Έγκλημα στο Γκόσφορντ Παρκ (αγγλικά: Gosford Park) είναι αμερικανική/βρετανική δραματική κωμωδία μυστηρίου παραγωγής 2001. Την ταινία σκηνοθέτησε ο Ρόμπερτ Όλτμαν και το σενάριο έγραψε ο Τζούλιαν Φέλοουζ. Πρωταγωνιστούν οι Έλεν Μίρεν, Μάγκι Σμιθ, Εϊλίν Άτκινς, Άλαν Μπέιτς, Στίβεν Φράι, Κλάιβ Όουεν, Ράιαν Φιλίπε, Κριστίν Σκοτ Τόμας, Έμιλι Γουάτσον και Μάικλ Γκαμπόν. Η ιστορία διηγείται ένα πάρτι στο οποίο παρεβρίσκονται πλούσιοι Βρετανοί, ένας Αμερικανός και οι υπηρέτες τους, στην Αγγλική εξοχική κατοικία, Γκόσφορντ Παρκ. Μετά το δείπνο γίνεται ένας φόνος και η ταινία παρουσιάζει την έρευνα που ακολουθεί, παρουσιάζοντας τις προοπτικές τόσο των υπηρετών όσο και των καλεσμένων.
Η ανάπτυξη για την ταινία ξεκίνησε το 1999, όταν ο Μπομπ Μπάλαμπαν προσέγγισε τον Όλτμαν και του ζήτησε να κάνουν μαζί μια ταινία. Ο Όλτμαν πρότεινε μια ταινία "ποιος το' κανε" και ζήτησε από τον Φέλοουζ να γράψει το σενάριο. Η ταινία ξεκίνησε παραγωγή το Μάρτιο του 2001 με προϋπολογισμό 19,8 εκατομμύρια δολάρια.[15]
Η πρεμιέρα της ταινίας Έγκλημα στο Γκόσφορντ Παρκ πραγματοποιήθηκε στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Λονδίνου στις 7 Νοεμβρίου 2001.[16] Κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους των Ηνωμένων Πολιτειών σε περιορισμένο κύκλωμα αιθουσών στις 26 Δεκεμβρίου 2001 και σε ευρύτερη διανομή στις 4 Ιανουαρίου 2002.[17] Στο Ηνωμένο Βασίλειο κυκλοφόρησε την 1η Φεβρουαρίου 2002.[18] Απέσπασε εξαιρετικά σχόλια από τους κριτικούς[19] ενώ κινήθηκε ικανοποιητικά στο box office αποφέροντας 87,7 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.[15] Έλαβε επτά υποψηφιότητες για Όσκαρ μεταξύ των οποίων Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας και Β' Γυναικείου Ρόλου για τις ερμηνείες των Σμιθ και Μίρεν, κερδίζοντας εκείνο του Πρωτότυπου Σεναρίου.[20]
Η Κόνστανς, Κόμισσα του Τρέντθαμ και η υπηρέτριά της Μέρι Μακίχραν ταξιδεύουν στο Γκόσφορντ Παρκ για το σαββατοκύριακο. Στο δρόμο συναντούν τον ηθοποιό Άιβορ Νοβέλο, τον Αμερικανό παραγωγό ταινιών Μόρις Γουέισμαν και τον υπηρέτη του, Χένρι Ντέντον. Στο σπίτι, καλωσορίζονται από τον Σερ Γουίλιαμ ΜακΚορντλ, τη Λαίδη Σίλβια ΜακΚορντλ και την κόρη τους Ίζομπελ. Οι άλλοι καλεσμένοι περιλαμβάνουν τις αδερφές της Λαίδης Σίλβια, Λουίζα Λαίδη Στόκμπριτζ και Λαίδη Λαβίνια Μέρεντιθ και τους συζύγους τους, Ρέιμοντ, Λόρδος Στόκμπριτζ και ο Αρχιστράτηγος Άντονι Μέρεντιθ. Επίσης, παρεβρίσκονται οι Φρέντι Νέσμπιτ και η σύζυγός του Μέιμπελ, ο μνηστήρας της Ίζομπελ Λόρδος Ρούπερτ Σράντις και ο φίλος του Τζέρεμι Μπλοντ.
Ο Αρχιστράτηγος Μέρεντιθ είναι σε οικονομική δυσχέρεια και αναφέρει το πρόβλημά του στον Σερ Γουίλιαμ, ο οποίος του αποκαλύπτει την ανάκληση της επένδυσής του στη νέα κομπίνα του Μέρεντιθ. Ο Σερ Γουίλιαμ σκοπεύει επίσης να σταματήσει να πληρώνει επίδομα στη Λαίδη Τρέντθαμ. Η Μέρι και ο υπηρέτης του Λόρδου Στόκμπριτζ, Παρκς νιώθουν μια αμοιβαία έλξη. Ο Ντέντον κάνει μια σειρά από ερωτήσεις για το πως είναι η ζωή ως υπηρέτης και ο Παρκς του αποκαλύπτει ότι μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο. Ο Ντέντον συναντά τη Λαίδη Σίλβια και τη νύχτα πηγαίνει στο δωμάτιό της.
Κατά τη διάρκεια του κυνηγιού φασιανού, ο Σερ Γουίλιαμ τραυματίζεται ελαφρώς από έναν πυροβολισμό. Ο Μέρεντιθ παρακαλά τον Σερ Γουίλιαμ να μην αποχωρήσει από την επένδυση. Κατά τη διάρκεια του δείπνου, η Λαίδη Σίλβια επιτίθεται στον Σερ Γουίλιαμ, υπονοώντας ότι ήταν κερδοσκόπος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Η αρχιυπηρέτρια Έλσι, τον υπερασπίζεται, αποκαλύπτοντας έτσι την παράνομη σχέση τους. Ο Σερ Γουίλιαμ πηγαίνει στη βιβλιοθήκη, όπου η οικονόμος, Κυρία Γουίλσον του πηγαίνει καφέ. Ζητά ένα ποτήρι ουίσκι αντ' αυτού. Η Λαίδη Σίλβια ζητά από τον Νοβέλο να διασκεδάσει τους επισκέπτες. Οι Τζορτζ, Παρκς, Νέσμπιτ και Μέρεντιθ έχουν εξαφανιστεί και ένας άγνωστος άντρας πηγαίνει στη βιβλιοθήκη και μαχαιρώνει τον Σερ Γουίλιαμ. Οι Μέρεντιθ και Νέσμπιτ δεν δίνουν εξήγηση για το λόγο της εξαφάνισής τους, ενώ ο Τζορτζ είχε πάει να φέρει γάλα για τον καφέ και ο Παρκς ζεστά μπουκάλια νερό. Η Λαίδη Στόκμπριτζ πηγαίνει στη βιβλιοθήκη και οι κραυγές της φέρνουν τους πάντες στο δωμάτιο.
Ο Επιθεωρητής Τόμσον και ο Κόνσταμπλ Ντέξτερ καταφτάνουν για να ερευνήσουν τη δολοφονία. Ο Ντέξτερ θεωρεί ότι ο Σερ Γουίλιαμ ήταν ήδη νεκρός όταν μαχαιρώθηκε. Ο Ντέντον ομολογεί στον Τζένινγκς τον μπάτλερ ότι δεν είναι υπηρέτης, αλλά Αμερικανός ηθοποιός που προετοιμάζεται για ένα ρόλο σε ταινία. Το επόμενο πρωί, η Λαίδη Σίλβια πηγαίνει για την πρωινή της βόλτα, η οποία προκαλεί έκπληξη στον Επιθεωρητή Τόμσον. Ο Μπαρνς κρυφακούει τον Μέρεντιθ να λέει στη Λάιδη Λαβίνια ότι ο θάνατος του Σερ Γουίλιαμ τους ωφέλησε καθώς η επένδυση είναι πλέον ασφαλής. Ο Μπαρνς ομολογεί τι άκουσε στον Επιθεωρητή Τόμσον, ο οποίος ανακρίνει τον Μέρεντιθ.
Η Κυρία Κροφτ αφηγείται στη μαγείρισα, τη Μπέρθα, ότι ο Σερ Γουίλιαμ ήταν γνωστός για την αποπλάνηση των γυναικών που εργάζονταν στα εργοστάσιά του. Αν μια γυναίκα έμενε έγκυος, ο Σερ Γουίλιαμς προσέφερε δύο επιλογές: να κρατήσει το μωρό και να χάσει τη δουλειά της ή να δώσει το μωρό και να κρατήσει τη δουλειά της. Σε εκείνες που έδωσαν τα μωρά τους, τους είχε υποσχεθεί ο Σερ Γουίλιαμ ότι είχε κανονίσει να δωθούν σε καλές οικογένειες. Στην πραγματικότητα, ο Σερ Γουίλιαμ τα έστελνε σε ορφανοτροφεία. Η Μέρι πηγαίνει στο δωμάτιο του Παρκς και του λέει ότι γνωρίζει ότι είναι ο δολοφόνος. Ο Παρκς της λέει ότι ανακάλυψε ότι ο Σερ Γουίλιαμ ήταν ο πατέρας του, έγινε υπηρέτης και προσπάθησε να βρει δουλειά σε κάποιον που ανήκε στον κύκλο του. Ο Παρκς επίσης της λέει ότι δεν δηλητηρίασε τον Σερ Γουίλιαμ, παρά μόνο μαχαίρωσε το πτώμα.
Η Μέρι ακούει τη συζήτηση των Λαίδη Σίλβια και Λαίδη Τρέντθαμ γιατί η Κυρία Κροφτ και η Κυρία Γουίλσον είναι εχθροί. Η Λαίδη Σίλβια πιστεύει ότι η ένταση μεταξύ τους πηγάζει από το γεγονός ότι η Κυρία Γουίλσον έχει μεγαλύτερο βαθμό. Η Λαίδη Τρέντθαμ ρωτά αν η Κυρία Γουίλσον ήταν ποτέ παντρεμένη και η Λαίδη Σίλβια απαντά ότι κάποτε το όνομά της ήταν Παρκς ή Πάρκερ. Η Μέρι πηγαίνει στην Κυρία Γουίλσον και αυτή της λέει ότι δηλητηρίασε τον Σερ Γουίλιαμ προκειμένου να προστατέψει το γιο της, καθώς ήξερε ότι ο Παρκς ήρθε στο Γκόσφορντ Παρκ για αυτόν τον σκοπό. Της αποκαλύπτει επίσης ότι αυτή και η κυρία Κροφτ είναι αδερφές. Η Κυρία Γουίλσον πηγαίνει στο δωμάτιο της όπου θα δεχτεί την παρηγοριά της Κυρίας Κροφτ. Οι επισκέπτες φεύγουν και η Λαίδη Σίλβια εισέρχεται στο Γκόσφορντ Παρκ καθώς ο Τζένινγκς κλείνει την πόρτα.
Με προϋπολογισμό 19.800.000 δολάρια[15], η ταινία Έγκλημα στο Γκόσφορντ Παρκ άνοιξε στην 9η θέση με 3,3 εκατομμύρια δολάρια.[15] Οι συνολικές εισπράξεις στο αμερικανικό box office έφτασαν τα 41,3 εκατομμύρια δολάρια και στον υπόλοιπο κόσμο συγκέντρωσε 46,4 εκατομμύρια δολάρια.[15] Παγκοσμίως απέφερε 87,7 εκατομμύρια δολάρια.[15]
Οργάνωση | Κατηγορία | Υποψήφιος | Αποτέλεσμα |
---|---|---|---|
Όσκαρ[20] | Καλύτερη Ταινία | Υποψηφιότητα | |
Σκηνοθεσία | Ρόμπερτ Όλτμαν | Υποψηφιότητα | |
Πρωτότυπο Σενάριο | Τζούλιαν Φέλοουζ | Νίκη | |
Β' Γυναικείου Ρόλου | Μάγκι Σμιθ | Υποψηφιότητα | |
Β' Γυναικείου Ρόλου | Έλεν Μίρεν | Υποψηφιότητα | |
Καλλιτεχνική Διεύθυνση | Στίβεν Όλτμαν & Άννα Πίνοκ | Υποψηφιότητα | |
Κοστούμια | Τζένι Μπίβαν | Υποψηφιότητα | |
Χρυσές Σφαίρες[21] | Καλύτερη Ταινία - Κωμωδία/Μιούζικαλ | Υποψηφιότητα | |
Σκηνοθεσία | Ρόμπερτ Όλτμαν | Νίκη | |
Σενάριο | Τζούλιαν Φέλοουζ | Υποψηφιότητα | |
Β' Γυναικείου Ρόλου | Μάγκι Σμιθ | Υποψηφιότητα | |
Β' Γυναικείου Ρόλου | Έλεν Μίρεν | Υποψηφιότητα | |
Screen Actors Guild Awards[22] | Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία σε Δευτεραγωνιστικό Ρόλο | Έλεν Μίρεν | Νίκη |
Καλύτερη Ερμηνεία από Καστ | Νίκη | ||
BAFTA[23] | Καλύτερη Βρετανική Ταινία | Νίκη | |
Σκηνοθεσία | Ρόμπερτ Όλτμαν | Υποψηφιότητα | |
Πρωτότυπο Σενάριο | Τζούλιαν Φέλοουζ | Υποψηφιότητα | |
Β' Γυναικείου Ρόλου | Μάγκι Σμιθ | Υποψηφιότητα | |
Β' Γυναικείου Ρόλου | Έλεν Μίρεν | Υποψηφιότητα | |
Σχεδιασμός Παραγωγής | Στίβεν Όλτμαν | Υποψηφιότητα | |
Σχεδιασμός Κοστουμιών | Τζένι Μπίβαν | Νίκη | |
Μακιγιάζ & Κομμώσεις | Σάλι Τζέι & Τζαν Άρτσιμπαλντ | Υποψηφιότητα | |
Καλύτερος Πρωτοεμφανιζόμενος | Τζούλιαν Φέλοουζ | Υποψηφιότητα |