότιο Σταυρό. Τον βρίσκουμε επίσης στη σημαία της Βραζιλίας, μαζί με 26 άλλους αστέρες, καθένας από τους οποίους αναπαριστά μία ομόσπονδη πολιτεία της χώρας. Ο α Νοτίου Σταυρού αναπαριστά την πολιτεία του Σάο Πάολο[5].

Φυσικά χαρακτηριστικά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο α Νοτίου Σταυρού είναι ένα πολλαπλό αστρικό σύστημα (δηλαδή μερικοί αστέρες που φαίνονται με το γυμνό μάτι ως ένας αστέρας), που απέχει 321 έτη φωτός από τη Γη[6][7][8]. Μόνο δύο από τους αστέρες διακρίνονται ως ξεχωριστοί με το τηλεσκόπιο, ο α1 και ο α2, που χωρίζονται από 4 δευτερόλεπτα της μοίρας. Ο α1 έχει φαινόμενο μέγεθος 1,40 και ο α2 2,09. Αμφότεροι είναι θερμοί αστέρες φασματικού τύπου B, με επιφανειακές θερμοκρασίες περίπου 28.000 και 26.000 K, αντιστοίχως. Οι λαμπρότητές τους είναι 25.000 και 16.000 φορές μεγαλύτερες από τη λαμπρότητα του Ηλίου, καθώς έχουν συνολικό απόλυτο μέγεθος −4,14. Οι α1 και α2 περιφέρονται περί το κοινό τους κέντρο μάζας μία φορά κάθε 15 και πλέον αιώνες, οπότε η κίνησή τους αυτή είναι μόλις ανιχνεύσιμη. Η ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους ανέρχεται σε 430 αστρονομικές μονάδες.

Ο ίδιος ο α1 είναι φασματοσκοπικώς διπλός αστέρας, δηλαδή αποτελείται με τη σειρά του από δύο αστέρες με μάζες που εκτιμώνται στο 14πλάσιο και στο 10πλάσιο της μάζας του Ηλίου. Βρίσκονται πολύ κοντά ο ένας στον άλλο, μόλις 1 αστρονομική μονάδα, και περιφέρονται περί το κοινό τους κέντρο μάζας σε σχεδόν κυκλικές τροχιές μία φορά κάθε 76 ημέρες. Οι μεγάλες μάζες του α2 και του φωτεινότερου από τους αστέρες του α1 σημαίνουν ότι θα εκραγούν κάποτε ως υπερκαινοφανείς. Το όλο σύστημα πλησιάζει τη Γη με μέση ταχύτητα 11,2 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο.

Λίγο μακρύτερα βρίσκεται ένας κυανός υπογίγαντας φασματικού τύπου B4, ο α Νοτίου Σταυρού C (α Crucis C) ή α-3 Crucis, 90 δευτερόλεπτα της μοίρας από τον παραπάνω τριπλό αστέρα, αλλά έχει κοινή με αυτόν ιδία κίνηση στον χώρο, υποδεικνύοντας ότι μάλλον είναι βαρυτικά συνδεδεμένος με αυτόν[9][10]. Σε αυτή την περίπτωση, ο α Νοτίου Σταυρού είναι ένα τετραπλό αστρικό σύστημα. Ωστόσο, έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι ο α Crucis C έχει μικρότερη λαμπρότητα για τον φασματικό του τύπο, κάτι που σημαίνει ότι βρίσκεται πολύ εγγύτερα στη Γη και ότι απλώς συμβαίνει να παρατηρείται κοντά στους άλλους[11].

Αξιοσημείωτη παρατήρηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 2 Οκτωβρίου 2008 το διαστημόπλοιο Κασσίνι- Χόιχενς διέκρινε τρία από τα μέλη του συστήματος του α Νοτίου Σταυρού (τα A, B και C) κατά την επιπρόσθηση αυτών από τον Κρόνο[12][13].


Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Memoirs of the Rev. Walter M. Lowrie: missionary to China (1849), σελ. 93. Περιγράφεται ως «αμερικανισμός» στο The Geographical Journal, τόμος 92, Royal Geographical Society, 1938.
  2. ↑ Richard Hinckley Allen: Star Names: Their Lore and Meaning, Dover Books, 1963.
  3. ↑ 中國星座神話 του 陳久金, έκδοση 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7
  4. ↑ 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表 Αρχειοθετήθηκε 2010-09-03 στο Wayback Machine., Μουσείο Διαστήματος του Χονγκ Κονγκ. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2010.
  5. ↑ «Astronomy of the Brazilian Flag». FOTW Flags Of The World website. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2015. 
  6. ↑ Perryman, M. A. C.; Lindegren, L.; Kovalevsky, J.; et al. (Ιούλιος 1997), «The Hipparcos Catalogue», Astronomy and Astrophysics 323: L49–L52 
  7. ↑ van Leeuwen, F. (Νοέμβριος 2007), «Validation of the new Hipparcos reduction», Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664, doi:10.1051/0004-6361:20078357 
  8. ↑ Perryman, Michael (2010), The Making of History's Greatest Star Map, Heidelberg: Springer-Verlag, doi:10.1007/978-3-642-11602-5 
  9. ↑ Shatsky, N.; Tokovinin, A. (2002). «The mass ratio distribution of B-type visual binaries in the Sco OB2 association». Astronomy and Astrophysics 382: 92. doi:10.1051/0004-6361:20011542. Bibcode: 2002A&A...382...92S. 
  10. ↑ Eggleton, Peter; Tokovinin, A. (2008). «A catalogue of multiplicity among bright stellar systems». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 389: 869. doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x. Bibcode: 2008MNRAS.389..869E. 
  11. ↑ Kaler, Jim. «ACRUX». Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2012. 
  12. ↑ NASA/JPL/Space Science Institute. Multimedia - Images - Raw Images Αρχειοθετήθηκε 2008-10-25 στο Wayback Machine.. Ανακτήθηκε στις 21/10/2008
  13. ↑ Cassini "Kodak Moments" - Unmanned Spaceflight.com. Ανακτήθηκε στις 21/10/2008

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]