Ύπνος (μυθολογία)

Θεός Ύπνος
Θεός του ύπνου
Ο θεός Ύπνος με τον δίδυμο αδερφό του, θεό Θάνατο.
ΣύμβολαΠαπαρούνα
Σύζυγος-οιΠασιθέα (μία από τις Χάριτες)
ΓονείςΈρεβος και Νυξ
ΑδέλφιαΑιθέρας, Ημέρα, Στυξ (πιθανόν), Χάροντας και Θάνατος
ΤέκναΜορφέας, Φοβήτορας, Φάντασος και άλλα 997 παιδιά
Commons page Σχετικά πολυμέσα
wikidata (π)
Χυτή προτομή του Ύπνου στο Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας

Στην ελληνική μυθολογία, ο Ύπνος ήταν θεός ή δαίμονας, που αποτελούσε την προσωποποίηση του ύπνου. Σύμφωνα με τον Ησίοδο στη Θεογονία, ο Ύπνος και ο δίδυμος αδελφός του, ο Θάνατος, ήταν «δεινοί Θεοί» που κατοικούσαν στον Τάρταρο, παιδιά της Νύχτας και του Ερέβους.[1] Ο Ύπνος μυθολογείται ότι είχε είτε χίλιους, είτε τρεις γιους ή αδελφούς (εκτός από τον Θάνατο): τον Μορφέα, τον Φοβήτορα και τον Φάντασο. Κατά τον Όμηρο, που τον αποκαλεί νήδυμο (γλυκύ),[2] τόπος κατοικίας του Ύπνου ήταν η νήσος Λήμνος, [3] ενώ από τους μεταγενέστερους συγγραφείς του αποδιδόταν μια δική του φανταστική πατρίδα, η «Νήσος των Ονείρων».Επίσης ο Ύπνος λατρευόταν πολύ στην κυρίως Ελλάδα. Σημαντικά κέντρα της λατρείας του Ύπνου ήταν η Επίδαυρος, η Τροιζήνα και η Ολυμπία.

Τον θεωρούσαν ήσυχο και πράο θεό ή δαίμονα, που πλανιόταν στη γη και τον απεικόνιζαν πότε ως ωραίο νέο, που έσπερνε στη Γη γλυκά όνειρα ή κοιμόταν σε μια κλίνη, πότε ως δαίμονα με φτερά, που μετέφερε ένα νεκρό με το θάνατο.[4]

«Ύπνε, βασιλιά όλων των θεών κι όλων των ανθρώπων να κοιμίσεις για χάρη μου τα ωραία μάτια του Δία, κάτω από τα φρύδια του, αμέσως μόλις εγώ κοιμηθώ μαζί του ερωτικά» «αὐτίκ' ἐπεί κεν ἐγὼ παραλέξομαι ἐν φιλότητι» Ιλιάδα, Ξ 237.

Ο ύπνος στην τέχνη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ύπνος απασχόλησε την τέχνη με πολλές μορφές και συχνά τον απεικονίζουν με φτερά αετού ή πεταλούδας στο μέτωπο ή με ένα κέρας, από το οποίο σκορπίζονται τα όνειρα. Στην αρχαία τέχνη, ο Ύπνος απεικονίζεται ως γυμνός νέος, μερικές φορές με γενειάδα και φτερά στο κεφάλι, ή ως κοιμώμενος άνδρας πάνω σε κρεβάτι από πούπουλα με μαύρες κουρτίνες γύρω, ενώ ο Μορφέας αποτρέπει τυχόν θορύβους που θα μπορούσαν να τον ξυπνήσουν. Αρχικά τα όνειρα εμφανίζονταν ως αδελφοί ή αδελφές του Ύπνου, αλλά αργότερα το όνειρο καθιερώθηκε ως γιός του Ύπνου. Ο Ερμής ήταν κι αυτός θεός του Ύπνου. Στην κιβωτό του Κυψέλου, στην Ολυμπία, τα δύο αδέλφια, δηλαδή ο Ύπνος και ο θάνατος, εικονίζονται σαν αγοράκια που κοιμούνται στην αγκαλιά της μητέρας τους, ο Θάνατος ζωγραφισμένος με μαύρο χιτώνα και ο Ύπνος με άσπρο. Στη Σπάρτη η απεικόνισή του συνοδεύεται πάντα από εκείνη του Θανάτου. Σε μεταγενέστερα χρόνια ο Θάνατος και ο Ύπνος συγχωνεύτηκαν σε μία θεότητα.[5]

Ο Θάνατος και ο Ύπνος μεταφέρουν το νεκρό κορμί του Σαρπηδόνα. Παράσταση από ερυθρόμοφρο κύλικα των αρχών του 5ου αι. π.Χ., Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ησίοδος, Θεογονία, 759
  2. ↑ Ιλιάδα Β2, Ιλιάδα Κ 91, Ιλιάδα Ξ 242
  3. ↑ Ιλιάδα Ξ 230
  4. ↑ Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του αρχαίου κόσμου, τόμ. Δ, σ. 738 ISBN 960-666-935-1
  5. ↑ Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησις V 18, 1

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Emmy Patsi-Garin, Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969