Αερικό (λαογραφία)

Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 16/06/2012.

Στη λαϊκή φαντασία αερικό ονομάζεται εναέριος δαίμονας ή κοινώς το κακό πνεύμα. Λέγεται και «αγερικό» όπου όταν φυσάει ειδικά στην επαρχία ακούγονται περίεργοι ήχοι, αλλά και «ανεμικό» επίσης εξ ιδίου λόγου και μάλιστα όταν πρόκειται για νεράιδες που προσονομάζονται «ανεμικές» ή «αερικές».

Προς τα «αερικά» αντιστοιχούν και τα «εξωτικά» που βεβαίως δεν προέρχονται από εξωτικές χώρες αλλά από τη λαϊκή φράση του: «έξω απ' εδώ» χωρίς όμως να έχει σαφώς καθορισθεί η μεταξύ τους διαφορά.

Ενδιαφέρον πάντως προκαλεί το γεγονός ότι από της ελληνικής αρχαιότητας παρατηρείται μια συνεχής και αδιάσπαστη λαϊκή παράδοση για τα «αερικά» και μάλιστα όχι μόνο από κάποιους αδέσποτους θρύλους αλλά και από αυθεντικά κείμενα επιφανέστατων συγγραφέων τα οποία απηχούν τους ίδιους σχεδόν θρύλους στην εποχή τους, ιδού μερικά παραδείγματα:

  • Κατά τον Διογένη Λαέρτιο ο Πυθαγόρας πίστευε πως «όλος ο αέρας είναι γεμάτος πνεύματα που εκλαμβάνονται ως δαίμονες και ήρωες»[εκκρεμεί παραπομπή].
  • Ο Δημόκριτος φέρεται να πίστευε ότι «μεστόν είναι τον αέρα τούτον», ότι δηλαδή ο αέρας είναι πλήρης πνευμάτων[εκκρεμεί παραπομπή].
  • Στην "Επινομίδα" του Πλάτωνα αναφέρεται το «αέριον γένος» αποτελούμενο από πλάσματα μεσάζοντα μεταξύ θεών και ανθρώπων (εδώ πλησιάζει τον μετέπειτα χριστιανισμό)[εκκρεμεί παραπομπή].
  • Στη Βυζαντινή εποχή χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ιστοριογράφου Ψελλού (11ος αιώνας) που αναφέρει ότι εκ παραλλήλου με τα πνεύματα που υπάρχουν στη Γη στη Θάλασσα και στους βυθούς, γεμάτος από δαιμόνια είναι και ο αήρ ο ευρισκόμενος «ύπερθεν ημών και περί ημάς»[εκκρεμεί παραπομπή].
  • Με ανάλογες δε δοξασίες που έντονα πλουτίσθηκαν κατά τη τουρκοκρατία φθάνουμε στη σημερινή δαιμονολογία (Σολομωνική, Μαύρη Μαγεία κλπ).


Kατά την αρχαιότητα οι δαίμονες χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες τους αγαθοποιούς και τους κακοποιούς[εκκρεμεί παραπομπή], στη νεότερη λαϊκή παράδοση με την επικράτηση του Χριστιανισμού τα αερικά ή εξωτικά είναι κατά κανόνα κακοποιά πνεύματα που πειράζουν τους ανθρώπους κυρίως στον ύπνο τους αλλά και στη ύπαιθρο όταν φθάνουν και να τους κτυπούν (π.χ. "τον κτύπησε αερικό") και να αφήνουν μελανά ίχνη λεγόμενα «ματσουκιές». Η παραπάνω μετατροπή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη χριστιανική διδασκαλία που αποκρούει κάθε αγαθοποιό δράση δαιμόνων με τη κυριαρχούσα άποψη ότι αγαθοποιά μπορεί να είναι οι δαίμονες μόνο σε εκείνους που πούλησαν σ΄ αυτούς τη ψυχή τους[εκκρεμεί παραπομπή]. Έτσι μπροστά σ΄ αυτή τη μετατροπή των δοξασιών προστέθηκαν και πολλοί τύποι εξορκισμού, προσαρμοζόμενοι ανάλογα με το θρησκευτικό πνεύμα. Τέτοιοι εξορκισμοί ξεκινούν με σταυροκοπήματα, την επανάληψη του «Πάτερ ημών» ως και τη σταυροκόπηση του προσκέφαλου (μαξιλαριού) με την ενθαρρυντική επίκληση:

«Πέφτω, κάνω τον σταυρό μου
άρμα έχω στο πλευρό μου.
Δούλος του Χριστού λογιούμαι
και κανένα δεν φοβούμαι».

Τα «αερικά» ή «εξωτικά» αποτελούν σήμερα αντικείμενο της δαιμονολογίας[εκκρεμεί παραπομπή].