Για τον Πέρση αστρονόμο του 10ου αιώνα, δείτε:
Αλ Χαζίν.
Για τον Άραβα επιστήμονα του 10ου αιώνα στο πεδίο της οπτικής, δείτε:
Αλχαζέν.
Ο Αλ Χαζίνι (πλήρες όνομα Αμπού αλ-Φαθ Αμπντ αλ-Ραχμάν Μανσούρ αλ Χαζίνι, αραβικά: أبو الفتح الخازني, περσικά: ابولفتح خازنی, 12ος αιώνας) ήταν μουσουλμάνος αστρονόμος, μαθηματικός, φυσικός και μηχανικός ελληνικής καταγωγής από την Μερβ, η οποία την εποχή εκείνη βρισκόταν στην περιοχή Χορασάν της Περσίας -περιοχή που αντιστοιχεί στο σημερινό Τουρκμενιστάν-, και αποτελούσε ένα από τα πνευματικά κέντρα του ισλαμικού κόσμου κατά τον Μεσαίωνα.[2][3][4]
Υπάρχουν πολύ λίγα στοιχεία τα οποία είναι γνωστά για την ζωή του.
Ο αλ Χαζίνι ήταν Έλληνας του Βυζαντίου και σκλαβώθηκε σε νεαρή ηλικία με την επέκταση των Σελτζούκων Τούρκων στα Βυζαντινά εδάφη της ανατολικής Μικράς Ασίας. Ως ευνούχος σκλάβος στην Μερβ, πήρε το όνομα του από παραφθορά του ονόματος του αφέντη του, του αλ-Χαζίν, ο οποίος ήταν εύπορος αξιωματούχος της πόλης και φρόντισε για την εκπαίδευση του αλ Χαζίνι στα μαθηματικά και την φιλοσοφία.[5] Ο αλ Χαζίνι έδειξε μεγάλη κλίση στα μαθηματικά, και επέκτεινε τις γνώσεις του σημαντικά μαθητεύοντας κοντά στον διάσημο μαθηματικό και αστρονόμο Ομάρ Καγιάμ.[5][2]
Ήταν μοναχικός και μετριόφρων άνθρωπος και αρνούνταν να πληρωθεί για τα έργα και διδασκαλία του, λέγοντας πως δεν χρειάζεται πολλά χρήματα για να ζήσει καθώς στο σπιτικό του ζούσαν μόνο αυτός και η γάτα του.[2]
Τα σημαντικότερα συγγράμματα του έχουν να κάνουν με μελέτες σχετικά με την αστρονομία και τα αστρονομικά όργανα παρατήρησης:
- Το βιβλίο της ισορροπίας της σοφίας (Κιτάμπ Μιζάν αλ-χίκμα), ιδιαίτερα σημαντικό τετράτομο έργο σχετικά με τα θέματα μηχανικής ρευστών, βαρύτητας υλικών, λεπτομερείς μετρήσεις μεγεθών, και υδροστατικής ισορροπίας. Περιέχει πολλά από τα θεωρήματα των αρχαίων Ελλήνων Αλεξανδρινών όπως του Πάππου τα οποία και επεκτείνει, καθώς και άλλων μουσουλμάνων επιστημόνων όπως του αλ Μπιρούνι.[3][4]
- Οι αστρονομικοί πίνακες της Σαντζάρ (αλ-Ζιζ αλ-Σαντζάρι), έργο το οποίο περιέχει αστρονομικές και γεωγραφικές μετρήσεις αλλά και περιγραφή για την κατασκευή συσκευών για την παρατήρηση των αστέρων και πλανητών. Ήταν γνωστό στους Βυζαντινούς και χρησιμοποιήθηκε από τον Γρηγόριο Χιονιάδη στην Τραπεζούντα, και κατόπιν από τον Θεώδορο Μελιτηνιώτη στην Κωνσταντινούπολη. Αντίγραφα του έργου διασώζονται στην βιβλιοθήκη του Βατικανού και στο Βρετανικό Μουσείο.[3][4]
- Πραγματεία περί των οργάνων (Ρισάλα φιλ-αλάτ), σχετικά με τα αστρονομικά όργανα παρατήρησης όπως διόπτρα, εξάντας, αστρολάβος κ.α..[3][4]
- ↑ Ανακτήθηκε στις 24 Ιουνίου 2019.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Al-Khāzinī, Abu’l-Fath ‘Abd Al-Raḥmān [Sometimes Abū Manṣūr ’ Abd Al-Raḥmān or ’Abd Al-Rahmān Manṣūr]., Complete Dictionary of Scientific Biography., 2008, σελ. 335–351.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Al-Khazini, Abu'l-Fath 'Abd Al-Ra?man [Sometimes Abu Man?ur ' Abd Al-Ra?man or 'Abd Al-Rahman Man?ur] - Dictionary definition of Al-Khazini, Abu'l-Fath 'Abd Al-Ra?man [Sometimes Abu Man?ur ' Abd Al-Ra?man or 'Abd Al-Rahman Man?ur] | Encyclopedia.com: FREE online dictionary». www.encyclopedia.com. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2016.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Muslim Scientists and Thinkers-Abdal Rahman al-Khazini - The Muslim Observer» (στα αγγλικά). The Muslim Observer. 2009-02-05. http://muslimobserver.com/muslim-scientists-and-thinkers-abdal-rahman-al-khazini/. Ανακτήθηκε στις 2016-11-18.
- ↑ 5,0 5,1 Rosenfeld, B. (1994), Book reviews: Middle ages & renaissance., Journal Of The History Of Science In Society, σελ. 85(4), 686.