Ο Αμίαντος είναι κοινότητα της επαρχίας Λεμεσού στην Κύπρο. Παλαιότερα, υπήρχαν δύο γειτονικά χωριά με το όνομα Αμίαντος: ο Κάτω Αμίαντος και ο Πάνω Αμίαντος. Ο Πάνω Αμίαντος εγκαταλείφθηκε μετά και το κλείσιμο του μεταλλείου αμιάντου της περιοχής. Το 2005 οι δύο κοινότητες έγιναν μία υπό το όνομα Αμίαντος.[15][16]
Ο Αμίαντος βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Τροόδους, στη γεωγραφική περιφέρεια της Πιτσιλιάς. Απέχει από την πόλη της Λεμεσού περίπου 48 χιλιόμετρα. Ο οικισμός του χωριού στην περιοχή του Κάτω Αμιάντου είναι κτισμένος σε υψόμετρο 1100 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[17] Η περιοχή του Πάνω Αμιάντου βρίσκεται σε υψόμετρο 1365 μέτρων.[17] Ο Αμίαντος συνορεύει με το Πελένδρι στα νότια και ανατολικά, με τις Δύμες στα ανατολικά, με την Κυπερούντα στα βορειοανατολικά, με την Κακοπετριά στα βόρεια, με τις Πλάτρες στα δυτικά και με τον Μονιάτη στα νοτιοδυτικά.
Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής περιλαμβάνει ακαλλιέργητες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης. Στις ακαλλιέργητες εκτάσεις υπάρχουν λεύκες, πεύκα και άγρια βλάστηση. Στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις γης υπάρχουν μηλιές, αχλαδιές, ροδακινιές, συκιές, λαχανικά και αμυγδαλιές, όπως και λίγα αμπέλια.[18]
Από την περιοχή περνάει ο ποταμός Κούρης, παραπόταμοί του και ένα ρυάκι.[18]
Σημαντικό μέρος της περιοχής του Αμιάντου πλήγηκε από την μακροχρόνια λειτουργία του μεταλλείου Αμιάντου, στο οποίο γινόταν εξόρυξη αμιάντου. Το φυσικό περιβάλλον επηρεάστηκε από τη δημιουργία κρατήρα εξόρυξη και από τα εκτεταμένα μπάζα. Στην περιοχή του μεταλλείου καταστράφηκε το πευκοδάσος, ο ατμοσφαιρικός αέρας και τα επιφανειακά νερά ρυπάνθηκαν από τις ίνες αμιάντου. Το 1995 ξεκίνησαν από το κράτος εργασίες αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, οι οποίες περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αναδάσωση και αναχλόαση της περιοχής.[19][20]
Η ιστορία του χωριού σχετίζεται άμεσα με το μεταλλείο εξόρυξης αμιάντου που υπήρχε στην περιοχή. Από αυτή την εξόρυξη αμιάντου προήλθε και η σημερινή ονομασία του χωριού. Οι εργάτες του μεταλλείου ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής αυτής. Από τον Πάνω Αμίαντο, περιοχή στην οποία βρισκόταν το μεταλλείο, ξεκινούσε εναέριος σιδηρόδρομος ο οποίος κατέληγε στην περιοχή Εναέριος της Λεμεσού. Ο σιδηρόδρομος αυτός μετέφερε τον αμίαντο στις αποθήκες της εταιρείας που είχε τα δικαιώματα εξόρυξης και από εκεί ο αμίαντος μεταφερόταν στο παλιό λιμάνι Λεμεσού.[15][21]
Ο πρώτος κάτοικος του χωριού ήταν ο Χατζηκτωρής, ο οποίος μετοίκησε στην περιοχή που αργότερα ονομάστηκε Κάτω Αμίαντος, το 1918. Ο οικισμός ονομάστηκε αρχικά το χωριό του Χατζηκτωρή. Ακολούθως η ονομασία του χωριού έγινε Κάτω Αμίαντος.[15]
Μετά το κλείσιμο του μεταλλείου (1988), ο Πάνω Αμίαντος σταδιακά εγκαταλείφθηκε. Οι δύο κοινότητες ενώθηκαν σε μία το 2005, με την ονομασία Αμίαντος.[15]
Στο χωριό υπάρχει μια κεντρική εκκλησία η οποία είναι αφιερωμένη στον Απόστολο Ανδρέα. Υπάρχει ακόμη ένα ξωκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Παρασκευή.[15][24] Ακόμη, στα σύνορα Αμιάντου-Πελενδρίου, έχει οικοδομηθεί από την κοινότητα Πελενδρίου ξωκλήσι αφιερωμένο στην Παναγία. Το ξωκλήσι βρίσκεται πάρα πολύ κοντά στον οικισμό Αμιάντου.[24]
Στο χωριό λειτουργούσε το μεγαλύτερο μεταλλείο σε αποθέματα χρυσοτιλικού αμιάντου στην Ευρώπη.[25] Η εξόρυξη του αμιάντου στο χώρο του μεταλλείου άρχισε το 1904 από κατοίκους των γύρω χωριών. Ακολούθως το δικαίωμα δόθηκε σε διάφορες ξένες εταιρείες για να καταλήξει το 1934 στην εταιρεία Κυπριακά Aμιαντωρυχεία Λτδ.. Έως το 1950 η εξόρυξη του αμιάντου γινόταν χειρωνακτικά και για το λόγο αυτό στο μεταλλείο εργοδοτούνταν μερικές χιλιάδες άτομα. Οι περισσότεροι από τους εργάτες αυτούς διέμεναν σε πρόχειρα ή προσωρινά καταλύματα γύρω από το χώρου του μεταλλείου. Με την πάροδο του χρόνου δημιουργήθηκε μια κοινότητα με μόνιμες κατοικίες, σχολεία, νοσοκομείο και καταστήματα.[19][20] Τα πρώτα χρόνια ο αμίαντος μεταφερόταν στη Λεμεσό με εναέρια γραμμή σιδηρόδρομου μήκους 30 χιλιομέτρων. Τα επόμενα χρόνια η μεταφορά γινόταν οδικώς.[19][20][21][26]
Τη δεκαετία του 1950 άρχισαν να χρησιμοποιούνται μηχανήματα εξόρυξης. Το 1963 λειτούργησε εργοστάσιο εμπλουτισμού 9 ορόφων. Ως αποτέλεσμα, οι ανάγκες σε εργατικό δυναμικό μειώθηκαν και ξεκίνησε η σταδιακή εγκατάλειψη της κοινότητας στην περιοχή του μεταλλείου.[19]
Τη δεκαετία του 1980 ξεκίνησε μια διεθνής εκστρατεία εναντίον της χρήσης αμιάντου, λόγω των προβλημάτων που προκαλούν στην ανθρώπινη υγεία. Αυτό οδήγησε στη μείωση της ζήτησης αμιάντου αλλά και στην πτώση της τιμής του. Η εταιρεία Κυπριακά Aμιαντωρυχεία Λτδ. αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα και το μεταλλείο έκλεισε το 1988.[19][20][26]
Σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο, ο πληθυσμός του χωριού γνώρισε μεγάλη αύξηση την εποχή που το μεταλλείο εξόρυξης αμιάντου ήταν σε λειτουργία. Πριν το 1950, όταν η εξόρυξη γινόταν χειρωνακτικά, ο πληθυσμός της κοινότητας έφτασε στο αποκορύφωμά του. Μετά το 1950 ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται μηχανήματα με αποτέλεσμα να μειωθούν οι ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό και έτσι άρχισε να μειώνεται ο πληθυσμός της περιοχής.[19] Μετά το κλείσιμο του μεταλλείου (1988) αλλά και λόγω αστυφιλίας ο πληθυσμός μειώθηκε ακόμη περισσότερο.
Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό του Αμιάντου όπως καταγράφηκε στις απογραφές πληθυσμού που έγιναν στην Κύπρο. Για το 1931 η απογραφή αφορά μόνο τον Κάτω Αμίαντο καθώς δεν καταγράφηκε χωριό με την ονομασία Πάνω Αμίαντος. Στις υπόλοιπες απογραφές, έως και το 2001, προστέθηκε ο πληθυσμός Κάτω και Πάνω Αμιάντου. Στην απογραφή του 2011 η κοινότητα καταγράφηκε ως ενιαία αφού είχε προηγηθεί η συγχώνευση Κάτω και Πάνω Αμιάντου.