Ο ακανθούρος (επιστημονική-λατινική ονομασία Acanthurus) είναι γένος από θαλάσσια ψάρια της ομοταξίας ακτινοπτερύγιοι, που κατατάσσεται στην ομώνυμη οικογένεια ακανθουρίδες και στην ομώνυμη τάξη ακανθουρόμορφα.
Οι ακάνθουροι συναντώνται στον Ατλαντικό, τον Ινδικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, αλλά μόνο στις τροπικές περιοχές τους και ιδίως κοντά σε κοραλλιογενείς υφάλους. Διαθέτουν, όπως και τα άλλα γένη της οικογένειας, ένα ζεύγος ισχυρών κινητών αγκαθιών (ακάνθων), από ένα σε κάθε πλευρά της βάσεως του ουραίου πτερυγίου, τα οποία είναι επικίνδυνα αιχμηρά[1] και έδωσαν στο γένος, την οικογένεια και την τάξη τις ονομασίες τους (αλλα και την αγγλική κοινή ονομασία «surgeonfish» = «ψάρι-χειρουργός»). Με αυτά τα αγκάθια τραυματίζουν συχνά ψαράδες που τυχαίνει να τα ψαρέψουν.
Σήμερα γενικώς αναγνωρίζονται 40 είδη στο γένος Acanthurus, τα εξής:
- Acanthurus achilles, G. Shaw, 1803 («ακανθούρος ο αχίλλειος»)
- Acanthurus albimento, K.E. Carpenter, J.T. Williams & M.D. Santos, 2017 («ακανθούρος ο λευκόγναθος»)[2]
- Acanthurus albipectoralis, G.R. Allen & Ayling, 1987 («ακανθούρος ο λευκοπτέρυγος»)
- Acanthurus auranticavus, J.E. Randall, 1956
- Acanthurus bahianus, Castelnau, 1855
- Acanthurus bariene, Lesson, 1831 («ακανθούρος ο μελανόστικτος»)
- Acanthurus blochii, Valenciennes, 1835
- Acanthurus chirurgus, (Bloch, 1787) («ακανθούρος ο χειρουργός»)
- Acanthurus chronixis, J.E. Randall, 1960
- Acanthurus coeruleus, Bloch & J.G. Schneider, 1801 («ακανθούρος ο κυανός»)
- Acanthurus dussumieri, Valenciennes, 1835
- Acanthurus fowleri, de Beaufort, 1951
- Acanthurus gahhm, (Forsskål, 1775)
- Acanthurus grammoptilus, J. Richardson, 1843 («ακανθούρος ο λεπτόγραμμος»)
- Acanthurus guttatus, J.R. Forster, 1801 («ακανθούρος ο λευκόστικτος»)
- Acanthurus japonicus (P.J. Schmidt, 1931) («ακανθούρος ο ιαπωνικός»)
- Acanthurus leucocheilus, Herre, 1927(«ακανθούρος ο λευκόχειλος»)
- Acanthurus leucopareius (O.P. Jenkins, 1903)
- Acanthurus leucosternon, E.T. Bennett, 1833 («ακανθούρος ο λευκόστερνος»)
- Acanthurus lineatus (Linnaeus, 1758)
- Acanthurus maculiceps, (C.G.E. Ahl, 1923)
- Acanthurus mata, (G. Cuvier, 1829)
- Acanthurus monroviae, Στάινντάχνερ, 1876
- Acanthurus nigricans, (Linnaeus, 1758)
- Acanthurus nigricauda, Duncker & Mohr, 1929
- Acanthurus nigrofuscus, (Forsskål, 1775)
- Acanthurus nigroris, Valenciennes, 1835 («ακανθούρος ο κυανόγραμμος»)
- Acanthurus nigros, Günther, 1861 («γκριζοκέφαλος ακανθούρος»)[3]
- Acanthurus nubilus (Fowler & B.A. Bean, 1929)
- Acanthurus olivaceus, Bloch & J.G. Schneider, 1801
- Acanthurus polyzona (Bleeker, 1868)
- Acanthurus pyroferus, Kittlitz, 1834 («ακανθούρος ο πυρφόρος», κοινώς «σοκολατί ψάρι-χειρουργός»)
- Acanthurus reversus, J.E. Randall & Earle, 1999
- Acanthurus sohal (Forsskål, 1775)
- Acanthurus tennentii, Günther, 1861 («ακανθούρος ο διπλόζωνος»)
- Acanthurus thompsoni (Fowler, 1923)
- Acanthurus tractus, F. Poey, 1860 («ακανθούρος ο ωκεάνιος»)[4]
- Acanthurus triostegus (Linnaeus, 1758) («ακανθούρος ο τριόστεγος»)
- Acanthurus tristis, J.E. Randall, 1993 (είδος του Ινδικού Ωκεανού)
- Acanthurus xanthopterus, Valenciennes, 1835 («ακανθούρος ο ξανθοπτέρυγος»)
- ↑ Το γένος Acanthurus στη FishBase, Οκτώβριος 2016
- ↑ Carpenter, K.E., Williams, J.T. & Santos, M.D. (2017): «Acanthurus albimento, a new species of surgeonfish (Acanthuriformes: Acanthuridae) from northeastern Luzon, Philippines, with comments on zoogeography», Journal of the Ocean Science Foundation, τόμ. 25, σσ. 33-46
- ↑ Randall, J.E., DiBattista, J.D. & Wilcox, C. (2011): «Acanthurus nigros Günther, a Valid Species of Surgeonfish, Distinct from the Hawaiian A. nigroris Valenciennes», Pacific Science, τόμ. 65 (2), σσ. 265-275
- ↑ Bernal, M.A. & Rocha, L.A. (2011): «Acanthurus tractus Poey, 1860, a valid western Atlantic species of surgeonfish (Teleostei, Acanthuridae), distinct from Acanthurus bahianus Castelnau, 1855» Zootaxa, 2905, σσ. 63–68