Ίλλος
| Ίλλος | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Illus (Λατινικά) |
| Γέννηση | 5ος αιώνας |
| Θάνατος | 488 Παπύριο |
| Αιτία θανάτου | αποκεφαλισμός |
| Χώρα πολιτογράφησης | Βυζαντινή Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αξιωματικός πολιτικός |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | στρατηγός |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Ρωμαίος συγκλητικός Ύπατος στην αρχαία Ρώμη |
Ο Ίλλος[1] (απεβ. 488) ήταν Ρωμαίος στρατηγός, που έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τις βασιλείες του Ζήνωνα και του Βασιλίσκου. Το όνομά του σημαίνει αλλοίθωρος.
Υποστήριξε την εξέγερση του Βασιλίσκου εναντίον του Ζήνωνα, αλλά μετά άλλαξε πλευρά και υποστήριξε την επάνοδο του Ζήνωνα (475-476). Ο Ίλλος υπηρέτησε καλά τον Ζήνωνα με το να νικήσει τον σφετεριστή Μαρκιανό. Ήλθε σε σύγκρουση με την πεθερά του Ζήνωνα, τη χήρα Βηρίνα και υποστήριξε την εξέγερση του Λεοντίου, αλλά αυτή απέτυχε και ο Ίλλος σκοτώθηκε.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η καταγωγή του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ήταν από την Ισαυρία, όμως δεν γνωρίζουμε πότε ή πού γεννήθηκε· αδελφός του ήταν ο Αππάλλιος Ίλλος Τρόκονδος. Ο Ίλλος λέγεται ότι είχε διάφορα αξιώματα επί Λέοντος Α΄ (βασ. 457-474) και πως ήταν στενός φίλος του Ζήνωνα, προφανώς πριν την άνοδο εκείνου στον θρόνο. Ο Ιωάννης Μαλάλας θεωρεί τον Ιλλό ως θείο του Ζήνωνα. Ωστόσο διαβάζουμε γι'αυτόν για πρώτη φορά στη βασιλεία του Ζήνωνα, τότε που ήταν εχθρικός με εκείνον.
Υπό τον Βασιλίσκο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Βασιλίσκος, αδελφός της χήρας Αυγούστας Βηρίνας, της συζύγου του Λέοντα Α΄, εκτόπισε τον Ζήνωνα από την Κωνσταντινούπολη το 475 και έστειλε έναν στρατό να τον κυνηγήσει στην Ισαυρία, όπου είχε καταφύγει ο Ζήνωνας. Αρχηγοί τού στρατού ήταν ο Ίλλος και ο αδελφός του Τρόκονδος. Οι δύο τους νίκησαν τον δραπέτη Αυτοκράτορα (Ιούλιος 476) και τον περικύκλωσαν σε έναν λόφο, που οι εντόπιοι ονόμασαν ειρωνικά "Κωνσταντινούπολη". Ο Ίλλος συνέλαβε τον Λογγίνο, αδελφό του Ζήνωνα, και τον είχε ως μέσο για να κρατά υπό έλεγχο τον Ζήνωνα.
Κατά την περικύκλωση, η Σύγκλητος της Κωνσταντινούπολης ενθάρρυνε μυστικά τους δύο αδελφούς να υποστηρίξουν τον Ζήνωνα εναντίον του Βασιλίσκου, με τον οποίο η Σύγκλητος είχε έλθει σε ρήξη. Ο Ίλλος ήταν επίσης δυσαρεστημένος με τον Βασιλίσκο, που είχε επιτρέψει τους φόνους Ισαύρων της Κωνσταντινούπολης, μετά τη φυγή του Ζήνωνα. Έτσι ο Ίλλος και ο Τρόκονδος πείστηκαν από τα δώρα και τις υποσχέσεις του Ζήνωνα και ακολούθησαν την πλευρά του. Οι ενωμένες δυνάμεις τους βάδισαν προς την πρωτεύουσα· στη Νίκαια της Βιθυνίας συνάντησαν τον στρατό του Βασιλίσκου, με στρατηγό τον ανιψιό εκείνου Αρμάτο, τον οποίον έπεισαν να έλθει με το μέρος τους. Έτσι ο Βασιλίσκος, εγκαταλελειμμένος από τους υποστηρικτές του, εκθρονίστηκε και φονεύθηκε (477).
Εναντίον του Μαρκιανού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ίλλος ήταν μόνος ύπατος (consul) το 478· το 479 ήταν καθοριστικός στη συντριβή της επικίνδυνης εξέγερσης του Μαρκιανού, εγγονού του ομώνυμου Αυτοκράτορα και γιου του Ανθέμιου Αυτοκράτορα στη Δύση. Ο Μαρκιανός είχε νυμφευτεί τη Λεοντία, κόρη του Λέοντα Α΄ και της Βηρίνας, και αδελφή της Αριάδνης, συζύγου του Ζήνωνα. Ο Μαρκιανός εξεγέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου με την υποστήριξη του όχλου νίκησε τον στρατό του Ζήνωνα και τον πολιόρκησε στο Παλάτι. Ο Ίλλος για μία στιγμή αμφιταλαντεύθηκε, αλλά η κλονισμένη πίστη του αποκαταστάθηκε από τις διαβεβαιώσεις ενός Αιγύπτιου μάντη, τον οποίο ο Ίλλος είχε υπό την προστασία του. Οι δυνάμεις του Μαρκιανού διεφθάρησαν από τον Ιλλό και ο ίδιος ο Μαρκιανός με τους αδελφούς του Προκόπιο και Ρωμύλο συνελήφθησαν. Οι αδελφοί του δραπέτευσαν, αλλά ο Μαρκιανός εστάλη στην Ταρσό της Κιλικίας, όπου έγινε εκεί ιερέας της εκκλησίας ή στο φρούριο Παπύριο, που χρησιμοποιούσαν για εξόριστους.
Ο Τρόκονδος έγινε ύπατος το 482 και ο Ίλλος απήλαυνε τα αξιώματα του πατρικίου και του magister officiorum. Λέγεται ότι χρησιμοποίησε την εξουσία του και την επιρροή του καλά, και πως παρείχε καλές υπηρεσίες στο κράτος στην περίοδο της ειρήνης, όσο και την περίοδο του πολέμου. Καλλιέργησε επιμελώς την επιστήμη και την τέχνη.
Υπό την επιρροή του Παμπέριου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι λογοτεχνικές του προτιμήσεις ίσως τον έκαναν φίλο του Παμπέριου, για τον οποίο απέκτησε έναν μισθό από τα δημόσια έσοδα και στον οποίο χορήγησε ένα ποσό από τους δικούς του πόρους. Ο Παμπέριος καταγόταν από τις Θήβες ή την Πανόπλη της Αιγύπτου· ήταν γνωστός εθνικός (ειδωλολάτρης), διαπρεπής ως ποιητής, γραμματικός και ότι μπορούσε να προβλέψει το μέλλον. Τον Παμπέριο μισούσε ο Ζήνωνας και η πεθερά του, η χήρα Βηρίνα και, όταν απουσίασε ο Ίλλος για δουλειές στην Ισαυρία, εξόρισαν τον Παμπέριο με την κατηγορία ότι προσπαθούσε μελλοντικά γεγονότα να τα εκθειάσει υπέρ του Ιλλού και εναντίον του Αυτοκράτορα. Ο Ίλλος, γνωρίζοντας ότι η πραγματική αιτία της τιμωρίας ήταν η στενή φιλία τους, τον δέχθηκε στο σπίτι του στην Ισαυρία και όταν επέστρεψε, τον πήρε μαζί του. Τα γεγονότα αυτά έγιναν πριν την εξέγερση του Μαρκιανού (ή ίσως μετά από αυτήν).
Η σύγκρουση με τη Βηρίνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η εξασθένηση του Ζήνωνα τον έκανε φιλύποπτο με όλα τα άτομα, που είχαν επιρροή και ικανότητα. Δεν είναι έκπληξη, ότι η διοικητική θέση και η εύνοια του λαού προς τον Ιλλό τον έκαναν αντικείμενο υποψίας και πως ο Αυτοκράτορας ζητούσε με διάφορους τρόπους να απαλλαγεί από αυτόν. Η φιλόδοξη Βηρίνα ήταν επίσης εχθρός του και συνωμοτούσε εναντίον της ζωής εκείνου. Προσέλαβε ως δολοφόνο έναν Αλανό, που λέγεται ότι τον τραυμάτισε. Αυτό είναι αμφίβολο: οι ιστορικοί μπερδεύουν το σχέδιό της με ένα μεταγενέστερο, που έκανε η κόρη της Αριάδνη. Όπως και να έχει, το σχέδιο της Βηρίνας απέτυχε και ο Ζήνωνας, που τη φθονούσε (όσο και τον Ιλλό), την εξόρισε με παρότρυνση του Ιλλού και την περιόρισε στο φρούριο Παπύριο. Το πότε έγιναν τα συμβάντα είναι ασαφές: ο Κάνδιδος τοποθετεί την εξορία της πριν την εξέγερση του Μαρκιανού, ενώ ο Θεόδωρος ο Αναγνώστης αποδίδει την αιτία της εξορίας της, στη συμμετοχή της Βηρίνας στην εξέγερση του Βασιλίσκου. Είναι πιθανό, αυτή η ανήσυχη γυναίκα να εξορίστηκε δύο φορές, μία πριν την εξέγερση του Μαρκιανού και πάλι μετά από την εξέγερση, για το σχέδιό της εναντίον τού Ιλλού. Από τη φυλακή κατάφερε να ζητήσει από την Αριάδνη να παρακαλέσει για την απελευθέρωσή της, πρώτα από τον Ζήνωνα και μετά τον Ιλλό, στον οποίο ο Αυτοκράτορας είχε αναθέσει το ζήτημά της. Ο Ίλλος όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά κατηγόρησε την Αριάδνη ότι ήθελε να θέσει άλλο πρόσωπο στον θρόνο του συζύγου της. Αυτό εξερέθισε την Αριάδνη, που ζήτησε, όπως και πιο πριν η μητέρα της, να προσπαθήσει να τον δολοφονήσει. Ο Ιορδάνης αποδίδει το μίσος της σε άλλη αιτία: ότι ο Ίλλος είχε βάλει υποψίες ζήλειας στο μυαλό του Ζήνωνα και ο Αυτοκράτορας είχε προσπαθήσει να την εξοντώσει, και πως όταν η Αριάδνη έμαθε αυτά, ζητούσε να εκδικηθεί τον Ιλλό. Ο δολοφόνος που προσέλαβε η Αριάδνη, απέτυχε να σκοτώσει τον Ιλλό: στην προσπάθειά του έκοψε το αυτί εκείνου. Ο δολοφόνος συνελήφθη και εκτελέστηκε, καθώς ο Ζήνωνας ιδιώτευε και δεν μπόρεσε να αποτρέψει την εκτέλεση.
Ο σφετερισμός του Λεόντιου και το τέλος του Ιλλού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Ίλλος με τον φίλο του Παμπέριο αποσύρθηκε από την Αυλή. Πήγε πρώτα στη Νίκαια και μετά, με την πρόφαση ότι ήθελε ξεκούραση για να θεραπευθεί το τραύμα του, στην Ανατολή, όπου έγινε στρατηγός όλου του στρατού, με την εξουσία να διορίζει αξιωματούχους στις επαρχίες. Ο Μαρσός, ένας αξιωματούχος από την Ισαυρία με κάποια φήμη, που είχε συστήσει τον Παμπέριο στον Ιλλό και ο πατρίκιος Λεόντιος, άλλος πολύ γνωστός αξιωματούχος από τη Συρία, τον συνόδευσαν ή τον ακολούθησαν στην Ανατολή. Ο Τρόκονδος ήταν μάλλον μαζί τους. Αφού διαπέρασαν τη Μ. Ασία, ύψωσαν το λάβαρο της εξέγερσης το 483/484. Ο Ίλλος ανακήρυξε τον Λεόντιο "αυτοκράτορα", νίκησε τον στρατό του Ζήνωνα στην Αντιόχεια και, έχοντας ελκύσει τους Ισαύρους με το μέρος του, κατέλαβε το Παπύριο. Ελευθέρωσε τη Βηρίνα και την προέτρεψε να στέψει τον Λεόντιο στην Ταρσό και να στείλει μία εγκύκλιο επιστολή στους αυτοκρατορικούς αξιωματούχους της Αντιόχειας, της Αιγύπτου και της Ανατολής με την παρακίνηση να ακολουθήσουν τον Ιλλό. Αυτά δεν εμπόδισαν τον Ιλλό να στείλει τη Βηρίνα πίσω στο Παπύριο, όπου λίγο μετά απεβίωσε.
Το 485 ο Ζήνωνας έστειλε νέο στρατό εναντίον των εξεγερμένων, από Μακεδόνες και Σκύθες (ο Τιγιεμόν θεωρεί με στοιχεία ότι ήταν Οστρογότθοι) με αρχηγό τον Ιωάννη τον Κυφό, ή πιο πιθανά τον Ιωάννη τον Σκύθη, και τον Θεοδώριχο τον Αμάλ, που τότε ήταν ύπατος. Ο Ιωάννης νίκησε τους εξεγερμένους κοντά στη Σελεύκεια (μάλλον τη Σελεύκεια της Ισαυρίας) και αφού τους οδήγησε στο φρούριο Παπύριο, τους πολιορκούσε. Ο Τρόκονδος προσπάθησε να περάσει από τις γραμμές τους με σκοπό να μαζέψει στρατό και να ανακουφίσει το φρούριο από τις δυσκολίες, αλλά συνελήφθη και εκτελέστηκε. Ο Ίλλος και ο Λεόντιος δεν το έμαθαν· ο Παμπέριος τους ενθάρρυνε, διαβεβαιώνοντάς τους ότι ο Τρόκονδος θα επιστρέψει και ότι τελικά θα νικήσουν. Με την επιμονή του κράτησαν περισσότερο από τρία έτη. Το 4ο έτος μαθεύτηκε το τέλος του Τρόκονδου και ο Ίλλος, οργισμένος με τον Παμπέριο για την απάτη, τον εκτέλεσε. Τότε ο Ζήνωνας έστειλε από την Κωνσταντινούπολη τον επ' αδελφή γαμπρό τού Τροκόνδου, ο οποίος με προδοσία έλαβε το φρούριο και αποκεφάλισε τον Ιλλό και τον Λεόντιο· έστειλε τα κεφάλια τους στον Αυτοκράτορα.
Ο Τιγιεμόν και ο Λε Μπω θεωρούν την εξέγερση του Ιλλού ως μία προσπάθεια επανίδρυσης της εθνικής θρησκείας, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία. Δεν γνωρίζουμε αν ο Ίλλος ήταν εθνικός, όπως ο Παμπέριος. Είναι πιθανότερο ότι ο Ίλλος ήταν άνδρας με όχι σταθερές θρησκευτικές αρχές και πως η εξέγερση αυτή έγινε από φιλοδοξία ή από την πεποίθηση ότι ήταν η μόνη προοπτική, για να είναι ασφαλής από τις δολοπλοκίες των εχθρών του και τις υποψίες τού Ζήνωνα ότι ο Ίλλος ήθελε να τον εκτοπίσει. Πάντως ο Έντουαρντ Γκίμπον δεν αναφέρει το όνομα του Ιλλού και μόλις παρατηρεί την εξέγερσή του.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Μπογδάντσαλης 2020, σελ. 92.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μπογδάντσαλης, Δημήτριος (2020). Οι Γότθοι στη Θράκη και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο. Κομοτηνή: Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. doi:10.26257/heal.duth.12625.
- "Παμπρένιος (Pamprenios)". Suda.
- Joannes Zonaras. Compendium of History.
- Theophanes. Chronographia.
- Evagrius. Historia Ecclesiae.
- Armory, Patrick (1997). People and Identity in Ostrogothic Italy, 489-554. Cambridge University Press. pp. 282–283. ISBN 0-521-52635-3.
- Cameron, Averil; Ward-Perkins, Bryan.; Whitby, Michael (2000), The Cambridge ancient history 14. Late Antiquity: empire and successors, A.D. 425 - 600, Cambridge University Press, ISBN 0-521-32591-9
- Williams, Stephen; Gerard Friell (1999). The Rome that did not fall. Routledge. ISBN 0-415-15403-0.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]